CHHUNGKAW TANA GOAL NEIH

“Chhungkua hi zirna in ṭha ber a ni a, nu leh pa hi zirtirtu ṭha leh pawimawh ber an ni.” – Mahatma Gandhi

Ni 13, January a NexGen Board Meeting-a tel tura Delhi aṭanga Aizawl pan tura ka chhuak chu zing dar 9 a thlawk chhuak tur nimahila, intlar leh tih tur neuh neuh a tam avangin nidang aia hma daih dar 5:30-ah in ka chhuahsan a. Ka mi ngaihsan pathum, mi ropui tak tak te, an mimal leh hnathawhnaa an hlawhtlinna thuruk interview YouTube ami chu ka zin kawnga ngaihthlak turin ka download lawk a. Thlawhna nghah chhung leh Delhi aṭanga Lengpui Airport kan thlen thlengin uluk takin interview pathum te chu ka ngaithla chhuak hman vek a ni.

Hlawhtlinna thuruk pathumte chu :
Heng mi ropui tak tak pathumte chanchin ka ngaihthlak aṭang hian thil pathum inang tak tak hmuh chhuah ka nei a. Pakhatnaah chuan, lehkha thiam mark hmu sang an ni ngai lo va, pawl sawn ve ṭawk ṭawk ṭhin te an ni. Hna an thawhnaah erawh taima em ema thawk ṭhin te an ni thung. Pahnihnaah chuan, chhungkaw kalphung mumal leh nghet tak nei aṭanga seilian an ni. An nu leh pate zirtirna leh an mit ngeia an hmuh an nu leh pate thil tihin nasa takin an nunah a ṭha zawngin nghawng (influence) a nei a. Nu leh pate thu an awihin ni tura an duhna lamah an kal vek hlawm. Pathumnaah chuan, tum bulfuk tak neiin chumi ti hlawhtling tur chuan nitina tih ṭhin, thil ṭha chin ṭhan (habit) an nei vek a ni.

Fate nih tur (career) atana tum nghet neih :
Fanaute an puitlin huna an nih tur chungchangah hian ngaihdan chi hnih lian tak, in perhsan deuh a awm a. Ngaihdan pakhatah chuan, ‘kan fate nih tum chu an mimal duhthlanna a ni, an duh thlang se la, kan lo inrawlh buai a ṭul lo’, ti pawl an awm a. Ngaihdan dang leh chu, ‘fate len huna an nih tur hi kan lo duan lawksak thei tih a ni. Ni tura kan duh hi an ni thei a, chumi lam hawi zawng chuan kan enkawl ang’, an ti ve thung a ni.

Tunlai khawvel thiamna sang leh inelna nasa takah hian fate tana an len huna an nih tur ngaihtuah lawk pawl hi an ti fuh zawk niin a lang. Ka hmelhriat pakhat chuan a fate doctor nih tir a tum lutuk a, an mutna pindanah doctor thlalak a tar a. An tet laiin an inkhuallemna atan pawh Doctor Set ṭha tak tak a lei sak a, doctor ropui tak tak chanchin te a hrilh ṭhin. Kum rei lote ah a fate chu doctor ṭha pui pui an lo ni ta hlawm a ni. LL.B ka zir laia ka in luah hnuaia khawsa chhungkuate pawhin an in chu Corporate office atan kum 20 chhung man neiin an luah tir (lease) a. An sum hlawm hmuh chuan an fapa tan MBBS seat an lei a, an chhungkua chu mi in luahin, thla khata Rs 1500/- chawiin an khawsa ta zawk a ni. Tun hnua ka ngaihtuah let hian an chhungkaw tan tum bulfuk an nei ṭha ka van ti tak em!

Rashtriya Indian Military College (RIMC) a pawl riat zawm turin nu leh pa tam takin pawl li aṭangin an fate tuition an lo kal ṭan tir tawh a. Kan Mizo doctor zinga mi pakhat pawh a fapa RIMC-a a tlin hma kha chuan tuition kal an inhruai ka hmu fo ṭhin. Kan ṭhian hnam dangte chuan an fate zirna senso atan LIC Education Saving leh Bank hrang hrangah te an naupan tet aṭangin pawisa an lo khawl ṭan tawh ṭhin. Keini Mizote chuan loan pung tam tak awm lain in ka sa phawt a, car kan lei a. Kan fate zirna senso atan erawh ruahmanna kan nei lo va, kan uikawm leh viau thung si a ni.

Chhungkaw tan tum bulfuk - Goal setting i nei ve em?
Pawl hrang hrangah kan inhmang a, ṭhenkhat chu hruaitu lian tak tak te niin committee member nihna te kan nei ṭhin. Kum tirah Annual Plan/ Project leh Budget te relin nileng emaw zan khaw tai rek thlengin hun kan hmang a. Chung kan pawl Plan leh Budget-te chu kum khat chhunga tih hlawhtlin loh hlau reng rengin hma kan la a, chhungkaw kalsanin kan committee zut ṭhin. Kan awmna pawl, keimahni tel lo pawha kal thei, plan/ project leh budget tih hlawhtlin tuma nasa taka hun leh tha kan sen lai hian kan tel lova kal thei lo kan chhungkua hi kan lo hlamchhiah fo ṭhin. Kan chhungkaw tan Plan/ Project leh Budget-te kan nei ve ṭhin em? A chhe ber lo thlengin lo boral ta ila, pawlah chuan kan aiawhtu tur an thlang/ ruat leh mai dawn a. Nimahsela, kan chhungkuaah erawh tumahin kan ai an awh thei tawh lo. Kan chhungkaw hmakhua, kum khat atan mai ni lo, kan awm loh palh pawha a kal zel dan tur rel lawk hi thil ṭul tak a ni a. Hetiang ngaihtuaha chhungkaw tana thil tum mumal tak duang lawk hi kan tam lo hle mai thei a ni.

