
Indian football-in kawng dik a zawh em?
Kumin zet chu Indian football tan kum ṭha tih loh rual a ni lo a, sawi vul loh luih tum pawhin a harsa - a chhan maw? India-in kuminah nomawi pathum an chawi a, FIFA ranking-ah top 100 chhungah an zuang lut bawk.
Tun dinhmun India-in an thlen theih nana tha thawhhlawk zingah Lallianzuala Chhangte a tel a, Lunglei tlangval hian Indian football-a mimal chawimawina sang hui theih ang zawng zawng chu kuminah a hui kim vek!
India rama league sang ber ISL khelh zawh takah Hero of the League atan thlan a ni a, FPAI Indian Player of the Year a ni a, Indian footballer tana chawimawina sang ber tih ngam AIFF Player of the Year a ni bawk.
Hetiang boruak karah hian Indian football fan-te an phur thar a, kan hma lawkah Asian Cup-in min hmuah avangin beiseina sang tak an nei - dem theih an ni lo. Indian football hi tun hnaiah a boruak a lian tlat alawm.
Ngaihven hlawh
Ṭum dang zawng aiin Indian football hian ngaihven a hlawh tih loh rual a ni lo a, chumi tifiahtu chu SAFF Championship kha a ni - India hi SAFF-ah an lo champion fo tawh ṭhin a, mahse, tun ṭum an champion ang êm êma ngaihven a hlawh erawh a awm ngai lo tihngam a ni.
Bollywood star langsar tak takin India champion lawmpuina thu an ziak a, an zingah hian ISL club Chennaiyin FC neitu Abhishek Bachchan leh Ajay Devgn te pawh an tel a, hei vang hian a tê thei tawh lo!
Cricket lamah ni se, khawvel ngaihven Indian Premier League club-ten Indian football team lawmpuina thu an ziak chuai chuai a, a mimal ang pawhin Sachin Tendulkar te meuhin SAFF champion lawmpuina thu an ziah kha.
Politician lamah ni se, India prime minister Narendra Modi aṭanga Amit Shah thlengin Indian football team lawmpuina thu an ziak a, Blue Tigers lawmpuitute avang ringawt pawhin India champion hian media titi a luah lo thei lo.
A chhan langsar
Indian football-in heti taka ngaihven a hlawh takna chhan hi chu Indian Super League a ni, tih loh rual a ni lo a, khawvel huap pawha mi hausa langsar Mukesh Ambani ten hma an lak miau avangin ISL hi a tê thei lo a, ngaihven loh luih a harsa ṭan.
Reliance hming a lian miau a, ISL club neitute pawh an hraw. India rama sumdawng hausa ber ber piahlamah, bollywood leh cricket lama hming langsar tak tak an inrawlh a, Abishek, MS Dhoni, Virat Kohli, Rana Daggubati, Ranbir Kapoor leh John Abraham te ho an nih avangin India media tan ngaihven loh theih a ni lo.
Mohun Bagan neitu RP-Sanjiv Goenka Group te hi an titina chu dollar tluklehdingawn thum tih vel a ni a, Mumbai City neitu zinga mi City Football Group hi chu Premier League champion Manchester City pawh neitu an ni a, an hausakna kan hriat sa an ni.
Jamshedpur neitu Tata Steel hi kum 2023-a an sum che vel chu $31tld daih a ni a, East Bengal neitu zinga mi Radhe Shyam Agarwal hausakna hi $1.43tld daih a ni - ISL-a club neitu tam zawkin dollar tluklehdingawn an nei tling vek a, an nep lo hle.
Milian muthlu
India rama pawisa tamzia sawi dawn chuan cricket lam kawh mai hi a fuh ber - hei hi khawvel pawhin a hria a, khawvela mipui tam berna ram India hian football tuichilhin, atchilh ngat se, football khawvel tan a ṭha dawn tih an hai lo.
Hei vang hian FIFA meuh pawhin, "Milian mutthlu" tiin India a ko a, Blue Tigers hi ṭhangharh se a duh. Asian Games 1951 leh 1962-a gold latu India football thawnthu hlui an hai a, Japan leh South Korea te nena tual khata leng ṭhin India thawnthu hi nasa takin an sawi.
