DAMCHHUNG NI CHHIAR DAN

"Kan damchhung nite chhiar dan tur min zirtir ang che, Finna thinlung kan neih phah hialna turin" Sam 90:12 Lehlin hlui

"Kan damchhung ni tlem zia min zirtir la, kan lo fin zawk theihnan" Lehlin Thar

Kum thar thuchahte hi Biak In Pulpitah kan sawi ve ngai hmel loh a, ka pulpit neih veah hian kum thar thuchah in thlak ve ngawt teh ang.

1. Sam 90 na hi mihring derdepzia hriaa Pathiana intukluhna leh finna zawnna hla a ni a. Tuarna leh lungchhiatna aṭanga Pathian auhna hla a ni bawk. 'Mosia ṭawngṭaina' tia dah a ni a, Mosia hminga Sam awm chhun a ni bawk. Mosia phuah ni loa ngai an awm bawk nain, a thu leh Mosia nun leh Israel te a hruai dan zawng zawng a inmil hle thung a ni. "I thinurnaa tihboralin kan awm a,

I thinrimnaa tihmanganinkan awm bawk si a," tih laite hi Israel ho thlalera thitate nen chhui dawn theih a ni. (Apologetics Study Bible, 2019)

Sam/ Samte tih hi Septuagint (Grik ṭawnga Thuthlung Hlui lehlin) aṭanga lak a ni a, sap ṭawngin Psalms emaw Psalter emaw tia sawi a ni. A awmze bul takah chuan hrui nei chi hla sakna hmanrua (ṭingṭang, perhkhuang) leh chumi rema sak sawina a ni. Hebrai Bible-ah chuan Sam hi tehilim (fakna) thupui hnuaiah dah ni mah se la, Sam tam tak hu tephillot (ṭawngṭaina) niin a lang. (Mizo Study Bible, 2021)

Sam bu hi mi pakhat kutchhuak a ni lo a, ṭum khata phuah khawm pawh niin a lang lo. Hla thlan chhuah dahkhawm, hlawm hrang hrangte belhkhawm a ni. Mi hrang hrang phuah a ni a, an lawkkhawm kima bu khat a nih hun chhung pawh a rei hleiin a lang.

2. Mosia kha Egypt ho finna zawng zawng zir zo a ni a. Mosia thil zir Egyptian science an tih zingah chuan Arithmetic a tel a. Chu chu chhiarkawp, belh leh paih a ni. Kum pawh hi belh belh pawhin mihring kum hi belh chhung a reilo tih Mosia khan a hrechiang em em.

3. Chanchin sawi chhawn ṭhenkhata an sawi dan chuan, Lal tura buatsaih, Ethiopia hnehtu General a ni a, Mosia kha. Mi fing a ni a, Sakawr pachal vanglai ang maia chak a ni. Chung ṭhat lai hunte pawh chu a liam thuai a ni tih a hria a. Chutih rual chuan, mihringte hian kum khuaa dam turah kan inngai a, naktuk pawh kan ngaihtuah pha thin si lo. Naktukah hian dama ka thawh leh thawh loh tur ka hre lo a, ka thu lah a ni hek lo.

4. Mosia hian a sawi ber chu, kan dam­chhung ni hi a rei lo si a, a rei lo a ni tih hriaiin, nun dan thiam a ngai a ni, a ti a ni ber mai, chu chu Pathian hnena a dil ber pawh a ni.

5. Sam 90-ah hian damchhung hun tawi zia kan hmu a. Tawi mah se, fing taka hman theih a ni.

Kan damchhung ni hi a rei lo khawp mai. Chak taka thlawhna lo thlawk a, a thlawk liamta thuai ang mai hian kan dam chhung ni hi a inher liam thuai a. Kan Bible hian mawi takin kan dam chhung ni rei loh zia chu a sawi chhuak a. “Naktukah chuan engnge lo awm dawn in hre si lo. In nunna chu engnge ni? Chhum rei lote lo langa, ral leh ta mai thin ang hi in ni si a.” (Jakoba 3:14) a ti a ni. Synod High School-a kan kal laiin, Pu Rozama Chawngthu thusawi ka la hriat reng chu, Bible-in mihring nun hi chum rei lote lo lang ang nia a sawi kha sawiin, “Hei pawh hi a la rei lutuk. Tuihu zam ral leh nghal ang a ni,” tiin kan damchhung ni rei loh dan chu a sawi a ni.

