
Guest writer
Revd Chuauthuama
KAN MAMAWH PAHNIH
Nimin piah (2.3.2017) Ningani chawhma dâr 11-ah khân Mizoram Synod Social Front Committee buatsaihin Vânapa Hall-ah Political Education Campaign Kick-Off Programme hman a ni a. Dâr 10.45-ah Vânapa Hall ka thleng a, a chhûnga ka luh chuan luh tlar hmasa ber dawttu ṭhutna sîr berah ṭhut tumin ka mawng ka han hûng dâwn a, ṭhut hleih theih mang loh khawpin a lo chhia a. Chutih lai tak chuan mi lo kalte chiauâutu nula pakhatin, “Ka pu, dawhsàna ṭhu tûr i ni e,” a rawn ti a; dawhsàn lamah chuan ṭhutna min kawhhmuh chu ka pan ta thung a. Kan thil tih hun thlen hma chuan Executive Secretary i/c Social Front chuan ṭawngrinnain mi lo kal apiangte hnênah chuan, “A hma lam rawn pan zêl ula, ṭhutna ṭha lo kha a tam a, ṭhut theihna awm apiangah khân ṭhu mai rawh u,” tiin a âu a âu a. Bible ṭawngkam ang deuhin a âutu âu thãwmah chuan lo lût thar apiangte chuan ṭhutna ṭha lai chu an zawng ta zêl a! Chhûn chawlh chhûngin hall chhûng chu ka fang kual a, ṭhutna chhiatzia chu ka hmu fiah ta uar a, a chhiatzia chu sawiin a siak lo!
Aizâwla hall lian ber leh hlun berah kan awm a; mahse a chhûnga ṭhutthlêngte chu ṭhutna tlák mang loh a tam hle si! Khual chhia ṭha hruai luhna tlák pawh a ni lo. Keini ang chuan Vânapa Hall hi kan lût ve ngai mang lo a. TV aṭanga Vânapa Hall-a thiltih eng eng emaw an rawn pho lan hi kan ràl thlìr a ni ve mai a; chuti takin a chhûng chu a lo ṬAWP tih kan hre pha lo. Sawrkar mi lian Minister leh Officer hrâw pui puite pawh he hall-ah hian an lût fo a. Nula leh tlangvâl nalh tak taka incheite pawh an lût ṭhin ang. An incheina mawi dàn ngaihtuahin Vânapa Hall-a ṭhutthlêngte chu ṭhut tlák loh khawpa chhia leh sitawm tak a ni. Dawhsàna kan ṭhutnate pawh chuti hêhû a ni chuang lo; kan ṭhut laia a chim rup lo kha kan vànnei chu a ni mai!
Aizâwl City Bus-ah hian ka chuang fo a, Bus thar deuh chu tlêmin chuan a nuam deuh a; Bus hlui deuh erawh chu a neituten siam ṭhat an tum miah loh, ṭhutthlêng ni se châr sak bur mai a ni hlawm a, a khuh mawinate pawh thlêr diai duai tawh, tû khâw khâin ‘ka ta’ an tih hmêl pu lo, enkawl hlawh lo a ni tih a chiang reng a. Bus neitute hian an bus-a chuang ṭhinte hi an ngaihthah hle a ni. Kan chuan laite hian a ṭet huk ang a, sîr tinah min bun chhuak darh phung ang tih hlauhawm tak a ni. Vânapa Hall chhûng pawh Aizâwl City Bus ṭawp tak nèn a inang khawp mai. A chhûnga awmte chu a rual hian ṭhutna a chim suau ang tih pawh a hlauhawm zâwk hial a. A pâwna pum ve pual, a chhûnga luha belh chian dãwl lo, enkawl loh hmêl pû a lo ni!
