
Guest writer
NexGen
Siamṭhat hna thawk turin thawhhona ṭha
Inrinni zan inkhawm a kan thu ngaihthlak min hneh em em tu chu, Isua pianna tur kawnga mi pawimawh tak mai, langsar si lo, a chanchin pawh sawi hlawh lo tak, Bible in "mi fel tak,” a tih, Mari pasal hual Josefa kha a ni.
Khatih hunlai khan Mari chu pasal hual lai nei chunga nau pai a nih avangin, Juda dan a lung a den hlum tur a ni a (Deut. 22:23). Mahse, Mari kha Pathian ṭih mi, hmeichhe thianghlim a nih leh Pathian chhiahhlawh a nihzia a inhrechiang bawk a. A chan tur hre vek chungin Pathian thuawih a thlang ta zawk a nih kha. Mari chanchin hi khawvel awm chhungin a dai tawh ngai lo ang. Hmeichhe ropui leh khawvel thlak danglamtu pawimawh tak a ni. Chutih rualin, a phena awm langsar lo Josefa pawimawhna hi sawi hmaih rual a ni lo.
Mari thil tawn mak tak chuan a pasal hual Josefa nunah buaina nasa tak a chawk chhuak kan ti thei ang. Khatih lai khan Josefa khan Pathian aw a la hre ve si lova,thil la thleng ngai lah a ni hek lo. Mari ka aṭangin hre mah se, thil awih har tak chu a ni ngei ang le!
Chhandamtu lo pian tur thu chuan Josefa chu dinhmun harsa takah a dah a tih theih. A hmangaih ber, a nupui hual (khatih hunlai khan inneihna tluka nghet a ni an ti) a chan phah a ngai dawn niin a lang a. Josefa chu mi rilru ṭha leh fel tak a nih avangin, Mari chu ti mualpho lova, mawihnai taka tu ma hriat lova ṭhen chu a rilruk a ni. Mahse, Pathian aw a hriat ve hnuah erawh chuan mahni ropuina leh hming chherna tur ni lo mahse thuawih takin a tih tur a ti ta mai a ni. Josefa kha Isua pianna kawnga mi pawimawh ber pakhat ni chungin mi ropui tih a sawi a hlawh lo hle. Mari leh Josefa te nupa thawk dun hian chanvo leh dinhmun inang lo tak an nei a, chutichung chuan ṭha taka an hlen ve ve avangin Pathian thiltum a hlawhtling thei a ni.
Pathian thil tum tihhlawhtlin nan hian midangte nen thawh ho thiam a va ngai em! Mahni ropui ve lohna turah pawh midang thlawp zo nih a ngai a. Kan nupui, kan pasal leh midangte nena inrem taka thawk dun tur hian mahni inpekna leh hmangaihna a pawimawh hle a ni. Chutiang khawpa inpekna leh chona nasa chu, Pathian thil tum tihhlawhlinna kawngah hian miten an lo hmachhawn tawh ṭhin a, keini pawhin kan hmachhawn a ṭul ṭhin.
Thil mak leh ropui em em chu, Pathian hian khawvel thlak danglam dawrh khawp thil a tih dawn hian, a hmanruaah nupa/ chhungkaw pakhat aṭanga bul a ṭan ṭhin hian, thu ril tak a sawi. Kan ram sualna leh chhiatna te kan vei hle a, a vei awm reng bawk a ni. Sualna leh ram chhiatna hi tun hun chauh a thil awm a ni lo va, Nova hunlai pawhin Pathian thinurna cho chhuak khawp sualna a awm tawh a nih kha. A thilsiam ṭha a tih em em pawh nuai bo vek duh khawpa thinlung na in mihring ten Pathian lakah kan lo tisual tawh a. Tuna kan ram chhiatna leh sualna hi kan sawi nep a ni lo. Heng ram chhiatna leh sualna hi a ṭobul kan chhui fuh loh erawh chuan thing zar kan chhawk a, a lo ṭawi buk telh telh ṭhin ang hian buaina ngaiah, buan ngai kan buan a ṭul leh ṭhin ang.