He damchhung rei lote hi awm ze nei map loin, mahni inti chhe vekin, mi dangte nuna hrehawmna thlenin a hman ral theih a. Chutih rual chuan, he nunna derthawng tak hi malsawmnaah kan chantir thei bawk a. James Lianmawia khan, “He nunkhawhar tak hi, Malsawmnain vur ang che,” tiin a thuziak tam tak kha a titawp thin. Hriat reng a awl khawp mai.

6. Thil ṭha lam beiseina nasa zawk nen kan hun hi a hman theih a ni. Mi tam tak chuan a harsa lam, a hahthlak lam, a hrehawm lam ngawt kan thlir a. Chutiang chuan dam chhung ni kan chhiar ṭhin a, kawng kan zawh fuh lo fo.

7. Tuna kan nun dan hi, nun dan ṭha, fing taka nun hmang kan ni em? Kan chak zawng apiang, kan nuam tih zawng apiang tin ngat ngat ṭhin kan awm fo. Taksa leh Thlarau lam tan pawh a ṭha lo duh khawp mai.

8. Kan damchhung hun rei loh zia ngaihtuah lo a, mahni hriselna tichhe zawnga hun hman hi nun dan fing a ni em?

Heng zawhna hi ngaihtuah ila, uluk takin chhan tum bawk ila, damchhung ni chhiarna kawngah min pui ang:-

1. Tun dinhmunah kha tunge i nih, engnge i tih?

2. Kum 5 hnuah enge i tih ang?

3. Kum 10 hnuah enge i tih ang?

4. Kum 20 hnuah enge i tih ang?

Hmalam hun atan beiseina i nei em? Hmalam hun atan ruahmanna i nei em? I tih ngai kha tih reng i tum nge? I hmalama huna i inruahmanna ang dinhmun thleng tur chuan engtin nge i lo inbuatsaih ang?

Joseph Patrick Kennedy kha Multi Millionaire a ni a. Irish Catholic zinga US presi­dent hmasa ber nih tum a ni a. President Franklin Roosevelt khan US Ambassadorah a ruat nghe nghe. A thiltumah khan an generation-ah chuan nih ngaihna a awm lo tih a hria a. A fate chu nih tir a tum ta a. A fa upa ber Joe Kennedy Jr kha nih tir a tum a, a chher ta a. Ni thei ngei turah pawh an ngai vek nghe nghe a. Mi smart leh hmelṭha tak mai a ni a. Indopui pahnihna lai khan a thi ta hlauh a, Navy Cross leh Purple Heart a dawng nghe nghe.

Joe Kennedy a thih takah chuan, a nau chiah John Kennedy a chungah apa dream tih hlawhtlinna chu a lo tla ta a. A pa chuan, a chher a, a kaihruai a. A hmelhriat ngah leh a hausakna a chhawr a. JF Kennedy chu kum 29 a nihin US congressman a ni a, Kum 35-ah Senator, 43-ah US President. Ambassador Joe Kennedy a duhthusam chu a lo hlawhtling ta a ni.

Robert Kennedy kha a smart em em a, amahin Ambition hran a nei a. Ama thiltum um thei loin a pa chuan, a hna a ban tir a. A u President a nih theihnana thluak bur berah a ṭan tir a. John Kennedy-a US President tlinna chhan pakhat chu RFK kha a ni. RFK kha US Attorney General te niin, US Attorney General ropui ber an tih hial a ni thei a. US President nih tuma abeih laiin, Syrian raltlan Sirhan Sirhan-a khan a kaphlum ta hlauh a ni.

Joe Kennedy kha a tum-ah a chiang em a. An chhungkaw hmalama hun turah duhthu a sam a. Chumi tur chuan a tha leh zung a seng a. A fapa pakhat chu US President a ni ta a. Vannei phei se a fapa te pathum tal chu President an ni thei hial ang.