Bollywood lam pawhin hei hi an lo hre vat a, Indian coach ropui Syed Abdul Rahim chanchin chu film-ah siamin, 'Maidaan' an ti a, Ajay Devgan chu a changtupa a ni a, kum 2023 chhung hian tlangzarh an tum.
Maidaan an siam chhan Syed Abdul Rahim hian Asian Games 1951 leh 1962-ah India chu gold a lakpui a, 1956 Melbourne Olympics-ah semifinal a hruai thleng bawk - India coach zingah ani aia ropui an la awm leh lo.
Tichuan...
Thawnthu hlui lengvel karah Indian football chu dinthar mek a ni a, September 2022-a AIFF insingsak tharna chuan nasa takin Indian football-ah phurna a siam bawk - Indian football ngainatu tam takin chawl tawh se an tih êm êm, pa rokhawm taka AIFF President nihna chelhtu Praful Patel chu a tawpah chuan paihthlak a ni.
Mohun Bagan leh East Bengal tana si ban nghak ṭhin Kalyan Chaubey chu AIFF President thar a ni a, football khel ṭhin, professional footballer te dinhmun hrechiangtu President atana thlan a ni hian fans tam takah phurna a thlen.
Chu mai a ni lo - FIFA South Central Asia Development Officer pawh lo ni tawh Dr. Shaji Prabhakaran chu General Secretary atan ruat a ni bawk a, Kerala tlangval hi Football Delhi President pawh lo ni tawh niin, a hnathawh avangin fak a hlawh hle.
He AIFF tharah hian a kila lung pawimawh tak pakhat chu Mizo pa a ni a, MFA honorary secretary Lalnghinglova Hmar chu AIFF League Committee Chairman-ah ruat a ni bawk a, hruaitu tharten mawhphurhna an lak hnu hian a hmaa hruaituten thutlukna an siam ngam lohna tam takah huaisen takin thutlukna an siam.
Insingsakna
Indian football inherremna langsar tak pakhat chu AIFF-in ISL leh I League chungchanga thutlukna huaisen tak an pawm chu a ni a, Indian football roadmap lo duan tawh chu kaltlangpuiin I League champion RoundGlass Punjab FC chu ISL khel tura an tlin thu an puang.
Hei hian club tam takah beiseina thar a siam a, ISL khel tura sum tam taka hmun ruak lei ngai chu, Indian football-a rei tak sum seng a, club lokalpui ve hram hramtuten an thiamna hmangin an chang ve thei dawn tih an hria a, an hlim.
Chutiang boruak karah chuan AIFF-in Indian football hmasawnna tur a ngaihtuah reng a, Vision 2047 tih chu tlangzarhin, Asia rama football ram ṭha zinga tel phak tura India hruai kai chu an tum.
Lalnghinglova Hmar kaihhruai League Committee chuan I League-a hmun ruak an lilam zui a, tun hmaa chhangtu nei mang ngai lo kha - Indian football-in hma a sawn tih hriain, sumdawng hausa tak takin an chhang a, rin loh takin I League club panga an awm belh dawn hial.
A tak ram
A lan ang erawhin a awlsam vek bik lo - India-in kuminah Hero Tri-Nation Series, Inter Continental Cup leh SAFF Championships nomawi an chawi vek a, India khelhpui zingah tun hmaa India-in a u en ṭhin Lebanon leh Kuwait te ho an awm avangin a hlu bik.
Mahse, ni e, mahse tih a ngai - Indian football-in SAFF nomawi a chawi a hlimpui êm êm lai hian thil pakhat ngaihtuah tel ngai a awm a, chu chu Asian Cup-a a elpui turte hi an ni.
Blue Tigers hi an vanduai tiin a sawi theih a, January 12 aṭanga khelh ṭan tur Asian Cup-ah hian group B-ah awmin Australia, Uzbekistan leh Syria te nen an awm ho a, Lebanon leh Kuwait te nen chuan inthlau tak an ni dawn.
India tan a tak ram hmachhawn ngam a ṭul ṭan a, chumi tur chuan camp rei zawk neih coach Igor Stimac hoin player-ten an duh - Sunil Chhetri pawhin ualau takin camp rei zawk neih an duh thu a sawi a, mahse, hei hi AIFF tan thil harsa tak niin a lang bawk si a, Indian football ngainatute an buai ru mek.
Ka bang a ni mai!

