Written by
Prof. Lianzela

HOSTEL ROOM NO.13

Gauhati University-a Post Graduate (MA) kum hnih chuang (exam an sawn hlat ṭhin avangin kan zir rei a) ka zir chhung zawng Gauhati University Hostel RCC 3, Room no.13-ah hian ka roommate nen kan awm a. Ka roommate H. Sangcheman MA Political Science a zir a, keiin MA Economics ka zir thung. Tun ṭumah hian kum hnih chuang RCC 3 Hostel Room No.13-a ka awm chhunga ka thil tawn theihnghilh harsa ka tihte ka rawn thai lang dawn a ni.

1. RCC 3 Hostel leh Room No.13 hi ka duha ka thlan a ni lo :

Duhthlang thei ila, RCC 3 Hostel hi ka thlang reng reng lo vang. He hostel hi class kan neihna building nen a inhlat a, Gauhati khaw lumah chuan zirlaiten awm an chak lohna an hnawl fo ṭhin a ni. Mahse, kutdawhin duh a thlang thei lo (beggar has no choice) tih angin min pek chhun chu lungawi taka ka pawm a ngai!.

Number 13 hi khawvela number ‘luck’ lo (unlucky number tih) a ni. Hotel tam tak hian Room No.13 an nei lo, miin luah/chen an hreh ṭhin vang ani ngei ang! (Number 13 an duh lohna- puithuna thil nena an sawi zawm dan chu – Zanriah hnuhnung Isuan a zirtirte a kilpuia Juda Iskariota chhuak, a inawk hlum ta kha; anni ho (groupa) 13-naah an ngai a, chuvangin an duh lo/an hnual suat ta a ni tih a ni) Kan hostel-a Room No.13 hi room dang aiin a té lehnghal a. Chu bakah Dinning Hall a hnaih a, a bengchheng bik tih a ni. Hengte avang pawh hian mi duh vak loh a ni. Mahse, thuneitute min pek chhun a ni miau a, hnial thei pawh ka/kan ni lo!

Room No.13 chu ka duh emaw duh lo emaw ka awmna tur a nih miau avangin MA ka zir chhung zawng ka awmna a ni ta. Ka roommate H.Sangchema hi a rawn awm regular thei vak lo va, kum hnih chuang Room No.13-a ka awm chhung khan mahnia awm (single room-a awm) ang ka ni mah mah. Ṭhiante an lo leng tal tal ṭhin a, kan hlim thei viau a ni.

2. Mumang min ṭhawng tak ka nei :

Hostel-a ka room-a zan dang ang bawka ka mu chuan mumang ka theihnghilh tawh ngai loh tur ka nei ta tlat! Ka mumangah chuan ka ṭhianpa College kan kal laia thi tawh, chiang em em maiin ka hmu a. Ani nen hian St.Paul’s School-ah High School kan kalho a, ṭhian pali/panga inkawmngeih zual kan awm. Ka mumangah ani chu a thi tawh tih ka hria a, a thih nia kan kal, a ruang chunga mi an ṭah nasatzia etc. ka sawipui a, “Ka rawn hmu vek che u a lawm, mahse hmun pakhat kan thlen hnuah min hruaituten lei lam hawi an phal ta lo,” a ti. St.Paul’s School Compound-ah kan kal dun zel a, a thih hnua a chhungte hnaivai thi (a pu leh an chhung hnai, hmeichhe naupang) a lo hmuh leh hmuh loh ka zawt a. “An lo thi ve tih ka hria a, ka pu (Kohhran Upa) awmna leh ka awmna a inang lo va, ka hmu lo,” a ti! Chu veleh nang khaw nge i awm? ka ti a. Min chhanna chu ka ràp a, mak ka ti takzet! “Ka pu chu Isua awmnaah awm turin a kal tih ka hria a,” a ti. Chutah nang khaw nge i awm? ka tih chuan, “Setana leh a pawlte awmna hmun chu ka awmna tur a ni a, mi tam tak an lo kal dawn avangin lo buatsaih tura tirh chhuah kan ni. Ka thih ni aṭang khan chawlh reng ka hmu lo,” a ti.(A hmel ka hmuh dan pawh a cher ruam a) “Lz, (min koh dan) nangin engtikah nge khawvel i rawn chhuahsan ve ang,” tiin mi zawt a. “Kei chu Isua neitu ka ni a, lo thi pawh ni ila nang nen chuan kan inhmu thei dawn lo a nih chu,” ka ti a. “Khawi maw i kut mi entir teh,” a ti a. Ka kutphah a en chuan, “Nang chuan chhinchiahna i nei a nih hi,” a ti a. Ka ṭhangharh chu ka rilru hi a na vawng vawng a, ka ṭawngṭai a, “Lalpa mitthi tan ṭawngtaisak hian awmzia a neih hlauh chuan, ka ṭhianpa hi ngaidam la, vanramah i hnenah chentir lul rawh," tiin mittui tla zawih zawihin ka ṭawngṭai. Mumang mai mai a ni na a, mi tihrehawm rei khawp mai! Theihnghilh vang vang ka duh tawh takzet a ni.