I tumah i chiang em? Engtin nge i inbuatsaih? EIZAWNNA hnathawh tawh hnua mahni hna thawh ngawr ngawr ni lo, thil dang pawh la nih leh duh theiha ni. Chutiang atan pawh chuan engtin nge i inbuatsaih? I fate kha engtin nge i chher? Nangmah kha engtin nge i in chher? Hetiang tur hian ka upa tawh lutuk e, tih a awm thei lo ang. Mihring hian ṭhan kan ṭhulh chuan dam reng chungin kan thi chu a ni mai e.

I hmalam hun kawng zawh dan tur engtin nge ruahmanna i siam le?

Kan fate leh mahni biak Ina lut zawnga hun hmante pawh nun dan fing zinga mi a ni. Mi tam tak chuan nun hi a lo thlen dan ang angin kan hmachhawn ngawt zel a. Kan nih tur ang hi kan nih pha lo mai ni loin, a kum telin kan hnung tawlh fo. Hmalam hun atana ruahmanna fel tak nena nun chhoh hi dam chhung ni chhiar dan ṭha a ni.

10. Mizo zinga LLB hmasa, Thu leh Hla lama inhmang langsar hmasa Thanpuii Pa hian lu a sun nasa khawp a. A rilru pawh hrehawm ṭhin viau. Lusun hla, mahni inkhawngaihna leh inhnem chawpna te hi a tuipui ṭhin hle a. Chutiang a nih lai chuan, heti hian a ti thei a ni, “Chatuan nunna Lal Isua zara kan neih chuan min thlamuan ta a; hlim takin, mittui nén kan zai tlut tlut thei ta a nih hi. Lusun tam leh tam loh aiin chatuan nunna,Lal Isua zâra kan chante hi ka chang ve chiah em tih hi kan thupui ber ni ta se. ‘Ka hriat hi Lalpa I aw a ni e, I kut phar chuanin min lo hnaih fo thin; I thisen hlu chu ka tén a luang ta, ' Lalthutthléng hmaah thiam min chantir tir,’ tih hi kan hi va ni tawh se. Tunah (2021 March) chuan Siamtu’n mihring dam chen tara a ruat kum 70 (Sam 90:10) chu kum sawm sul hnih nufa zetin ka lo pél ta hial a. Hei chen Lalpan kan nunna zuahin VANGLAI bua ka thu ziakte belh leh thei a, chhuah nawn leh thei hiala min kaihruai hi, ka lawm ém ém mai a; ka hun hnuhnung lam ka vanglai zawng ni ve ngeiin ka hria a ni,” tiin. (VANGLAI, 2021)Hei hi a autobiography VANGLAI chhutnawnna thu kharna atana a hman a ni. Nun hi han thlir let leh hian a lo fiah zawk fo! Sap thuziak pakhat ka chhiar kha ka hre reng mai. Pathian hruaina leh awmpuina hi a hnulama thlir letin a lo fiahin a lo lawmawm duh em em a ni, tih kha. Thanpuii Pa thukhawchang aṭang pawh hian a chiang em em a ni.

10. Keima mi mal thil deuh a ni na a, a taka ka mi hriat, Damchhung ni chhiar thiam, mi pathum chungchang ka sawi kai law law ang e.

Kum 2021 khân, Ruantlang Pastor Bial-in Golden Jubilee an lawm a. Souvenir min rawn thawn ve hlauh mai a. Ka pa a awm tawh lo na a, ka hmingin an rawn thawn thlap! Ruantlang Bial hi an changkang hrim hrim a. 1982 aṭang khan Bial KTP chanchinbu 'Krista Palai' tihchhuah nachang an hre daih tawh a ni. Aizawla branch leh bial KṬP zingah tichhuak an la awm mang lo, Krista Palai an tihchhuah hian!

Ruantlang Primary school-1 (Pu Thang­kunga sikul)a min lo zirtir tawh ṭhintute, kan head teacher upa Thangkunga leh upa Khuangluaia thlalak a lo chuang vâng a. Ka lung an ti leng êm êm mai. Anni chuan hetah min awm pui tawh lo a. Ami nih an zahpui loh ṭhin, A rawngbawl nuam an tih êm êm hnenah, Lalpa ke bulah an chawl tawh a ni. 1993 khan ka pa kha Ruantlang Bial chairman a ni ve bawk a.

