THLARAU THIANGHLIM SAWICHHIAT AWMZIA

Tûnlaiin Mizo­ramah harhna a thleng a, chu chuan ze nâwi mak deuhte pawh a keng tel nual a ni àwm e. Hêng ze nâwite hi Thlarau Thianghlim hnathawh vek anga sawi tâwk an awm a; chûng mite chuan thlarau ze nâwi sawisèl chu Thlarau Thianghlim sawichhiatnaah ngaiin ngaihdam theih loh tùrah an ngai. WhatsApp Group pakhata an sawi dàn chuan ‘sakei zia

aṭangin zu rui zia-ah, zu rui zia aṭangin drug addict zia-ah’ tih te a ni a; hmun ṭhenkhatah chuan ‘sihal zia’ te pawh a awm bawk a ni àwm e. Harhna hian ze nâwi eng eng emaw a keng tel fo a; mahse chûngte chu Thlarau Thianghlim hnathawh a ni vek chuang lo. Harhna thlennaah hian Thlarau Thianghlim ni lêm lo thlarau dang hnathawh ze chi hrang hrang pawh a awm ve ṭhin a; ṭhenkhatte phei chu ramhuai thlarau hnathawh pawh a ni daih thei ang. Ze nâwi ṭhenkhatte chu mihring rilru soin a ken rawn phûl chhuakte a ni thei a. Mihring mizia hi a inang vek lo a, mahni mize milin mi tam takin thlarau an chang a; mahni mizia nèna inpersan taka chang ta hlauh pawh an awm thei bawk. Mi ṭhenkhat chuan harhna chan chák dàn leh duh dàn an nei thei a, tute tih dàn emaw awh riau te pawh an nei thei a; intihhmuh pawh a awm thei. Thil eng emaw an lo chìn ṭhan zuiin an chang thei bawk a; anmahnia lo lang chhuak zawng zawng chu Pathian thlarauin ti tùra a tih erawh a ni vek chuang lo.

Kèlkàng harhnaah pawh hian Upa T. Lalhîpliana’n ze chi hrang 13 a ziah chhuah zîngah chuan - (1) inhnung puak, (2) Vai làm leh tûnlai Sâp làm, (3) zat ruai, (4) ruihhlo ngaite awm anga awm leh (5) inbin tihte pawh a tel a. Inhnung puak chungchângah a ziah dàn ṭawngkam chiah la chhuak ila, “Nula leh tlangvâl inhnung puakin làmtualah an awm a, an inngai êm êm a. Hei hi Krista nèna inneihna entîrna leh Krista min hmangaihna entîrna a ni àwm e” tih a ni a. Kèlkâng Upa hian “a ni àwm e” a ti chauh a, “a ni” a ti chiah lo. Inhnung puak entîr chu a ṭha angin a ngaih theih a; mahse inhnung puakate chu nula leh tlangvâl an ni tlat a. An inkârah hian inngaih bingna, khurbîng zia a lang chhuak thuai ang tih te pawh a hlauhawm a; hmànlai mi Chawngfianga leh Lianchhiari te tih dàn ang deuh khán inhmathlák te pawh a thleng lo ang tih sawi theih a ni lo a, fîmkhur a ngai hle ang. Harhna changtute lam dàn - Vai làm chi hrang hrang leh Sâp làm (Sakira lam) chi hrang hrang Pathian Thlarauin a pawmpui tihna ni chuang loin TV-ah te an lo hmuh ṭhan tawh dung zui khán an rilru soin anmahniah a thawk tihna a ni zâwk ang. Hetiang deuh bawk hian ‘thlarau fa hrin’ tih leh ‘hnute hnêk’ tihte pawh entîr chu an neihtîr zêl a; mahse Biak In chhûnga tih duh tlatna ‘thlarau’ zia hi chu bih chian a ngai khawp mai. Pastor pakhat chuan fa hringho zîngah amah (Pastor) vawi 9 hring tawh an awm tih a sawi a; hetianga an vei zâwngte hring nawn ṭhinho hian eng rilru nge an put ang? Pathian thlarau tihtîr vek a ni bîk dâwn em ni? Mihring takin eng emaw tih chhan an nei a ni lâwng maw?

