F. Vanlalrochana

Guest writer

F. Vanlalrochana

THUHRILTU THLIRNA

Thuhriltu buah hian bung 12 a awm a, chang 222 a awm. Prose leh poetry inchawhpawlh a ni a, thuziak pangngai (Narrative) a nih rualin mi pahnih Inbiakna (Dialogue) te pawh a awm bawk. Thuhriltu bu hi Bible a telh tur a nih leh nih loh thuah ngaih dan inang lo a awm a. Solomona ziah nia an ngaih avangin an telh ta nge nge niin an ngai.

Sawi tawh angin, Thuhriltu hi bung 12 a ni a, tawite tein i han khaikhawm dawn ila:

Bung 1: Thuhriltu, Lal Solomona ni ngeia mi tam takin an rin chuan mihring nun inher vel kala thil nihna tak tak (meaning) a zawn dan a sawi a, mihringte thawhrimna hian eng mah tak tak a tlin lohzia a sawi uar hle.

Bung 2: Thuhriltu chuan nuam, finna zawnna leh hnathawh chungchang a chai a, a tawpah chuan engkim hi awmze nei lo a ni a, thli um ang chauh kan ni tiin thutlukna siam a ni.

Bung 3: "Engkim tan hun ruat a awm" tih thu hmingthang tak kha hemi bungah hian kan hmu a; thil hrang hrang tana hun ruat a awm thu tar langin, Pathianin engkim hi a hun takah par a chhuan tir vek a ni tihte kan hmu.

Bung 4-na: Thuhriltu chuan inhnehchhiahna a hmu a, mi nung la damte aiin mitthi tawhte vannei a ti hial zawk a; thiltithei te chu an mal ṭhin tih a hmu a, inhuatna hi engmah lo a nihzia te, inkawmhona leh thawhrimna hlutna te a hmu a.

Bung 5: Thutiama rinawm a pawimawhzia te, zah taka Pathian pan a pawimawhzia te, hausakna engmah lo a nihzia he bungah hian chai a ni. Chang 7-naah hian heti hian min hrilh khawk mai a ni, “Pathian chu ṭih zawk rawh,” tiin.

Bung 6: Thuhriltu chuan hausakna te, tleirawlna te, leh dam rei te pawhin tawp chin a nei tih a ngaihtuah a, thil tam tak neihna pawh hian lungawina nghet tak a thlen lo tih a sawi chhuak a ni.

Bung 7: He bung hian finna te, hmingṭhatna hlawkna te, lungngaihna leh hlima nuihna inkar te leh mihring dinhmun tak tak - tumah dik an awm lo, tih chungchangte kan hmu.

Chang 29-naah chuan hei hi kan hmu, “Ngai teh, hei hi ka hriat chhuah tak chu a ni: Pathianin tluang taka nung turin mihringte a siam a, anni erawh chuan an tikhirhkhan zo vek a ni,” tih hi. A pawimawh hlein ka hria a, hlim leh hahdam taka nung thei reng kan ni a, nun tlang takin, dik takin, rilru tluang takin awm ila, kan hahdamin kan nuam ni mai tur hi kan phakarna te, kan duhamna te leh kan itsikna te hian min tichhe zo ṭhin.

Bung 8: Thuhriltu chuan thuneihtu chet dan chungchang te- ‘ mi, mi dang chungah pawi khawpin a intilal ṭhin’, mihring hi nun sawi lawk theih loh a nih dan te, thihna chungchangte a sawi a, mihring hriatna leh a thunun theih chinin tawp chin a neihzia a tar lang bawk. Hemi bung bikah hi chuan, chang 13-na hi a chhinchhiah tlakin ka hria, “Pathian ṭihtute erawh chu, amah ngei an ṭih avangin, an tluang ang tih chiang takin ka hria,” tih hi.

Bung 9: Thihna hi mi tin hmabak a ni a, thihnaah chuan mi zawng zawng intluktlanna a thleng a ni tih chai a ni a, kan theih theih chhunga hlim taka nun hmang a, hnathawh nuam ti tura fuihna kan hmu bawk.

“I Kutin tih tur a hmuh apiang chu theitawpin ti rawh”9:10

Bung 10: Atna aia finna hlutna kan hmu a, leh mihring nungchang leh an nungchang mil lo tawp dinhmuna dah hlauhawmna kan hmu.

Bung 11: Tuh rah seng chungchang thupui chu hetah hian a chai a, chubakah thil awm dan tur tak tak kan hriat loh dan leh Pathian rorelna pawh kan hriat loh dan te kan hmu a, rorelna lo thleng tur hre reng chunga ṭhatlai hun chen tura hrilhna pawh a tel bawk.

Bung 12: A bung tawp berah hian, mihring tar hun chungchang te, taksa chakna a kiam tial tial dan te, mihringin tar a hlauhna te, leh tleirawl laia Pathian hre reng tura hriattirna te chu rilru hneh takin Thuhriltu chuan min hrilh a, poetry mawi tak a tling. A tawp kharna chu Thuhriltu’n mihring tih tur zawng zawng tawitea a khaikhawmna a ni – Pathian ṭih leh a thupek zawm chu.

