L. KEIVOM CHAWIMAWINA HNUHNUNG

Kum 1996 a ni a, Bilkhawthlirah, Damdawi in bangla-ah ka leng a. L. Keivom-a lehkhabu, Thuthlung Ram tih leh Zoram Khawvel 4-na ka chhiar a. Ka la hre reng mai; Luhkapuiah ka ṭhu a, Isua khan “Mite’n tunge a ni min tih?” tih zawhna hmangin a zirtirte hnena identity chungchang a zawh thuin, Zoram Khawvel-4na kha a bul a ṭan a nih kha, chu chu ka theihnghilh ta miah lo. Tun hnua ka han ngaihtuah let hian, 1996 Kuma Book of the Year atana thlan tur awm takah ka ngai thar leh a. Identity chungchangah phei chuan, Mizo ṭawng lehkhabuah Zoram Khawvel 4-na aia ṭha leh mumal hi tuman an la ziak leh lo ka ti ngam!

A hring ahrana amah ka hmuh hmasak ber chu, 1997-a Zosapthara Award sem ṭum khan a niin ka hre ta tlat! Chumi hnuah, 2010 velah Bible House ṭhin, (tuna ding ta lo) conference hall-ah hian, nationalism kan sawi ho ṭhin a, chumi ṭum chuan, ka chibai ve nghe nghe. Samuel Lalrozama Hmar leh K. Zothanzuali te ka bulah an ṭhu!

L. Keivom-a ropuina em em chu, ṭhangthar zawk te, keini rual hote, kan aia nau zawkte pawhin, amah hmu leh chibai pha nih chu, intihtheihnana kan hmang hi a ni. Kan u, kan nu leh pate pawh kha an ni tho!Prof. RL Thanmawia’n L. Keivom pual hian, Facebook-ah heti hian thu a ziak a, “Kum 1980 khan NEHU, Shillong-a M.A. kan zir laiin All Mizo Post Graduate Student Union (AMPGSU), Editor-ah ka awm ve a. Kan Magazine a chhuah tur thu ziak turin L. Keivom hi ka sawm a.Thu ṭha tak a rawn ziak a, mahse inbiakzuina engmah kan nei lo.

Kum 1991 khan PUC ka thawh laiin ni khat chu Zikpuii pa (Pu K.C.Lalvunga) khan lehkha tawi tea ziak hi kan zirlai pakhat a rawn kentir a, tah chuan, "Mawite, Class i lak zawhah rawn leng chho ta che, inkawm ka va duh ve," tih te mai hi a ni a.

Class ka lak zawh veleh Venghlui lam panin ka chho ta vang vang a. A hlabu kan buatsaih dun chungchang kan sawi zawh chuan, "Mawite, State guest house-ah Lalthlamuanga i han kawm ang hmiang," tih leh driver koh a rual a. Pindanah a va lut zawk a, nectie leh kawrchung nen a rawn infam at a. Tichuan kan chhuak dun ta a. Kei lahin tu nge Pu Lalthlamuanga chu, tiin ka zawt bik lo va. Zikpuii pain a ngaihmawh em em tling mikhual chu tu tak ni maw? tiin ka ngaihtuah nauh nauh ringawt a.

IFS pachal pahnih, thu leh hla lam a kikheh tawh an han inhmu chu min hrechang lek lo hian an ri nghal bawrh bawrh a. An ti ti aṭang chuan L. Keivom a ni ngei ang ka ti rilrua, ka phur ṭan deuh va.

Zikpuii pa chuan, "Muanga, ka ṭhianpa hi i hre turah ka ngai a, ka lo hmelhriattir lo pek a. R.L.Thanmawia, tun hnaia ziaktu hriat hlawh, thu thiam tak hi a nih hi," a ti a. Ka zah ruk nak alaiin Pu Keivom chuan, ka ral hriat a, hmai chhana ka hmu thei chu ka lawm hle mai, tih pahin min chibai a, min kuahzui ta nghe nghe a. Chumi ṭuma anmahni rualpui ang maia min kawmzui an thiamzia te, kei thu leh hla lama khuang ve ṭan ek ek kha an tiatpui ang maia min titipui theite khan ka zah rukna a hnawt bo nghal a. Kan mi ropui pahnihte mize ropui tak chu ka hmu thiam ve nghal a, ka ngaihsanna awm sa chu sang lehzualah a vawrh chho dawrh ni berin ka hria. Ka tana hriat reng tur ni pawimawh a ni a, thu leh hla lama ka rawn tur, sangawi zawnpui ka nei thar ta ka ti ve hial. Kan mi ropuite u, ka va ngaisang che u em!” tiin. Hei hian L. Keivoma hi, a dam rualpuiten an thlir dan a tichiang a. Mizorama a lo zin khan, Pu R. Vanlawma’n state Guest House-ah zan lai thlengin an lo thleng kha a lo nghakin, a lo hmuak! Chu chuan, a aia uten an hmuh dan a tilang bawk! Chhuan tinin, an dah san, an ngaih san a tling!