3. Room-ah ka lo hnar nasa :

Zan mutnaa hnar (Snore) hi mi tam tak chin dan a ni a, thil mak a ni hran lo! Mahse, khami zana ka hnar kha chu a hriaten min hlauhpui a, rilru nuam lo takin an awm. Hemi ni (chhunah) Police leh University zirlai an intibuai a, an intàwng nasa mai a. Zirlaite lungawi loin thuneituteah phût an nei a, an lungawi lohna lantirin Line Bus (Airport-a kal tur) Gauhati University Campus-ah an lo dang a. Sawrkar lamin Police eng emaw zat an rawn tir a. Chung Police leh zirlaite chu an intibuai nasa mai a – zirlaiin lungin an vawm nasa hle! Police thinrimin a hnaivaia mipa hostel awm an run (raid) ta chiam a, lo biru/inthiarfihlim hman lo kan ṭhianpa (mizo fel tak pawh an man a, an vua a) lock up-ah an dah zui ta hial. (Kha hostel-ah khan kan dil angin Seat min lo pe ngat se chu man or vuak leh lung in/lock up-a dah ka ni ve mai thei). Hostel hla deuh (ka iai tak)-a Seat min pe kha ka tan a lo ṭha tih ka hre hnuhnawh a ni.

“Police ho zanah an lo kal leh dawn; hostel hrang hrang an rawn raid leh dawn,” an ti a. Pan tur hria leh riah bona hria eng emaw zat hemi zan hian an riak chhuak a. Ka tih ngaihna hre lo chuan kan chawchhum (cook) ho hnenah, “Ka room-ah hian pawn lamah min kalh khum ula, ka mu ang. Zingah ka koh hunah che u min rawn hawn dawn nia,” ka ti a. Min kalh hnan ka han mu ta chu ka lo hnar nasa ta mai a! Cook-ho chuan Police an lo kal vaih chuan room chhungah mi an awm tih an hre ngei ang a, Lianzela tan chuan a va ṭha dawn lo em an lo ti an lo ti a ni awm e. Anni an lo hlau mangang a, kei lah ka lo hnar bur bur si! Vanneihthlakin Police an lo kal lo, kan hostel awmna a va fálin a hla deuh bawk a, hemi ṭum buainaah hian kan him hlauh! Ka thlan loh hostel kha ka himna tura chung lamin mi ruatsak a lo ni!

4. Exam laia inhal hlum :

A tuka kan exam tur paper zirin room-ah kan hmanhlel hle a. Tukverha kan hawi chhuak chuan zirlai phawklek tak, phun sup sup ka hmu a! News eng emaw tak a awm a nih ringin ka zu zawt a (dar 11AM vel chauh a la ni). Anni chuan, 'Hmeichhe pakhat MA/MSC Statistics zir, examnaah a entawn lai an man a, an hawtir a. ‘Calm’ deuhin a chhuak a, hostel-ah lutin a inkalh khum a, khawnvartuia inleihin a inhal hlum' tiin an sawi. An sawi zelnaah lehkha thiam thei pangngai tak a ni a, BA-ah pawh an Subject-ah 3-na lai a ni, a pa pawh College pakhata Vice Principal ni lai an ti nghe nghe. Hetiang thu thinṭhawng tak hriat hnu chuan tui taka lehkha zir zui a har hle! Vaiho an insawi ṭhaih a, an phawklek laklawh a, a thla a hrang a, hmeichhe kàng ut ruam hmeichhe hostel compound-ah an hmu ṭhinte an ti a. Dawih deuhho chuan hrehawm an tiin an hostel compound-a kal vel an hlau hle! Lal Isua tel lova lehkha zir – Lal Isua tel lova hlawhtlin tum a va ho em, tih hi he nula inhalhlum hian min hriat chiantir khawp mai!

