MITTHI ṬAWIH RAL HMA ZIA HI
Vawiina ka thu rawn ziak hi thil danglam tak, hriat nuam lem lo tak mai, mihring kan thiha kan taksa ṭawih dan te, kan beng tivartu a nih beiseiin ka han ziak a. Ṭhenkhat tan chhiar hrehawm a ni mai thei a, a chhiar ngam ngam lo hriat atan ka han ziak ta tho a ni. Kan hmangaih tak te, kan thlakhlelh ngawih ngawihten min kalsanna khawvelah kan cheng miau si a. Tu ma'n kan pumpelh thei bawk si lo.
Kan nu Lalziki Kum 86 hmang mekin June Ni 28, 2023 zan khan min boralsan a, thla thum chu a liam ve ta der mai. Thlanah phuma a awm hnua a taksa awm dan tur te ka ngaihtuah a, a taksa hi eng chen nge la ṭha ang a, engtikah nge ruhkawl mai a nih ang tihte ka ngaihtuah chamchi mai a. Chuvang chuan ka fa upa ber Lalbiakhluni hi Internet (Google) ah ka zawntir ngawt a. Ka ngaih em em mai kan nu chu rin aiin a lo ṭawih ral hma em em mai a lo ni a. Keimah pawh chu ka rilru a nat thar leh phah ta khawp mai a. Ka inchhir rum rum hial a ni.
MITTHI ṭawih DAN
Stage 5 (panga) in mitthite phum an nih hnua an ṭawih ral dan –
1. Self-digestion (the fresh stage), 3-5 days:
Self-digestion or cell (timur) autolysis hun lai. Taksa timur leh tha velah oxygen tlakchhamna thisen kal vel a awm tawh loh avangin ni li (4) chhungin a taksa chhung leh pawn lam a inei chhe tawn a. Taksa a thih aṭanga darkar 24-72 chhungin a ṭawih ṭan. Bacteria hrikin taksa a ei ṭan avangin.
Mitthi taksa a puar ṭan, an kawchhung aṭangin thisen ang phuan deuh an ka leh hnar aṭangin a chhuak a.
2. Bloat (Puar or puam), 6-10 days :
Bacteria hrik lo pungin gases (boruak chhia) leh rimchhia te a siam ṭan. Taksa aṭangin tuiril a lo chhuak. Heng gas chi hrang hrang methane, carbon dioxide, nitrogen & hydrogen sulfide chuan lung (maggots) a siam chhuak leh a ni.
Mitthi taksa chu a hring aṭangin a rawn sen chho a, chu chu an taksa peng pawimawh (organs) leh puma gas inkhawlkhawm vang a ni.
3. Active decay (10-20 days):
Taksa tihrawl, timurte ṭawih tawh chuan an taksa aṭangin tuiril a tichhuak a. Lung (maggots) leh bacteria hrikte hnathawh ber a ni.
Mitthi vun chu a lo dum ṭan a, an taksa puam/puar chu a thep ṭan a, chu chuan mitthi taksaa tuiril awm a tichhuak. ṭawih (mawih) tak tak chin a ni ta a.
4. Advanced Decay (20-30 days):
Taksa a ṭawih ral ṭan tawh avangin sam leh ruh vel chauh a awm ta a.
Mitthi taksa nem no laite chu bacteria hrikin an ei avangin an taksaa thisen duk dum chhiate chu a chhuak a. An taksa (mitthi) tisa ṭawih chu leiah a chang ta a.
5. Skeletonization (60 days):
Mitthi ruang hi pawna awm leh kuanga khung ṭawih ral dan a inchen lo deuh a. Kuang chhunga awm an ṭawih ral muang zawk a ni. Taksa ṭawih chu leiah a chang a, ruh chauh a lo awm ta a ni. Ruhrel chauh a awm tawh. A dang chu a ṭawih ral vek a ni. (sam, ha, ruh zawng a cham bang)
Bible chhungah hian kan dam rei lohzia, kan dam chhung tawizia thu hi kan hmu tam hle a. “Kan dam chhung nite chu kum 70 a ni a, Chakna avangin kum 80 pawh a ni thei e. Nimahsela a reina chu thawhrimna leh lungngaihna mai a ni,” tiin Mosia chuan min hrilh a. Joba’n, “Hmeichhe hrin mihring tawh phawt chu rei lo te dam, buainaa khat a ni,” a lo ti tawl bawk. Joba bawkin kan dam chhungte chu Puantahtu khawhthei (flying shuttle) anga ral chak em em a nih thu min hrilhsa vek bawk.
Kan dam chhung nite hi pangpar ang maiin mawi takin a par a, a lo vuai a, leiah an tla leh mai ṭhin. Hetiang hi kan dinhmun dik tak a nih avangin Lal Isua thlir tlat a, kan nun hi ui chung chungin kan liamsan dawn tih hre reng ila. Kan duham em emna hi bansanin chatuan nun kawng zawh hram hram ang u. Chiang taka kan hriat erawh Lal Isua ringtute tan chuan he khawvel hi kan khualzinna ram mai a ni a. Kan taksa chu thiin ṭawih rimchhe eng ang mah se, kan thlarau chu Lalpa hnenah a chawl thung dawn tih hriatna hian min thlamuan em em a ni.
- S.Lianhrima, Aizawl Vengai
Ph : 9233135509/8256989071