NIHAWI LEH TLANGSAM

Kan naupanna a lo rei ve ta, tunlai angin calendar an tihte hi kan nei ve lo a, Krismas kan nghakhlel thei em em a, kum khat hi a rei hle thin, tlangsam a lo par kan hmuh hi chuan tumahin an hrilh kher ngai loin Mas a hnai tawh tih kan hria a, kan hlimin kan lawm ve em em thin. Kan nghahhlelh thin Krismas pawh kan hma lawkah a lo awm leh ta, a thenin dan siamtu tur inthlan an nghakhlel a, keini erawh chuan Mas huna sa ei a ni, kan chak chu.

Keini ang pa taptawm tan chuan tlangsam par hmuh hi a khat ta, kan hmuh ve phak tawk chu Nihawi par hi a ni zawk, a thente erawh chuan bawngpu par an ti a ni awm e. Chuvang chuan keini tan chuan Krismas a hnai ta tih kan hriat vena chu Nihawi parah a ni zo ta, computer leh internet-in kan nun leh khawsak a tidanglam zo ta ang bawk hian, krismas a hnai tawh tih kan hriatna leh chhinchhiahna pawh a danglam zo ta a nih hi.

Hmanah chuan mi thusawi ni awm tak chanchinbua kan chhiarte hian a hnu lawkah a sawitu an tih khan ka sawi lo, an ziak dik lo a ni, an ti a, a fiahna tak a awm thei si lo. Tunah erawh kan khawvel danglam tak tawhah hian mi tin deuhthawin phone kan neia chuvang chuan mi thusawi lai a thla an lo la a, a tawngri nen lam video an tih mai khan an lo la thei tawh a, ka sawi lo, tia phat leh theih a ni tawh lo. Ngaiteh, thil hluite chu a ral ta, a lo thar ta, tih ang hi a ni.

Chuvang chuan, Krismas hlate hian lung a tileng ta, a boruak pawh a mas ta ruih mai. Kei ka duh tawp thei thin lo, Zion ropuina l Lalpa boral min zawngtu chu, Van khawpuiten ui mah se an dang zo lo ve; Engkimah engkim chungah lal ber rawh se, Amen, Min hmangaih hi tuman an hnial thei lo ve, Suaklianan a han tite hi a rilin a ropui ka ti thin. He hla, Hosana ti zelin Haleluiah Amen, tih hla phuahtu chanchin hi kan sawi tawh a, i han sawi leh teh tho ang aw.

Kum 1901 khan Maite khuaah a piang a, Pu Zualthauan, Thinglian kan tuah ang a, Khawbel kha Muallungthu-ah kan chhuang ang a, Maite kan pumchhum ang, a lo ti ang deuh khan, pumchhuma it kan awm mai thei, mahse a hmin har ngawt ang. A pa chu Hrangkunga Sailo a ni a, naupang te a la nih laiin a mit vei lam hmawlh tein a hawlh palh a, a mitnaute a chhia a, chuvang chuan a del ta a. Ani chu Kristianah a inpe a, a pa erawh a inpek ve loh avangin harsatna a tawh phah fo thin thung a ni.

Kan nghak reng che kan Lalber, Khawvel hrehawm thim hnuaiah, I buatsaih Salem khawpui aw ka ngai tawh mang e, tih hla a phuah kum, 1928 khan, Bualpui S nula, Suakzawni nen an innei a, an inneih hnu lawk hian Kanghmun Melvengah an pem a. Rawngbawlin a zin thin. A nupui neih hnu lawk 1930 khan, a mit tha lam pawh chu a na vak a, khua pawh a hmu fiah tha thei lo va. Hna pawh a duh angin a thawk hleithei lo a ni.