Croatia tana vawi 53 zet inlan thei a ni a, World Cup 1998-a pathumna an nih khan an defender rinrawl a ni phak - inkhelh a chawlhsan hnuah pawh an ram team hi a enkawl tawh a, India nena khaikhina ralah chuan a sulhnu hi a ropui a, inchhuanpui tham a ni. Mahse, India coach Igor Stimac hian a beisei angin India team hi a hlawhtlinpui nghal bik mai lo.
Stimac hian 2019 King's Cup-ah a vawi khat nan India a kaihruai a, match hmasa berah Curacao chu 3-1 in an ngam lo nghal a, Thailand lakah 1-0 a hnehna an chan zui avang erawh chuan a mualpho nghal lutuk tur thup mawisakin a awm.
FIFA World Cup 2022 qualification-ah India kaihruai zuiin, group E-ah an awm a, Qatar, Oman, Afghanistan leh Bangladesh te nen an awm ho - group tina hmahruaitu leh pahnihna ti ṭha zual pangate chu group pariat aṭanga third round inpetkai tur an ni.
Qatar chu World Cup thlengtu an nih bawk avangin India tan beisei a awm. Mahse, Stimac-a hnuaiah India an mualpho a, pathumna an ni hram - match riat an khelhah vawi khat chiah an chak a, vawi li an draw a, vawi thum an tlawm!
Blue Tigers hi sahuan sakei ang chauh a ni a, an khup zul a ni ber - Asian champion Qatar nena 0-0 a an inhnehtawk chu hahipa sawi ni mah se Bangladesh leh Afghanistan te chu 1-1 ve vein an inhnehtawkpui zui a, khualmuala 2-0 a Bangladesh an hneh chu India tan inchhuanna awmchhun a ni.
India hian qualifier-ah point sarih an hmu a, pahnihna Oman chuan point 18 ngawt an hmu! Mahse, Blue Tigers hian Asian Cup qualifier third round an khel a, Asian Cup 2023 khel turin an tling - hei tak hi India tana chona hautak inchhawp chu a ni.
Asian Cup-a India hmachhawn tur Australia, Uzbekistan leh Syria hi en ila, Bangladesh leh Afghanistan tihte nen chuan inthlau tak an ni a, hei vang hian inelna ṭan hma ngeiin India-in inchher hriam an mamawh.
Stimac chuan, "Enge kan tih theih ka hria a, India hian football hmangin eng chin nge a thlen theih ka hria a, football hi ka hre ve tawk a, ka thil hriat awmchhun a ni hial mai thei. Chuvang chuan kan thil beisei tam takah hi chuan kan inlungrual a ngai a ni.
"Heng ka beisei zawng zawng hi kum li chhung vel chu lungrual takin ti ho ila ka duh a, chumi a nih loh chuan banna thehluh a, chhuah mai ka hnial lo," a ti a, AIFF aṭanga thlawpna ṭha zawk a beisei thu a sawi.
Stimac chuan Indian football team a enkawlna chhan chu sum vang a nih loh thu sawiin, "Sum vanga India hi enkawl ka ni lo - tun hnaiah Blue Tigers aia hlawh min pe hnem thei zawk aṭangin sawmna ka hmu ṭeuh. Keimah mai ni lo, ka chhungkaw tan pawha hnemhnanpui tham zawk sum tam tak hmanga sawmna ka hmu.
"Mahse, India-ah hian hmachhawp hlen tur ka nei a, Indian football hian nasa takin hmasawn se ka duh - chumi tur chuan kan rahbi tur kan ruahman a ṭul a ni," a ti a, tun hnaia India hlawhtlinna chu uanpui chi a la nih loh thu a sawi - Stimac hian kum khat chhungin nuai 236 bawr vel a hlawh mek.
Croatian coach chuan sawi chhunzawmin, "India hian Asia rama team ṭha ber ber a elpui dawn a nih chuan kawng zawh tur kan nei," a ti a, tuna India hmasawnna chu a la tawk loh thu a sawi.
Tu nge pawimawh?
Indian football hmasawnna tura pawimawh hmasa ber chu AIFF hruaitute tih loh rual a ni lo a, coaching staff lam hmaih a thiang lo bawk - a langsar ber erawh player-te an ni lo thei lo a, chung zingah pawh chuan a langsar bik, mipui mit fukna an awm ṭhin.
Sunil Chhetri