Upa C. Dengliana thlalak ka hmu te chu, ka lung a leng em em mai a. Beram a ngah em avangin, Deng Berama kan ti ṭhin a. 1994-a a thih kha ka la hre reng mai. Chiang taka Kohhran upa vuina ka hmuh hmasak ber a ni mai thei. Ruantlang kohhran biak inah an vui a. Naupang chuan gallery aṭangin kan en a. A kuang kha lamtualah an dah a. A fate zawng zawng kha a kuang bulah khan hlim em emin an lam a. Ka mitthlaah hian a cham reh thei lo. Chutiang em ema ringtu thi ropui chu ka la hre ngai lo a. Thil mawi em em a niin ka hria a. Upa C. Dengliana ropui zia a lang fiah bawkin ka hria. Pa te kuang bula fate Pathian faka an lam chu naupang tê mah ni ila ka theihnghilh thei ta reng reng lo a. Ringtute thihna chu a danglam bikin ka hre ta a. Ka nu leh pate thihna pawh dam takin ka tawrh theih phah a ni. Vanmawia hla ropui Ram Engmawia-a"Ka chatuan in ka thlen hunah chuan Ka buaina zawng ka kalsan tawh ang" tih ang mai kha an chan a ni tawh a. Upa C. Dengliana thihnaah khan, van nawmna tur ka hmu a. Thihna hi kan lungngaihni mah nise, van ram kawngkhar inhawnni a ni tih ka hriat fiah phah.

Upa Thangkunga leh Upa K. Khuangluaia bawkah kir leh lawk ila.

Min zirtirtute hi ka ngaisangin, ka ngaina em em ṭhin a, ka zah bawk. Primary schoola kan hotute kha mi thiam ber ber an ni lo. Mahse, min hmangaih a ni tih chu ka hmu fiah vein ka hria. Chu an hmangaihna chuan thui tak min nawr kal ta a ni. Kan head teacher kha lem ziak a thiam a, a kut ziak a mawi em em bawk. Upa Thangkunga anga lem ziah thiam kha chu thei lo mah ila, amah anga kut ziak mawi kha ka chak ṭhin a. Ka zir ta lem lo. Champhaiah Painting Exhibition-a awm a, Upa Thangkunga khan en turin kan vaiin min hruai. Dictionary en chunga lam pum a rawn ziah chu, USA pawh United South America tihte ni mah se, a thinlung ropui tak erawh chuan Primary school naupang mai kha, Art ropuina, painting hlutna min kawhhmuh daih a ni. Chu chu Education tak tak a ni. Chumi ṭuma painting pakhat chu ka mitthlaah a la cham reng-Thingtuluanga pa pahnih chempui nena insual.

Upa Khuangluaia khan, thu a puanin, Sap ṭawng, Mizo ṭawng leh Pawih ṭawngin thu a puang kher ṭhin. A chhan phei chu ka hre lo.

He ka souvenir sawi editor hi Primary School-a min zirtirtu pakhat, Upa C. Malsawma a ni a. Mi fel fai thlap mai a ni a. Sikulah khan, solfa min zirtir ṭhin. Tun thlengin ka la ṭangkai pui.

Kan rawngbawltu kaltate thu hi ka ngaih­tuah hian, Hebrai lehkhathawna mi, "In hotu, Pathian thu lo hrilhtute che u chu hre reng ula, an awm dâna thil chhuak chu ngaihtuahin an rin dân zir rawh u," tih lai chang kha ka hre chhuak a ni. Upa C. Dengliana te, Upa Thangkunga te, Upa K. Khuangluaia te kha an rin dân zir tlak a ni.

Heng rawngbawltu, min kalsan ta, khi lama lo kal hmasa tate chungthu ka ngaihtuah hian, ka lung a leng a, Pathian ngaih sak hlawkna leh van ram ropuina ka hmufiah thung a. Ka nu leh pa leh Upa C. Dengliana te, Upa Thangkunga leh Upa K. Khuangluaia te nen nakinah vanah kan la inhmu ang tih ka hriat chianna hian muanna min pe a ni.

KHARNA: Tun kum tharah hi chuan Pathian pawlna nen, kan damchhung hun rei loh zia ngaihtuah chungin, fing taka damchhung ni chhiar thiam turin Pathian kutah i inhlan ang u.