1931-ah Lungrangah an pem a, kum riat vel an awm hnu, 1939 khan Tuichangral Sialsirah an pem a. Pem hi tih laklawh a awm emaw ni aw, tih awlin kum hnih lek hnuah Riangtleiah an pem leh a. Hetah hi chuan kum sawmhnih dawn an awm a, Lianpuiah an pem leh a. Rambuai khan a lo nang a, Lianpui khua chu 1968 khan Vanzauah sawikhawm a ni a. Mizorama khaw tam tak kha sawikhawm a ni a, A.O. an tihten an awp a nih kha kan hre awm e. Mi tam tak, an nu leh pa, pi leh pu aṭanga an lo awm tawhna thin, an in leh lo, huan leh theite sawikhawm avanga loh theih loha an kalsan tur hreh lutuk an mittui a tla zawih zawih hial a, an kalsan erawh a thul chuang lo.

Kan hun tawng zingah khaw khawm a pawi ber mai, Zoram hmun tin khawtlang puan ang a chul zo ta; Tlang tina mi kal khawm nunau mipuite, Chhunrawl a vang riakmaw iangin an vai e, tih hla kha a phuah a, rei lo teah di hmun meiin a kang ang maiin Zoram dung leh vang a tuam chhuak a. A ni e, chhung kima an awm lai leh thiante nen hlim taka an khawsakna thin hmun, Lalpa thlarau nen hlim taka an inkhawma a fak hla an sakna thin biak in mai bakah a khua pawh a chulin a ram zo tain, thuro khawhar tak chu a nghaktu a ni ta mai si a, vazar leh korote ram tlatna an chang ta, tiin, Chhung kim tea aw lenrual lungduhte nen, Zai kan vawrna Vanla run leh khawtlang a dai, Thuva awmhar chun chawi loten a nghak e, Zarva lenna ramdai aw an chang zo ta, a ti a nih kha.

A ni e, Zion Ropuina Lalpa pawh nise, van khawpuiin ui ngawih ngawih mah sela, vanah khian a tum thulhtira dang zo reng an awm lo. Keini mi sualte zawnga tlan turin khawvelah mihring zingah a lo kal a, engkima engkim chunga lal ber tur zawng a lo ni e, Lalpan min hmangaih chu tumahin an hnial thei lo. Amah vekin, Ropuina leh rorelna zawng zawng, Amen, Lal Isua ta a ni, a lo tih kha a dik zet mai. A kum leh mai, 1969 khan Zemabawkah an rawn pem chhuk a, khaw sawikhawmte kha mahni khaw lama a duhte chu awm leh an phal ta a ni ang e, 1978 khan Lianpuiah bawk an chho leh a, a kum leh mai 1979, July ni 3 khan tumahin an hnial theih loh hmangaihtu Lalpa hnenah a kal ta a ni.

A ni e, keini pawh min hmangaih hi tuman an hnial thei lo ve, tih ang mai khan, Democracy ram kan nih angin ram leh a mipuite hmangaihna avangin tuma hnial theih loin kan tana dante min siamsak turin in chhung lumah pawh awm hman loin mi tam tak an pen chhuak a. Chutiang chuan kan tana dan min siamsaktu turte mipuiten kan thlang thin a nih hi. Paulan mi tin an chunga roreltu thu thuin awm rawh se, roreltu chu Pathian ruat a ni, a lo ti a.

Kan chunga roreltu thua awm tur kan nia lawm, tih vanga nang khulaia Mizo zial lachhum hringa tawn khu min zu lei lawk teh an tih rual a, Yes Sir, tih lam kha a ni lo va, kan chunga roreltute thu thua kan awmna zawk chu dan siamtuten an dan siamte zah taka kan zawm a, a ni, kan awia kan bawhchhiat lo hi a ni, kan tih thin kha a dikna chu a ni reng fo. Chuvangin dan kan zaha kan bawhchhiat lohva kan zawm hian kan chunga roreltu thu thuin kan awm tihna a lo ni daih zwk a nih chu. Hawh u, roreltu thu thuin i awm thin ang u aw. Nihawi leh tlangsam pawh a par ta ang hian dan zawmin i par ve ang u.