Vânapa Hall sak hmaa Aizâwl Theatre Hall kha keini pawhin kan hmang ve hman a; kum 1973-ah khân MZP-in Thu leh Hla Kûtpui kan neihna hmun a ni. Vânapa Hall hi UT laia sak kha a ni a; sak zawh hlimah kha chuan chhuanawm ve thawkhat tak tûr chu a ni ve. He hall hmangtu lah hi an chikim khawp a. Pawl zawng zawng hian a àwl lai a nih chuan an hmang thei a ni àwm e. Zirtîrna dangdai deuh kengte pawhin Kohhran inkhâwm ngai pawimawh lêm lo mipui an hîp khâwmna hmun a ni a. Chutiang intawh khâwmnaahte chuan kohhrana mi ṭangkai ni tawh ṭhin ṭhenkhat chu kohhran inkhâwm laite hian an lo va ṭhu vûk ṭhin. Chuti khawpa hall hmangtu ngah, thil tihkhâwm nei duh apiangten a hman theih dah lâw maw ti-a an ngaihven hmasak ṭhin chu zahpuiawm khawpin a chhûng a ṭawp si hi tu mawh nge ni ta ang?
Sawrkar thil tih tum dàn kan hre pha ve lo a; heti taka Aizâwl khawpui laili-a hall ṭawp ding luah hi kum zabi 21-ah chuan a inhmeh hlawl lo; chuvàngin a rang a rangin Vânapa Hall hi vuak ṭhiaha sak ṭhar vat tûr a ni. A hming put chhan Vânapa thlarau pawh a zahawm alâwm! Mizoram sawrkar hian thapui thawhin Vânapa Hall hi sa ṭha vat teh se. Hall changtlung tak sa sela; chhãwng eng emaw zât chu motor dahna (parking area)-ah zuah sela. A pâwn kawngpui dungah hian motor dah miah loh tûr khawpin a chhûngah motor dahna a siam theih ang. Hall pawh pahnih pathum awm sela; hall tê deuh zâwk, seminar/consultation/conference neihna tûr mi zahnih zathum leng tâwkte pawh awm sela. A chung berah hall zau pui, mi sâng hnih aia tam daih len theih tùr gallery neiin a siam theih ang. Boruak lamah a him tâwk tûrin va thlawh chhuahtîr nghe nghe sela. Khawi lai berah emaw chuan ei leh in siamna (cafeteria) awm bawk sela, hmun hran aṭanga ei leh in tûr chah ngai loin amah leh amah intum chawp vek law law sela. Chutiang hall changkâng leh ‘smart’ chu Aizâwl khawpui ‘smart city’ ni tûr hian a phu a, mipui hian kan mamawh tawh a ni. A rang thei ang berin sawrkar hian bawh zui se kan va ti êm!
Thil dang deuh, nimin (3.3.2017) khân Chapchâr Kût hman a ni a; Lâmmualah mipui an pung khâwm nasa hle. END hotupain ‘dry day’-ah a puang náin a ‘dry’ lutuk lo a nih hmèl! Hmân kumah phei kha chuan Lâmmual chhuah lam Bethlehem pangpèrah pheikhawk khing leh kekawrtê tuak tam tak an chhar an tih kha! Bethlehem-a chêng rawngbâwltu langsâr tak pakhat, Mizoram sawrkar zu zawrh thlâwptu pawhin a ngaih dàn thlákin zu zawrh a rawn sawisèl phah ta hial a nih kha. Mizote hian thil eng emaw tihpui deuh hi kan zo lo fo. Maksak leh danglam deuha awm châkna thlarau hi kan buan hneh lo ṭhin. Valentine Day pawh hi tûnlai hian a ṭha zâwnga hmang chu awm mah nual se, nula leh tlangvâl, tleirãwl tîrte chuan ‘inpêk tawnna ni-ah’ an hmang ta mai emaw tih tûr a ni hial. Chutiang deuh chuan Chapchâr Kût pawh ‘dry day’ eng angah pawh puang mah se a ‘dry’ thei tak tak lo a nih hi maw! Heti zâwnga hman hi sim ah a ṭha hle.