Thuhriltu hi nun nihphung chhuina ngaihnawm tak a ni a, mihring hriatna leh a theihna thlen chinte, hringnun mumal lo kara Pathian zawn a pawimawhziate thûk taka chaina a ni. Thuhriltu thil ngaihtuah kualna chu, Pathian tih leh a thupekte zawm tura kohnaah a tawp a, hei hi mihringte dam chhan ber a ni tih a pawm bawk a ni.

THUHRILTU TUM: Thuhriltu bu ziaktu hian tum mumal tak a nei a ni. A tum ber chu, he khawvelah hian Pathian tel loa nun chu eng anga mi ropui pawh nise, engmah lo mai a ni. Pathian awmpuina leh Amah hrechunga nun hmang erawh an hlimin an zahawm a ni. Pathian nen chuan englai mai pawh hi NUN ROPUI a ni.

Thuhriltu hian, “Eng mah lo mai” tih hi a uar hle. Vawi 38 lai a hmang a. Ṭawng bul lama a awmzia chu “ruak vek” tihna a ni. Pathian tel loa nun chu leiah ropui mah se, eng mah lo mai a ni.

Nun hi beidawnna leh tawrhna a ni a. He thlirnaah hi chuan nun hian awmzia a nei lo a ni. Hemi avang hian Pathian hi rin a, amahah beiseina nghah tur a ni. Chutah chuan, nun hian awmzia a nei chauh a ni.

Ni tin nun dan kawng ṭha tam tak thuhriltu chuan min kawhhmuh. Rilru fima thil tih ṭhin te, kan thil hriatthiam phak loh sawisel mai mai loh te leh thil pawimawh tam tak min zir tir a. Pathian ṭihna nena nun hman loh chuan, 'Engkim mai hi eng mah lo mai a ni e' tih hi a pawimawh em em a ni.

Eng ang pawhin ropui ila, ka tawpna tur chu thihna a ni tho a ni. Keimah ang hi Pathianin mi dang a siam lo a. A rawngbawl lo ila, ka nun hian engnge awmzia a neih? Mi ril. Mi fing, mi thukte pawh hi mi a te nen an tawpna a inang vek a ni.

Thuhriltuin a dah pawimawh tak chu Pathian Lalna leh thuneihna a ni. Calvin-a hlimthla a hmuh theih nual bawk. 'Pathian ṭih leh a thu zawm hi mihringte mawhphurhna a ni' tih hi Thuhriltu thuchah laipui a ni.

FINNA CHUNGCHANG THU: Thuhriltu hian Finna chungchang a sawi nasa hle. A dah pawimawh ber lo a ni. A Finna te pawh chu, “Thil lo thlawn mai a lo ni tih ka lo hre ta,” a ti hial a ni. Tunlai khawvelah pawh hian finna zawngin kan tlan nasa hle. Education atana kan insen nasatzia te hi.Finna hi tunlai khawvel hian a zawn nasat ber a ni. Thuhriltu bu chuang heng zawng zawng hi Pathian ṭihna tel lo chuan a lo thlawn mai a ni, a ti a ni. Mi fing finna hi Pathian ṭihna nena hman a nih loh chuan a mihring puite laka pawi nasa tak sawinan a hmang fo.

KHAWVEL HAUSAKNA: Khawvela hausakna chungchang hi Thuhriltu hian a sawi nasa hle a ni. Khawvelah hian hausakna hi a pawimawh em em a. Kan mi ngaihsante hi mi hausa tawntaw an ni deuh zel. Hengte hian ṭhalaite nunah nasa takin hna a thawk a. Chin lem nei loa khawlkhawm duhna a lian tawlh tawlh a ni. Khawvelah hian sum leh pai hi hlu hle mahse, eng mah tak tak a ni lo. Hausakna hi Pathian leh mihringpuite hmangaihna a tel loh chuan a ho hle a ni. Pathian ṭihna tel lo chuan tenawm mai a chang thei a ni. He Khawvelah hian kut ruak maiin kan lo lut a, kut ruak bawkin kan kir leh dawn a ni. Chuvangin, chatuana nunna atana Pathian ngaihsak lo a, hausakna uma tlan hi eng mah lo mai a lo ni. Pathian rawngbawl leh mihringpuite tana nun aia hlu leh dam chhan tlak hi eng nge awm ang le?

