UI LEH MIHRING

Ui hi mihring ṭhian ṭha ber a ni an ti a; a neitu lakah an rinawm em em a. Ram ṭhenkhatah chuan rinawmna entirna atan an hmang ṭhin hial a ni. Ui rinawm chanchin tam tak sawi tur a awm a.

Mihring chanchin(History) hriat chian theih hma lam aṭang tawhin ui hi an lo vulh tawh ṭhin a ni awm e. Siberia ram Taimyr Peninsula-a ui fossil an hmuh chu kum 35,000 zeta upa a ni. DNA lam aṭanga an zir chuan ui hi kum 100,000 zet kal ta khan chinghnia aṭangin an peng hrang tawh a ni an ti a. Mithiamte chuan ran dang zawng zawng(bawng, kel, beram, etc.) an vulh hmain mihring hian ui an lo vulh daih tawh a ni an ti bawk.

India ramah hian hmakhawsang aṭangin ui an lo vulh daih tawh bawk a. Indian pariah dog an tih hi kum 15000 zet kal ta aṭanga mihring zinga khawsa tawh niin an ngai a. Khawvela ui vulh ngam hmasak ber pawl a nih an ring hial a ni. Hindu lehkhabu un tak mai Mahabharata-ah chuan Lal Yudisthira chu Kurukshetra indonaa a chak hnuin a hring a hrana vanram lut turin Himalaya tlang sang tak mai a pan a. A chhungte leh a ui a hruai bawk a. Kalkawngah chuan a chhungte chu an thi zel a. A ui chauh chuan him damin vanram kawngkhar thleng a zui thei a. Vanram kawngkharah chuan an pathian Indra chuan ui luh ve a lo phal hauh lo mai a. Lal Yudisthira chuan a ui tel lova vanram luh ai chuan luh loh a thlang ta a. Mahse Indra chuan chuti tak maia a ui a ngai pawimawh chu hrethiamin an pahnihin an lut ta a ni an ti.

Kum 5000 kal ta kha chuan ui hi chi hrang hrang chi nga chauh a awm an ti. Tunah chuan ui chi hrang hrang tam tak a awm tawh a. Kan mamawh dan ang zela vulh tur chi thlan theih a ni a; kan mamawh ang ni lem lo, a mawi leh huaisen ringawt zawn tur a ni lo va. Kan nihna leh kan khawsak danah ui huaisen leh kawlh chi vulh a ṭul em tih hi ngaihtuah ngun a ngai hle a ni.

Ui i vulh dawn a nih chuan ngun taka i ngaihtuah lawk a ngai a. Naupang duhthlanna mai mai a tawk lo va. Puitlingin ngaihtuahna fim tak nena thutlukna an siam hi a ṭha ber a. Kan in leh lo te, kan khawsakna hmun te ngaihtuah a, thutlukna siam chauh tur a ni.

Heng zawhnate hi ngun taka ngaihtuah lawk ngei ngei tur a ni:

A hmasa berah chuan in chhungkua i ngaihtuah tur a ni. In chhungkua khan ran in ngaina em? In enkawl peih ang em? I chhungte zingah ran hrim hrim ngaithei lo riau an awm em? Ui vulh ta la in chhungkaw member zawng zawng khan an pawmpui vek dawn che em? In in leh lo kha eng ang nge a nih? I chenna in fal tak leh compound zau ṭha tak a ni em? Ui lian chi kher lo pawh an zia a zira hmun thawl leh zau mamawh an awm thei a. Border Collie ang te hi hmun chep taka vulh chi an ni lo. In chêp tak, hmun chêp taka in cheng a nih chuan ui vulh lova awm theih tum nghe nghe la, i ui leh in ṭhenawmte tan a ṭha zawk hial mai thei a ni. I vulh lo thei lo a nih pawhin toy dog an tih ang chi hi vulh la a ṭha ang. Ṭhenawm khawvengte nena inhnaivai taka kan cheng a nih chuan Irish Wolfhound ang hi vulh loh tur a ni. Ui dang an tamna venga kan khawsak chuan Bull Terrier ang chi hi vulh loh a ṭha zawk ang

Ran dang i vulh em tih hi zawhna pawimawh tak a ni bawk. Zawhte emaw ui dang emaw i vulh mek a nih chuan, i ui vulh thar tur chu an lo pawm thei ang em?