Hetianga han sawi hian mi ṭhenkhat chuan “Thlarau Thianghlim i sawichhia ang e, ngaihdam i ni lo ang” an ti mai thei a. Thlarau Thianghlim sawichhiat chungchâng hi Isua ṭawngkam aṭanga lák a ni a. Isuan mitdel ṭawngtheilo ramhuai man pakhat a lo tidam a; chu chuan sawi zui a hlawh ta hlat a. Pharisaiten ramhuai lal Beelzebula avànga ramhuai chu hnawt chhuakah an puh a. Isua erawh chuan, “Setana pawhin Setana vêk a hnawh chhuah chuan mahni indo a ni ang a, a ram chu engtin nge a din chhuah ang le?” a ti a (Mt 12.26). Hemi chhunzawm hian Isua’n, “Chuvàngin ka hrilh a che u, mite sualna zawng zawng leh Pathian pawi an sawi tinrêngte chu ngaihdam a ni ang. Thlarau pawi sawi erawh chu ngaihdam a ni ngai lo ang. Tu pawh, Mihring Fapa sawisêl chu ngaihdam an ni ang a, Thlarau Thianghlim sawichhia erawh chu, tûn dam chhûngah pawh, hun lo la thleng tûrah pawh ngaihdam a ni lo ang” a ti a ni (Mt 12.31-32 lehlin thar).

Hetah hian ‘Mihring Fapa’ tih hi Isuan amah kâwka sawi angah ngaiin a bulah hawrawppui ve ve hman a ni ṭhin a; mahse he ṭawngkam hi Juda-ten ‘mihring’ an tihna ṭawngkam pângngai a ni ve tho. Thuthlung Hluiah ‘mihring fapa’ (Heb. ben ’adam) hi vawi 107 a lang a; chûng zînga vawi 94 chu Ezekiela bua mi a ni a, Ezekiela’n amah insawi nân a hmang ber. Chanchin Ṭha bu 4-ah hian ‘mihring fapa’ tih hi vawi 81 a lang a; Isua hman vek a ni. Matthaia ziakah vawi 30, Marka ziakah vawi 14, Luka ziakah vawi 25 leh Johana ziakah vawi 12. Grik Thuthlung Tharah chuan ‘mihring fapa’ (Gr. ho huios tou anthropou) tihah hian a bulah hawrawppui hman a ni chuang lo a. Ṭawng danga Bible letlingtuten Isuan amah kâwka hmang ni-a an ngaih avàngin a bulah hawrawppui hmangin ‘Mihring Fapa’ an ti mai a ni. Mihring fapa tih hi Isuan a nihna bîk angin a hmang a ni thei a; mihring pângngai a nihzia sawi nân hmang a ni thei bawk. Hetah hian Isuan mihring pângngai sawi nân a hmang a nih chuan, ‘kan mihringpuite chu eng ang pawhin sawichhe mah ila, ngaihdam theih loh a awm lo a, Pathian Thlarau sawichhiat erawh chu ngaihdam theih a ni lo’ tihna a ni ang a. Chumi awmzia chu miin a thinlunga Pathian Thlarau hnathawh chu a âwih duh tlat loh chuan ngaihdam theih loh dinhmunah a inhnûk lût tihna a ni ang. Kan thinlungah Thlarauin hna a rawn thawk ṭhin a; chu chu kan zawm duh loh chuan ngaihdam theih loh dinhmunah mahni kan indah tihna a ni. Hei hi Isua thusawi awmzia pakhat chu a ni thei ang.