Kan sawi tum takah han lût tawh ila. Chapchâr kûtah hian Mizo incheia inchei tûr tih a ni ṭhin. Kuminah phei chuan Chapchâr Kût hma ni hnih chhûngin sawrkar hnathawk hmeichhiate chu Mizo incheia inchei tûrin sawrkarin thu a chhuah hial a ni àwm e. Mizo inchei han tih chuan hmeichhe tân puan bih a ni mai a; Chapchâr Kût hma ni hnihah khân sawrkar hnathawk hmeichhiaten puan an bih fur a ni ang. Chapchâr Kûtah erawh chuan puanchei sinin kawrchei an hâ a, an mawipui khawp ang.
Mipa erawh hi chuan Mizo inchei tiha han incheina tûr kan nei mûmal lo. Pahoin ngotekherh rawn veng chhuak sela, mawngtam lang titihin lo kal tui tui hlawm sela, a Mizo mang e kan ti dâwn emaw ni! Tûn hma aṭangin chanchinbûah Mizo mipa incheina tûr duan thar ka rawt tawh ṭhin. Central YMA hian a bul tum sela tiin hminghmerh pawhin ka phût tawh ṭhin. Mahse CYMA beng a rawngah hian a lût thei ngang lo a ni ang, vawiin thlengin Mizo mipa incheina tûr an duantir thâwm kan la hre lo. Chapchâr kûtah intihMizo nân thangchhuah diar anga tah kamis ah an rawn ha ringawt a, a hming phuah chawpin ‘thangchhuah kawr’ an ti emaw ni? Mizoin ‘thangchhuah kawr’ kan nei ngai lo a, ‘thangchhuah diar’ erawh chu kan nei. Thangchhuah diar anga tah kawra ṭhui hi a mawi kan ti a nih pawhin a hmanna dik taka hman a ni lo hi a ngaihmawhawm khawpa mai. Thuhriltu pakhat intiMizo deuh bîk chuan a uar deuh bîk emaw ni, a thuhrilna hmunah tawh chuan tlangvâlhoin biak inah meuh pawh an ha fûk hlawm ṭhin nghe nghe!
Heti taka thangchhuah diar kan sawisa hi a dik lêm lo. Kawrah kan ṭhui a, lûah kan la khim bawk a; nakin lawkah phei chuan kan la veng mai àwm e. Hetianga thangchhuah diar puan hman daihzai ringawt ai chuan CYMA bul tumin Mizo mipa incheina tûr hi duan chhuah a ngai ta zâwk a ni. Mara-ho sâwn a hmei a pain hnam incheinna an nei mawi khawp mai. Mizoram Assembly House-ah pawh MLA pakhat chuan a hák ṭhin hi. Mizo mipa incheina tûr pawh hi mi thiamten duang (design) sela, pakhat ngawt ni loin chi hnih chi thum awm nghe nghe sela, mahni mâwi tih apiang neih tum tawh mai tûr a ni.
Chu chauh chu ni loin Mizo puanbah SHAWL pawh hi CYMA bawkin mawi tak takin duantîr sela. Naga chuan hnam hrang hrangin shawl bîk an nei fur mai a, mawi pawh mawi tak a ni hlawm. Mizo tân erawh chuan hnam hrang hrang shawl siam hran kher a ṭûl lo ang, a siam dànah erawh chuan chi hrang pahnih pathum siam ni sela. Mahni ngainat leh mawi tih apiang kan bât mai ang. Kan thusawi hian thlalêra âu râwl a tlûk êm loh pawhin CYMA talin la thutak deuh tawh se kan va duh êm? Phuah chawp taka ‘thangchhuah kawr’ tih angreng mai mai hák ai chuan a tûr ngeia duan leh siam Mizo mipa kawr leh Mizo shawl duantîr mawlh tawh teh se!