Tun thlenga mihring sualna lo chhuahna bul chu Pathian ṭih lohna avanga a thuawih lohna a ni. Pathian hi min siamtu a nih angin, kan nun dan tur, kan tih tur leh tih loh tur ruattu a ni a, a thupekte zawm hi kan tih tur a ni mai. Tuk khat chu kan fapa u ber in, "A nu, engtinnge Isua hunlai a mi te kha Isua awm reng chung khan an sual theih le?” tih min zawt a. Chu zawhna chu Mizo Kristian te kan zawt let ve teh ang. "Kum hei leh chen Kristian, Isua chanchin hretu kan ni chung hian kan ram hian engvangin nge chhiat lam kan pan zel a, sual a ngampat em em si le?”
A chhanna ni thei chu, a hminga Kristian nihna leh Isua hretu nihna hian ram a siam ṭha lova, mihringah danglamna a siam lo. Pathianin mihring te nun dan tur, zawm tur leh tih loh tur te min kawhhmuhna Pathian thu hi Biak Inah chauh ni lovin, a taka kan chhungkaw inrelbawlna leh hnathawhna hmun thleng pawhin kan hman a, kan nunkawng hruaitu, kan rilru min vensaktu, kan engkima kan hman a ngai a ni. Chutiang tur chuan Pathian ṭihna neih a ngai thung. Pathian ṭih lotu chuan a thu te hre mahse, zawm turin mahni rilru a thunun zo ṭhin lo. Pathian ṭihna chu thawkkhata neih thut chi a ni lova, a hlana inhlan chhawn a ni.
Hei vang hi em ni ang, Pathianin thil ropui tak mihringte chunga a thlen tir dawn hian Pathian ṭihna chi tuh chhawng thei tu tur, nupa/ chhungkua a thlan ṭhin ni ang? tih te ngaihtuahnaah a awm thei. Chi ṭha tuh a, enkawla, nghet taka ding tura ṭhan len tir tur chuan, thawhhona ṭha a ngai hle ṭhin a ni. Corporate khawvela chengte hi a hre chiang tute ber zing a mi an ni kan ti thei ang. Mimal hmalakna reng reng chu, a neitu/ khaipa ber a chet theih loh chuan, hmalaknain a tuar nghal ṭhin. Amaherawhchu, midang nena inrem taka thawhhona ṭha nena thil tih ho chu a dingchang a, a ngialnghet a, pakhat a chak loh pawhin pakhatin a lo dawm kang thei ṭhin. Hei hi Bible in a lo sawi chiah bawk a, "pahnih chu pakhat ai chuan an ṭha zawk, an thawh chhuah ṭhat avangin" (Thuhriltu 4:9). He thil ṭha tak, a huhova thawk tura insiamrem thiamna (partnership skill) hi mihring te ngaihtuah chhuah mai a ni lova, Pathianin mihring (hmeichhia leh mipa) te a siam laia a ruahman dan a ni (Genesis 1:26,28). Mi tam takin chu chu hriaiin, hmasawn nan an hmang a, thawh ho ṭhat zia hre laklawh tawh chuan an tum leh duh tihhlawhtlin nan an chhawr em em a, a zir te pawh an zir hial ṭhin a ni.
Pathian thiltum, a lalram din tihhlawhtlin nan bera hman nachang kan hre leh si lo fo hi a pawi hle thung. Ei leh bar intodelh leh nitin khawsak kawnga hmasawnna ringawt hian mihring ah ṭhatna a siam thei si lova. Siam thei nise, ram hmasawn tak tak, sualin a tih buai loh a ding ṭhuau tawh tur. Ram hmasawn nia kan hriat, Pathian dan kalha khawsa leh nung si te kan entawn avang hian sualin kan ramah hmun a chang zawk a ni thei. Khawsak lama hmasawnna in nupa inṭhenna a ti tlem lova, HIV a tih tlem a rinawm loha, mi tam tak nun ti tawitu zu leh ruihhlo a tih tlem a beiseiawm loh bawk. Heng kan ram hmelma kan do mek te hi hmasawnna chauh hmanga siamṭhat theih ni se, tunhma zawng aiin hma kan sawn tawh hle a, mahse ṭhat lam pan aiin chhe lam kan awn zel chu a nih si hi.