Ui i vulh dawn chuan, eng ang chi nge tih ngun takin ngaihtuah la, uluk takin thutlukna siam ang che. Ui chi hrang hrangte hi nunphung hrang nei an ni vek a. Kan mamawh dan a zirin ui vulh tur chi hi thlan tur a ni. I ui vulh tum chu eng chi pawh ni se a chanchin tlangpui tal i hre lawk tur a ni. Entirna: German Shepherd vulh i tum a nih chuan German Shepherd chanchin tlangpui tal chhiar lawk ang che.

Ui te chi hi an têt avanga zuam ngawt tur an ni lo. Ui lian ṭhenkhat aia thinchhia leh mi seh hmang an awm thei. Entirnan Chihuahua ang te hi te hle mah se naupang ninhlei deuh nei tan te chuan vulh chi a ni lo vang. Chu bakah hmelhriat loh apiang ringhlel mai chi a ni bawk. Mi han hap mai pawh a hreh vak lo. Ran dang a ngai thei lo hle a. Ui rau rau pawh Chihuahua ve bawk lo chu a ngeih lo fo ṭhin a ni.

I hun i seng thei dawn em tih hi a pawimawh hle. Ui chu an breed a zirin an zia a danglam a. Poodle te, Golden Retriever te hi ngaihsak ngai tak, rei tak tak anmahnia dah chi loh an ni. Border Collie te hi che hlek apiang khalhkhawm tum tlat a ni a, kaihhruai peih an ngai em em a ni.

Ui hian engtikah nge mi a seh dawn tih te, a dam chhungin mihring a seh dawn nge dawn lo tih te hi tu mahin an sawi lawk thei lo va. Mahse kawng tam takah inven lawk theih a nih bakah, ui vulhtuin a tih tur a tih phawt chuan a uiin mi a seh theihna chance a tlem phah thei bawk a ni. Uiin mi a seh chuan a neituin mawh a phur tel a. Dam lo inenkawlna turte a tum vek huam ngei tur a ni.

Naupang leh ui: Ui kan vulh chuan naupang hian ui laka awm dan tur hre ve ngei se a ṭha.

Mahni ui vulh an infiampui angin ui dang reng reng naupangin infiampui mai mai loh tur a ni. Ui lakah thinrim hmel put loh tur a ni.An mitah tak en reng loh tur, kan cho emaw an ti mai ang.

A neitute phalna la lovin ui hi khawih tur a ni lo. A neitute hian ui nungchang an hre chiang ber a ni.

Motor chhunga ui awm te, pal chhung lama ui awm te, hruia thlun beh ui reng reng hi nel nghal miah loh tur a ni. Kan hriat ngai loh ui reng reng nel loh a ṭha. Anmahni tana hlauhawm kan nih leh nih loh an hre nghal mai lo va. Ramsa pianpui, mahni invenna hi ui hian an nei ve tih hriat tur a ni.

Uiin a mei a hem vat vat hian mi ṭhenkhatin a nelawm emaw an ti thin a. Hei hi a dik ziah lem lo. Ui chu a zauthau viau avangin a mei a hem a ni thei a. Kan ui hriat ngai loh a nih phei chuan fimkhur tur a ni zawk a ni.

Ui hian ramsa an ûm thin a. Mihringin a vulh ṭantirh lai atangin ramsa an ûm ṭhin a. Chuvangin hnung chhawn a, tlansan ngawt tur a ni lo. A pianpuia ramsa ûm tumna a lo chhuak ang a, min ûm vak mai dawn a ni. Che lova din a. Thawm neih loh a ṭha zawk an ti. Tin, ui tiphu thei khawpa kut leh ke chet thut loh tur a ni a. Uiin a ngaihven loh hunah che zawi muangin hnungtawlh zawnga inthiar fihlim tur a ni.

Ui aṭangin natna hrang hrang mihringin an kai chhawn theih a; hriselna lamah fimkhurpui an ngai hle a. Khawlaia anmahni chhuah chhuaha chhuahtir a, an hmuh apiang eitir mai mai tur a ni lo. Hri an kai thei a, an hri kai chu mihring pawhin kan kai chhawng thei a ni.

Ui leh mihring hian zalenna leh thununna kan mamawh ve ve a. Zalen lutuka ui thlahthlam a ṭhat loh rualin hmun chep taka khung beh tlat a ṭha bik lo va, zalenna eng emaw chen chu an mamawh ve a; hunbi neia len chhuahpui an mamawh a. Mihring ang bawkin zirtirna an mamawh bawk. Heng zawng zawng hi a neitu mawhphurhna a ni.

Ui vulhtu chuan a ui chungah leh a ṭhenawmte chungah mawhphurhna a nei tlat mai a. Kan khawsak dan danglam zel avangin hmanlai anga tawng pawng vulh mai mai chi a ni tawh lo.