L. Keivom-a hlutna te, a thukna te, a sulhnu ropuina te chu sawi tawh rih lo mah ila, a damlai hre phaten kan ui dan aṭang hian, a uiawmzia leh a ropuizia erawh a chiang.

Mizo ṭawnga a ziah, a lehkhabu ho hian, ka ngaihtuahna thuk takin a hruai a. Ka khawhawi pawh nasa takin min siam sak. Mi tam takin, chutiang chu sawi tur an neiin ka ring. A pension hnu lama Hmar ṭawng Literature lama a inhman rim deuh avangin, Mizo Tawngin lehkhabu a ziak ta mang lo erawh, a uiawm ka ti a. Hmar ṭawng Literature tan erawh a tha em em thung.

Thu leh hla lama kan mi liante an haw ta zel a. L. Keivom-a hi a haw hnuhnung a ni mai angem ka ti a. Heta an kalsan hmun ruak hi a zau em em mai. Tuin nge hnawh khat zo ang le.

L. Keivom te hi chu Thu leh hlaah an in chhâk da a ni mai lo a, hnam an vei a, hnam nun khawih thu an ziak ṭhin a ni. Chhung ril lamah a thuk a, amahah hian inkhawlkhawm a tam em em mai a. A phawrh chhuak kim lo zawk a ni.

Anni an han liam a. Mizo hnam tan a khawhar thlak sawt mai. Lalpan mi dang min pe leh a ni ang chu, ani min hruai haw sak ta si a!

Min lo liam san ti si a, a kam chhuak thu thar engmah awm tawh dawn lo mah se, L. Keivom-a hlutna hi chu a tlahniam dawn lo reng reng a. A hlutna bikte hi hetiang hian lo sawi ta ila:

1. Travelloque danglam bik, khawvel hmun dang fanna ni lo, mahni ram ngei fanna ziaktu.

2. Thu ziak dan style danglam, ṭawngkauchheh thar chhera hmang ngamtu.

3. Thu leh hla hmanga Zofate inpumkhatna thlen tuma zohnahthlakte inkara leilawn dawhtu. Mizo Identity chung­changah ngat phei chuan a thuziak tluka rintlak leh la hawlkim hi a awm lo hial ang. Zoram Khawvel-4-naah khan hemi lam hi a chai a. A lehkhabu zawng zawngah a la ṭha ber hial mai thei a ni.

4. Literary Criticism lamah sulhnu ṭha tak tak a hnut­chhiah a. Kan literary critic zingah chuan a ṭha ber pawl a ni ngei ang. Hemi kawngah hian a hlutna kan hmu thiam lo fo zawk a ni.

5. Lehkhabu a chhiar zau a, a thuziak a ngaihnawm em em a. Kan ngaihtuahna min kheh hawn sak a, thlir dan kawng dangin thil min thlir tir fo a. Ṭhangthar tam tak thu leh hlaa tuinaah a hnuk lutin, hriatna leh finna thuk zawk nei thei turin a thuziak hian a nawr kal a ni.

Hetianga kan hnam tana mi hlu a ni chung hian a phu ang tawk chawimawina hi a dawng lo a. Ka hresual a nih loh chuan Mizo Academy of Letters-in chawimawina a pek ṭhin hi kuminah a pe leh dawn a. Damlai an pe tlang pui a. Rev. Liangkhaia leh Zikpuii Pa kha an thih hna pek an ni a.An thlan danah hian, Academy Award an hlan hnuhnung ber leh an hlan leh tur inkara thi an nih chuan an dawng thei a,mi dangin an thih hnua hlan leh hmasak bera an dawn khalh a nih chuan, anni chu Academy Award dawng tura thlan theih an ni tawh lo ang. Tun hi a hnam anga L. Keivom-a kan chawimawi theihna hun hnuhnung pakhat a ni a. Tun bak hi a tan Academy Award dawnna rem chang a awm tawh lo. La dam pawh nise dawng awm tak a ni a, a thih hnuah pawh a dawng thei zingah amah aia dawng awm an awmin ka hre lo.

L. Keivom-a ni lo hi Academy Award dawng tura thlan an nih chuan,a dawngtu pawhin nuam a ti pawhin a rinawm loh a. A thlangtute ngei pawh, mi tam takin, ‘An ti mak hle mai a,’tia an dem mai theihte pawh a hlauhawm a. Mizo Academy of Letters hian tunge an thlan ang ka hre hauh lo a, tute nge Academy Award dawng tura thlan theih tura an chhawp chhhuah pawh ka hre miah lo bawk nain, L. Keivom-a hian, Academy Award hi dawng ngei si tiin duhthu ka han sam ve a ni e; amah kan chawimawi theihna hun hnuhnung a ni si a. A thu erawh chu ka thu lo khawp mai. A thu lo apiang hian, hetiang hian duhthu kan sam ṭhin a nih hi. Academy Award dawng tur hi an lo thlang fel daih tawh a nih pawhin, L. Keivom-a puala thuziah hrim hrim hi a ṭul ka tihna a rei tawh a, chumi ka tih hlawhtlin vena chu a ni tawh mai ang chu.