THAWHRIMNA: Thuhriltu chuan thawhrimna a sawi uar hle. Kristian chu kan taima tur a ni a. Kan thawkrim tur a ni. Amah erawhchu, thawhrimnaah ngau ngau hian Pathian a tel si loh chuan eng nge awmzia a awm le? Khawthlangho nuna awhawm lo ber chu, “NUN” a awm lo hi a ni. Mahni pindana inkhung a, hnathawh melh melh a, hlawh tam tak neih hi nun awmzia ber a ni loin ka hria. Huho nun ṭha hi a hlu a, inhmangaih tawn ila, i inngaihsak tawn ang u. Pathian leh kan mihringpuite thlahthlamna a nih chuan thawhrim hi awmzia a awm lo a ni. Kan ram economy hi sang thur thur mah se, nun quality a tlakchhiat chuan awmzia a nei lo. “A hlawkna” ti ngawta thil chhut hi a hrisel lo. Hunawl nei reng rengloa thawk a, chhek khawl a, dah khawm chu enga tan nge an hman le? Eng nge a tawpna le? Taimak tur a ni. Kan thawhrimna erawh chu Pathian leh kan mihringpuite tan malsawmna ni se.

NAWMSIP BAWLNA: Thuhriltu hian nawmsip bawlnaah a tlan thu a sawi a. “Ka mit itzawng a piang ka hlah lo” a ti hial a ni. Mahse, “Ni hnuaiah hian hlawkna reng reng a lo awm lo” tiin thu a ti tlu! Tunlai khawvelin a zawrh ber chu Nawmsip bawlna a ni. Duh duh ti thei a, nuam tawl theite hi kan awt a. Chu chu kan nun khalhtu pawh a ni ṭhin. Mahse, nawmsip bawlnaa tlan, mi ropuite leh mi lian te hi mi hlim leh mi lawm an ni em? Khawvela nuam chen nasa, mi thei ber berte tawpna hi a rapthlak ṭhin hle. An awhawm loh a ni. Khawvela nuama kan rin, khawvelin nuam awm taka a tar lan te hi Pathian nen lo chuan eng mah lo mai a ni. Ringtute hian khawvela nuam zawng zawng hi kan nei tur a ni. Nun famkim, a ṭha tawp hi kan ta a ni. Nawmchen tuma theih tawpa tlante hi a beidawng nasa an ni. Lal Isua nena nun hmangte erawh chu mi hlim an ni. Kan nun hi Pathian ropuinan a full-a hmang tur kan ni. Sual pawh hian nawmna min kawhhmuh a. A tawpna erawh chu a rapthlak a ni. Pathian ṭihna nena nun hmangtute hian nun an chen zawk a, an hlim zawk a ni. Pathian ṭihmi chu khawihmunah pawh an leng a, an te bik lo a ni. Engkim mai hi a Pathian hmaah tar lan a la ni dawn a. Chuvang chuan, Pathian hi ṭih ila, a thupekte hi vawng ang u. Chu chu THUHRILTU-in a sawi tum ber chu a ni.

KHARNA: Khawvel mi ropui leh ziakmi langsar Abraham Lincoln, Ts Elliot, William Shakespeare, Robert Burns leh mi dang te pawh khan an thusawi leh thuziak leh hla phuahah te Thuhriltu bu hi an lo hmang ṭangkai tawh a. Zir tham leh chhinchhiah tham a nihzia chu a chiang mai awm e.

Baptisr Kohhran chuan Thuhriltu hrilh fiahna hi 2024 Senior B zirlai atan an thlang a. Senior B tih hi Presbyterian Kohhranin Puitling Sunday School a tih ang hi a ni. Tun hma deuh khan, Rev. Zolawma ziah ni tain ka hria, Thufing bu nena inkawp an lo zirtawhin ka hria, ka hriatsual loh chuan. Kumina Zirlaibu ziaktu hi Rev. Dr. B. Lalramhluna a ni a, Mizo Theological Association Committee-ah kan ṭhu ho ṭhin. A bu chhung hrilh fiahna hi a chang zelanga hrilh fiahna angin a kalpui a. A ṭhat viau rualin, tun lai khawvela kan harsatna mil deuh hian zir theih a niin ka hria a, chuti zawng chuan kalpui law law sela zirtute tana awmzia a neih zawk ka ring ve deuh mai mai.

Kohhran mipui tana man man zawka lei hisap vangin an lehkhabu quality hi an tihniam deuh nite pawhin a lang a, layout, paper hman zawng zawng hi tun ai hian lehkhabu dangah pawh a ni tho, Baptist Literature and Printing Department/BCM Publication hi an ṭan deuh a ngaiiin ka hria. Tun hnai deuhah hian proof reading leh editing takah chuan hmasawnna hmuh tur chu a awm a. Kohhran Beng hi ṭang leh zual sela tih thu zeh telna remchangah hmang ila. A chhung thu chu thu hran, layout pawh a siam ṭhat hret theih chuan a lang. Kohhran hi Mizo Literature chawi sanga, vawng nungtu pawimawh tak a ni a, ṭhahnemngaihna thilah a remchang deuh a, vei zawng ka han zep tel a ni.

A tawpna atan chuan, Thuhriltu sawi angin, ni hnuaia thil hi Pathian hriatna leh ṭihna tel lo chuang eng mah a ni lo a, Pathian ṭih ila, a thupekte i zawm ang u.