Nagaland PCB in Dimapur-II a Tuichhe paih dan zirchiang
Nagaland Pollution Control Board (NPCB) in Dimapur khawpui chhung hmun hrang 15 aṭanga tui a lakkhawmte zirchian a nih hnuah khawpui laili leh khawpui daifema tui bawlhhlawh dan chu a inang lo hle tih an hmuchhuak.
NPCB hian Dhansiri lui hi hun rei tak aṭangin a zirchiang tawh a, a tui hi a kumtelin a bawlhhlawh tih an finfiah. Kum2013 khan Dhansiri luia biochemical oxygen demand (BOD) awm zat chu litre khatah 31mg a tling a ni.
Dhanisri lui hi Nagaland ramchhung Laisang tlanga hnar nei niin chhim lam aṭangin hmar hawi zawngin km 352 zet a luang a, Brahmaputra-ah a luang lut a ni. He lui hian Nagaland chhim lam Rangapahar-Dimapur phaizawl a paltlang.
Kawngsir tuiluan kawr ṭha tawk lo leh tuichhe paihna ṭha lo hian Dimapur kawngpuiah thli a luanluh tir mai niloin, Dhansiri lui pawh a tibawlhhlawh mek niin zirchianna chuan a tarlang.
BOD leh chemical oxygen demand (COD) san zawng hi Sukhovi leh Khuvanala thingtlang khaw bula a luan tlangna laiah chuan a hniam hle. Tuiluan kawr chhe lutuk vang hian ruah a surin kawngpuiah tui a luang nasa hle a, bawlhhlawh leh chirh a luang zuih zel a ni. Hei hian tui a tibawlhhlawh in a titenawm a, tui luanbona awm lo ṭhin hian kawngpui a tihchhiat bakah mihring tan a hrisello thei a ni.
NPCB zirchiannaa a lan danin tui aṭanga kaitheih natna hrang hrang, sikserh, luakchhuak, pum ṭhalo leh luhai te chu Dimapur khawpuiah a hluar phah hle bawk.
Tui thianghlim lo hi khawpui chhungah luang kual zelin civil hospital thli te nen a inpawlh vek a ni. Dimapur chhehvelah hian thil siamna hmunpui lian (industry) awm lo mah se, chenna aṭanga tuichhia leh office lian aṭanga thli bawlhhlawh chhuak nasa chu kawrruamah a inhnawhkhat tun ṭhin.
NPCB chuan Dimapur bula luiah hian BOD hi litre khatah 6-98 mg lai a ni a, COD hi litre khatah 7.5-129 mg a awm tih an sawi. Central Pollution control Board (CPCB) dan ang chuan BOD hi litre khatah 30 mg aia hniam a ni tur a ni a, COD hi litre khatah 250mg a ni tur a ni.
Thli bawlhhlawh hian ṭawihthei lo, plastic leh darthlalang kehthem a pai nasa hle, hei vang hian thilnung ṭhalo tam tak tuiah a pun phah a ni. NPCB chuan ṭul pawimawh hmasa ber chu tui luankawr ṭha siam leh kawra bawlhhlawh leh plastic paih mai mai lo tura mipuite zirtirna pek a nih thu an sawi.