Indian football chanchin ngaihven inti tan Sunil Chhetri hming hriat loh a rem lo. Kum 38 mi striker hian August 3-ah kum 39 tling tawh dawn mah se inkhelh chawlhsan mai a la tum lo a, tun hnai khan Bengaluru-ah kum khat dang khel turin contract thar a ziak - a ṭul dan a zira kum khat dang pawhsei theih a ni.
Chhetri hian India tan match 142 khela goal 92 khung tawhin, international football-a goal khung tam palina a ni a, "Ram tana inpek kawngah chuan Cristiano Ronaldo leh Lionel Messi meuh pawhin min phak bik lo ang," ti ngam ngat a ni - India tana a la khelh zel hi a pawimawh.
Lallianzuala Chhangte

Kum khata Indian football-a mimal chawimawina sang ISL Hero of the League, AIFF Player of the Year leh FPAI Indian Player of the Year dawng vek thei hi pahnih chauh an la awm a, chu chu Sunil Chhetri leh Lallianzuala Chhangte te an ni.
Lunglei tlangval tel loin Indian football a khingbai tawh tia sawi ngam a ni a, Mumbai City forward hian Blue Tigers tan match 28-ah goal sarih khung tawhin, a tlan chakna, taimakna leh thawhrimna chu a larpui a ni.
Sahal Abdul Samad

Kum 26 mi attacking midfielder hian India tan match 30 khel tawhin goal thum a khung a, player ball thiam bik leh fing a nihna chu a larpui a ni - a ṭul angin wing-ah a chhawr theih bawk.
Kerala Blasters aṭanga Mohun Bagan pantu Sahal hian kum khatah vaibelchhe 2.5 chu Kolkata club-ah hian a hlawh dawn nia sawi a ni a, hei hian player thiam bik a nihzia a hrilhfiah - a chet ṭhat zel hi India tan a pawimawh.
Anirudh Thapa

Kum 25 mi chauh a la ni chungin India tan vawi 49 a inlan der tawh a, goal li a khung bawk. Hei hian Dehradun tlangval theihna sanzia chu chiang takin a hrilhfiah.
Anirudh hian season thar atan Mohun Bagan chu a zawm tawh a, Kolkata club-ah hian kum khat chhungin vaibelchhe thum vel a hlawh dawn nia sawi a ni a, AIFF Men's Emerging Footballer Of The Year-ah ṭum hnih ngawt thlan a lo ni tawh bawk.
Sandesh Jhingan

Khup hliam vanga a talbuai khan Indian football ngainatu tam tak chu an lo hlauthawng hman. Mahse, 2020-21 season-a AIFF Player of the Year atana thlan defender hi a hliam a dam hnuah ṭha takin a lo kir leh a, India tlarhnung innghahna a ni.
Infiammi chawimawina sang Arjuna Award pawh dawng tawhtu Jhingan hian season tharah chuan FC Goa tan a khel tawh dawn a, Goan club-ah hian season khatah nuai 175 chu a hlawh dawn nia sawi a ni - a telna India tlarhnung a nghet sawt ṭhin.
Gurpreet Singh Sandhu

Thlasik transfer lai khan Norway-a a lo khelh tawhna Stabaek chuan an club-a khel turin India keeper hi an sawm a, a zawm chuan first choice keeper a nih tur thu an hrilh niin an sawi bawk. Mahse, kum khata nuai 200 chuang hlawh nia sawi keeper hian Bengaluru-a cham a thlang.
Gurpreet hian Norwegian top flight league-a khelh kha nasa takin a chhawr tih a lang a, Blue Tigers tan match 62 zet khel tawhin India-in ani aia keeper ṭha zawk sawi tur a la nei rih lo.
Anwar Ali

Lung lam harsatna avanga inkhel lo thei dinhmuna ding hman hial kha a ni a, kum 2020 te kha chuan a career tawp mai tur ngai ngam loin Himachal Football League lamah te a khel a, a lainatawm takzet. Mahse, tunah chuan India innghahna a ni leh tawh.
Kum 22 mi centre back hian India tan match 16 khel tawhin, nikum leh kumina a khelh vek a ni a, hei hian Stimac-a hnuaia a pawimawhzia a hrilhfiah - season tharah Mohun Bagan tan a khel dawn a, kum li chhung Delhi FC aṭanga loan-a khel tura inremin, kum khatah vaibelchhe hnih a hlawh ang.