Ram siamṭhat hna thawk tur hian a chhungril nget thleng pha kan buaipui a ṭul a, chu chhungril nget chu finna tlakchham avanga rorel thiamlohna te, nun chhungril vawngtu (principles) neih lohna avanga nun thiam lohna te, ngaihhlut tur (values) dik leh ṭha neih loh avanga tlakranna kawng zawh te an ni kan ti thei ang. Chung chu khawi aṭanga hmuh tur nge a nih kan tih chuan, Pathian thu takah a ni! Kan sawi tawh ang khan Pathian thu zawng kan hriaa, kan zawm lo mai zawk a ni. Zawm turin Pathian ṭihna kan neih a ngai a, Pathian ṭihna inhlan chhawng zel turin kan ramah nu ṭha, pa ṭha kan mamawh a ni. A mala bei hram hram kan awm rualin, inkawp a, ṭangdun tur - nupa, chhungkua leh pawl anga intichak leh indawm tawn a, hmangaihna nena insiamrem chunga thawk ho zel tur kan mamawh hle.
Nova hunlai a Pathianin sual avanga khawvel nasa taka a hrem lai khan, tundin lehna tura beiseina petu chu "Pa fel, Lalpa mittlung zo" Nova a ni. A thawhpui tur a chhungkua a ruat bawk a. An thawhhona ṭha tak avangin, chhanhimna lawng lian tak an puitlin thei a. Mihring thlah kal zel tur bakah, Pathian thilsiam ramsa leh sava tinreng te tan pawh malsawmna an ni. Hun a lo kal zel a, mihringte sualna in tawpintai a nei lova, Pathian erawh a beidawng lo. Khawvel chhandamtu tur Isua pianna tura Pathian hmanrua ni turin hmeichhe inngaitlawm leh Pathian thuawih Mari leh a pasal hual, pa ṭha leh fel Josefa te a hmu leh a. Hmangaihna avanga thawh dun theihna neiin, Pathian thil tum tihlawhtling tura hmanrua an lo ni ta. Heng Pathian hmanrua nupa leh chhungkuate hian Pathian thil tum tihlawhtling turin mi thar leh danglam nih an tum hran lova, an thawhhona ṭha tak leh inhmangaihna thuk tak awmsa chu Pathianin anmahni kaltlanga siamṭhat hna a thawh nan a hmang mai zawk a ni.
Chuvangin, vawiin a ram veitu leh hmangaihtute hian, kan ram chhungril nget siamṭha tura thawhhona tha neih kan zir a ṭul hle a. A te zawk chhungkuaah thawhho kan thiam tawh phawt chuan a lian leh zau zawkah pawh kan thiam dawn a ni. Chhungkua hi inzirna hmun ṭha tak a ni si a.
Thawhhona ṭha hmangin mimalin kan hneh zawh loh harsatna hneh thei turin, kan famkim lohna zawnah kan intifamkim tawn ang a, Pathian awmpuina leh ṭanpuina nen Pathian ṭih chhuan thar kan ramah an lo pung zel thei ang. Tichuan, kan thlah kal zel te pawhin Pathian ṭihna chi chu an chhawm nun a, dodalna leh nekchepna karah pawh Pathian thu nghet taka an vawn tlat a, an nun laimu atana an hman zel chuan Pathianin finna a pek ang zelin kan ram an tung ding leh ngei ang.
"Nang Malsawmna ni ang che."
- Dr. Mary Lalengkimi