National Mental Health Programme (NMHP), Mizoram bultumin nimin khan Aizawl Press Club-ah World Suicide Prevention Day hman a ni. Sorkar kum kal mek 2018-19 chhungin Mizorama mahni intihlum mi 15 an awm thu an tarlang.
Inkhawm hi NHM mission director Dr Lalrozama'n a kaihruai a; khuallian MJA president Zonunsanga Khiangte chuan, mahni intihhlum tam lamah India rama sucide rate mi 100 zelah 10.6 aiin, Mizorama mahni intihlum rate (11%) a san zawk thu a sawi a, "Hmarchhak state zingah a sang lama pathumna kan ni a, a lungchhiatthlak hle," a ti a, mahni intihlum tam lamah Mizoramin Nagaland (0.9%) leh Meghalaya (6.2%) te a tluk loh thu a sawi.
Zonunsanga Khiangte chuan, tun hma lama chanchinbu leh TV-ah mahni intihlumte tarlan a ni ṭhin chuan a tizualkai nia hriatna avangin tarlan a ni ngai tawh lo tih sawiin, "Hei hian awmzia a nei deuh ni pawhin a lang. Tun hnaiah social media kan hmang nasa a, inkhap hleih theih lohna ṭhin ni mah se, social media-ah pawh Mizo ṭhalai mahni intihlum an awm thu post hmuh tur a awm khát ta ang reng a, a lawmawm hle a ni," a ti.
Mahni nunna lâk hial duh khawpa beidawng leh sualin a tihbuai hriate chuan an chhungte leh ṭhian ngamtlakte ṭawngṭaipuina ngensak vat a ṭangkai sawiin MJA President chuan, "Mahni intihlum mai thei dinhmuna dingte chhan chhuak tura thawhho hi he ni hmannaa thupuiin a tum ber niin a lang," a ti.
World Suicide Prevention Day thupui 'Working together to prevent suicide' sawi hawngtu Dr C Lalhrekima, psychiatrist chuan, kum khatah mi 8,00,000 vel mahni intihlum awm anga ngaih a nih thu sawiin, "Second 8 dan zelah mi pakhat intihlum ang a ni. Inpuih hi a sâwt a, kan ṭhiante, kan chhungte tan minute khat lek kan sen phal hi a sâwt em em a, demtu ni lo ngaithlatu an mamawh a ni," a ti a; mahni intihhlum ven chu mi tin tih theih a nih thu a sawi.
Clinical psychologist Dr Lalengmawii chuan, Kulikawn Hospital Psychiatry Ward-a damlo enkawl mi 56-te an zirchianna tarlangin, "Mahni intihhlum duhna nei zingah zu leh ruihhlo vanga buai a tam zawk an nih laiin, a tam zawk chu chhungkaw kehchhia aṭanga chawr chhuak emaw, mahni inchhungkhura tihduhdah leh ngaihsak loh tâwng emaw an ni kher chuang lo tih zirchianna aṭangin a lang. Intihhlum duhna neia lo ruahman lâwk aiin rilrua thawk thut an ni a a, a tam zawk chuan mi dang hnena puihna an zawng kher lo," a ti.
NMHP state nodal officer Dr Robert L Khawlhring chuan, mahni intihhlum duhna nei leh tum tawh zingah hmeichhia an tam zawk a, mahni intihlum tak erawh chu mipa an tam zawk tih a sawi a, "Hmeichhia chuan tute emaw ber hnena an sawi chhuah avangin an tum puitlin loa puihna dawng an tam niin a lang," a ti a; mipate'n an rilru hahna leh natna mi dang hnena an phawrh ve ngam a ṭul thu a sawi.
NMHP-in mahni intihhlum duhna nei, rilru damlohna neite chu phone leh hmaichhanah an pui thei reng tih sawiin Dr Robert Khawlhring chuan, "Phone number - 9366181946, 9366193094, 9366191341-ahte hian engtik lai pawha biak theih reng kan ni," a ti a; phone number-te chu a zau thei ang bera thehdarh turin mipui a ngen.
Mizoram Police Crime Branch chhinchhiah danin, sorkar kum liamta April 2017 - March 2018 chhung khan Mizoramah mahni intihlum mi 35 an awm a, chu'ng zinga 32 chu mipa an ni. Sorkar kum kal meka April - August 2018 chhungin mahni intihlum mi 15 an awm a, mipa 13 leh hmeichhia pahnih an ni.
2017-18 chhunga mahni intihlum zat CID(Crime) record
# Thla Mipa Hmeichhia Total
1. April 2017 - - -
2. May 2017 2 - 2
3. June 2017 2 - 2
4. July 2017 3 1 4
5. August 2017 4 - 4
6. September 2017 - 1 1
7. October 2017 7 1 8
8. November 2017 3 - 3
9. December 2017 2 - 2
10. January 2018 3 - 3
11. February 2018 5 - 5
12. March 2018 1 - 1
TOTAL 32 3 35
2018-19 chhunga mahni intihlum zat
# Thla Mipa Hmeichhia Total
1. April 2018 3 1 4
2. May 2018 5 - 5
3. June 2018 1 1 2
4. July 2018 2 - 2
5. August 2018 2 - 2
TOTAL 13 2 15