CHHUNGKAW GOAL ENTIRNA ṬHENKHAT
Fate tana Goal Ka fapa/ fanu hi a puitlin hunah Doctor/ IAS a ni ang.
Kohhran Goal Kan chhungin Sunday School kan kai kim ang.
Thlarau Goal Chhungkaw Inkhawm nitin kan nei ang.
Sum leh Pai Goal Kumin chhungin Rs. 10 lakh kan khawl ang.
Insak Goal Kum 2025 ah chenna in chhawng hnih kan sa ang.

Nova anga chhungkaw ngaihsak:
Kum 2007 bawr chhova khawvela movie lar tak “Evan Almighty” en tawh chuan hmuhnawm kan tiin kan hlimpui viau hlawm ngei ang. Nova lawng tuk thu kha tunlai mila an siam a ni. A changtu te an thiam em em a, chhungkuaa ennawn fo atan pawh movie ṭha tak a ni. A hmuhnawmna chu thu hran pawh ni se, Nova’n a chhungkaw tana Pathian ṭih chunga a thil tih tum - “Goal Set” kha min hriat nawn tir a, a ropui hle.

Chhungkaw tana tum bulfuk nei tura Nova nun aṭanga zir tur (Goal-Setting Principles):
1. Pathian mittlung kan nih a ngai:
Genesis 6:8 ah, “Nova erawh chuan Lalpa mit a tlung a,” tih kan hmu a. Nova anga kan chhungkua chhanchhuak a, Lalpa ṭih chhuan thar din tur chuan nu leh pa te hian Pathian kan ṭiha, Pathian mit tlunga kan nun a ngai a ni.

2. Pathian thu chauh kan ngaithlak a pawimawh: He khawvelah hian mihring finna leh thiamna in a ngaihtuah leh a siam chhuah thil ṭha awm tak tak tam tak a awm. Kan chhungkaw tana tum bulfuk kan ngaihtuahnaah Pathian kan rawn fovin a thu chauh kan ngaithla tur a ni.

3. Taimak a ṭul: Kan chhungkua enkawlna kawngah leh kan thil tumte kan tihhlawhtlinna kawngah hian kan taimak a ngai. Nova thawhrim tur zia kha ngaihtuah fo ila. Nitinin, Pathianin chipchiar taka a hrilh angin, taima takin lawng kha a tuk a ni. Tunlai khawvelah mi thatchhiate tan dinchhuahna a awm lo.

4. Kan danglam ngam tur a ni: Nova hun lai khan tui lian a la awm awm kan hre lo va, thil lo thleng tur kha an mitthla thiam kherin a rinawm loh. Hriatthiam lohna leh nuihzatna karah Nova erawh chuan rinawm takin a thawh tur kha a thawk mial mial thung a ni. Kan chhungkaw tana thil tum leh kan inenkawl danah hian midangte tih dan ang lo pawha kan kal ngam a ngai fo ṭhin.

Chhungkaw ze nghet:
Chhungkaw hrang hrang chu sawi loh, chhungkaw khata mimal tin te pawh kan inang lo thei hle a. Duh leh ngainat zawng hrang hrang nei ni mah ila thil mak deuh erawh chu chhungkaw khat ami te hi kan rilru put hmang, ngaihsan zawng leh pian phungte hi a lo inang thei viau a ni. Nupa pawh kan lo chenho rei chuan hmel leh mizia te a lo inang chho deuh deuh zel a. Hetiang hi a nih avangin chhungkua hian ze nghet tak kan neih a pawimawh hle. Chu kan zia chu mumal taka kan thunun a, kan inkaihhruai chuan kan chhungkua hian hma thlir ṭha tak kan nei thei dawn a. Anni chhungkua chu infiam/ sumdawng/ lehkha thiam/ kohhran bel mi etc min lo ti thei dawn a ni.

Chhungkaw hma thlir ber Vanram :
Kan chhungkaw hma thlir (goal) lian ber chu, “Chhungkaw member zawng zawng Vanram kai kim,” hi ni ngei se. Kan naupan lai hla kan sak ṭhin, “Ka nu, Ka nu, Min hrilh rawh,” tih hla thu hriatthiam awl tak kha kan chhungkua kan hruai tumna ni thei se.

Vanramah ka tel lovin,

Hlim in i kal ang maw?

Hremhmun aṭanga au che in,

Ka Nu min chhan thei ang em le?

Kum a thar hian mimal New Year Resolution te kan siam a. January thla hi kan thianpa Gym (insawizawina hmun) nei chuan, an sum lakluh ṭhat lai ber a nih ziah thu min hrilh hi ka hre reng ṭhin. Kohhran leh pawl te pawhin kum khat chhunga kan tih tur - Annual Plan leh Budget te uluk taka relin Committee pawimawh takte kan nei ṭhin. Kan nitin khawsak leh nuna pawimawh em em kan chhungkaw tan hian kumin aṭangin tum bulfuk tak neih tum ila. A theih phei chuan kan tih tur leh nih tum te ziaka dahin, chhungkuaa mimal tin ten tih hlawhtlin tum theuh thei ila; chhungkua leh mimalin hma kan sawn hle a rinawm.

- JC Lalnunsanga