He thu Isuan a sawi lai hian Pentikos ni pawh a lo la thleng lo a; Thlarau Thianghlim kan hriatthiam dàn hi a thu ngaithlatute khán an la hre pha lo. He thu hi Juda-ten Thlarau Thianghlim an ngaih dàn aṭanga sawi fiah a ngai ang. Juda rabbi-te zirtîr dàn chuan Thlarau Thianghlim hian mihringah kawng hnihin hna a thawk a:- (1) Thlarau chu Pathian inpuanna hmanrua a ni a; mihring hnênah Pathian thu dik (truth) a rawn thlen a. (2) Pathian thu dik chu hre thiam thei tùrin Thlarau chuan mihring a pui a; mihring thinlung chhun êngtu a ni. Kawng dang deuhin sawi ta ila, mihringah hian Pathian Thlarau pêk ‘thil tih theihna’ (faculty) a awm a; chumi hmang chuan ṭhatna leh thu dik chu hriatthiam theih a ni.

Thlarau Thianghlim sawichhiat tih thûah hian Isua sawi awmzia chu eng ber nge ni ta ang? Mihringin amaha ‘thil tih theihna’ awm hi a hman duh miah loh chuan a hloh hlen ṭhak thei. Miin a kut hmang duh ta miah lo sela, kut hman dàn a thiam lo thuai mai ang; chutiang bawkin miin a kete pawh hmang duh ta miah lo sela, a tâwpah chuan ke hman dàn a thiam lo mai ang. Bible zir mite chuan Hebrai leh Grik ṭawngte an zir ṭhin a; mahse an hman zui loh chuan an thiam tawh pawh an theihnghilh mai ṭhin. Mi pakhat kum 14 emaw chauh Pastor hna la thawk chuan MTh (OT) zir a tum a; mahse Hebrai ṭawng a zir zui loh avàngin Hebrai Bible a chhiar hlei thei tawh tlat lo. Tûnah hian Pastor zîngah BD an zir laia Hebrai leh Grik ṭawng zir si, chhiar thiam tawh mang lo an awm nual ang. Kan thil thiam ngei pawh hi kan hman loh na ná ná chuan kan theihnghilh thuai ṭhin.

Isua thusawi awmzia pawh hi miin a mihring­puite chu sawisêl ṭhin mah se ngaihdam theih loh a awm lo. Amaherawhchu, amaha Thlarau Thianghlimin thil a rawn hriattir - thutak leh ṭhatna chu a zawm duh tlat loh chuan amah leh amah a inkhâr ping tihna a ni a; mi chutiang chu ngaihdam theih loh dinhmunah a indah tihna a ni. Mihringah hian Thlarau Thianghlim thilpêk - ṭhatna (goodness) leh thutak (Truth) hmuh thiam theihna a awm vek a. Chu chu miin a hman duh tlat loh chuan ṭha pawh ṭha a ti lo a, thutak pawh thutakah a ngai lo. Kohhran thurinah chuan, “Thlarau Thianghlim, Pa leh fapa ata lo chhuak chuan mihringte chu chhandamna changtûah a siam a, an sualzia leh chungpikziate a hriat chiantîr a. Krista hriatna kawngah an rilru a tivâr a, an duhthlannate chawk thoin, Isua Krista chu an Lalpa leh chhandamtua pawm tùra ngênin, pawm thei tùrin a pui a, anmahniah felna rah chi tinrêngin a thawk chhuak ṭhin” tih ni a. Mihringin ama thinlunga thawktu Pathian Thlarau hnathawh chu a zawm duh tlat loh chuan amah a inkhàrkhip tlat tihna a ni a; chutiang dinhmuna mi a din tawh chuan simna neih theih a ni tawh lo. Simna tel loin Isua zuitu a nih theih loh a; simna tel loin Pathian mi a nih theih loh. Sual sim lote ngaihdam an ni lo a, sual simte chauh ngaihdam an ni. Miin a sual a sim duh loh tlat chuan ngaihdam theih loh dinhmunah amah leh amah a indah tihna a ni a; ngaihdamna chang tùrin simna chiah a pawimawh. Isua thusawi awmzia hi khawi laia thlarau ze nâwi emaw sawisêl chungchâng sawina ni loin mi mal malah thinlunga Pathian Thlarau hna thawhtîr duh lo tlattute chungchâng sawina a ni zâwk e. Chûng mite chuan an thinlunga thawktu Thlarau Thianghlim chu an sawichhia (Gr. blasphemia) tihna a ni.