5. Bobby Movie en kan tum ve ngial a :

Kum 1973 vela an release, Bobby Film/Movie kha 1974 kha chuan a lár vet vet khawp a, Gauhati Cinema Hall tinah an chhuah tih mai tur a ni. A film chungchang kha ‘Talk of the town’ a ni a, a film hla kha hmun tinah an ‘play’ tih mai tur a ni! Keini ṭhianzaho kha kan ‘conservative’ viau emaw ni, Cinema en kan sawi lar lo khawp a. Mahse, Bobby Film chu enho ang u kan ti ve ngial a. Class aṭanga chhuakin kan ṭhianpa room-ah kan innghakkhawm a. Kan kim ta a, kal tawh mai tura kan awm tawh laiin kan ṭhianpa (a hnua Pastor ni ta ngei) chuan, “Ka rilru a inthiam tlat lo! Isuan Pharisai-ho a zilhna – mi dangte hnena tih loh tur an zirtir anmahni ngeiin an bawhchhiat leh si a sawi kha a lang tlat,” a ti a. Chuti na na na chu Cinema chu en leh lo mai ang kan ti ta! Kan hlim phian tho, Bobby Film en lo mah ila!

6. Ṭawngṭai turin Naga tlangvalin min ko :

RCC 3 Hostel-a awm ve (boarder ni ve) keini aia senior (MA Final zirlai) Naga, a hming ‘Ngulie’ zan khat chu ka room-ah a lo kal a. Ani hi pa te lam deuh, fel ang reng, mi duhtui, a lehlamah chuan mi sawisel peih (judgemental) ang reng tak a ni! “Brother Zela (min koh dan) thlarau sualin min tibuai nasa a, nizan pawh ka mu ṭha thei lo. Hei zanin pawh hian an lo kal leh ṭan a, tukverhah te an lo dak ṭan leh ṭuam ṭuam tawh, lo kal la min ṭawngṭai teh,” a rawn ti a. Ka insit kher mai! Tu nge maw ka nih a, sap ṭawnga ṭawngṭai tur phei chuan... Ka huphurh takzet. Mahse keia kara min ko tlat si! Pathian rin chhanin, hlau leh khur chung (mahni insit) in ka kal ta a. Bible ka chhiar a, a lu chungah kut nghatin ka ṭawngṭai a. Rei vak lo hnu chuan ka chhuahsan a, ka mu zui ta. A tuk zingah Ngulie-a chu a lo kal a, lawmthu a rawn sawi a, tui takin ka mu, thlarau sualin min tibuai lo a ti. Lalpa hnathawh a ropui ka ti takzet!

7. Exam hnai tawhah Crusade-a Counsellor ni turin min sawm

1970’s chho velah khan Shillong Mizo Kohhranah kum tin Crusade an nei ṭhin a. MA Final Exam kan neih hnaih tawh lamah Shillong-ah Crusade an neih turah Tv. Vanlalnghaka (tuna Rev.Dr. Vanlalnghaka ni ta hian) Mizo P.G. zirlai eng emaw zat Counsellor atan min sawm hlawm a. Ka ṭhiante chuan exam a hnai tawh em mai ka pha dawn an ti hlawm a. Ka pha ngam chiah si lo, ka aw ngam mai bawk si lo, ka rilru a buai ta khawp mai! Pathian duh loh zawngin decision ka siam ang tih ka hlau a ni ber. Ka ṭhiante ka en a, anni paw'n ‘No’ an tih chuan tih ve mai tur em ni ka ti. Mahse ka rilru a dam chiah si lo! Ka room aṭangin zan thla engah Engineering College Road-ah rilru ṭawngṭai chungin ka phei a. Lungpui (kawng sira mi) chungah ka ṭhu a, tihtakzeta ṭawngṭaiin, “Lalpa, ka ṭhiante en lovin i thuin Crusade-ah chuan ka kal ang. Ka exam turah i thu thu ni rawh se,” ka ti a. Ka hahdam ta huai a. Shillong-ah chuan ka kal ta ngei a, ka group-a mi pakhat ka counsel chuan ka inhmuh chhuahna Bible chang chiah kha inhmuh chhuah nan (testimonial verse-ah) a hmang a nih chu! Pathian thil rel dan hi a va mak ṭhin em! A hnuah kan exam lah ka beisei phak loh, ka phu loh result ka nei ta! Lalpa ropui ber mawlh rawh se!

8. Scholarship Source 2 aṭangin min grant

Thil engmah a chian loh rih avangin Scholarship hmun 2 aṭangin ka dil a. Dan ang chuan Scholarship hi hmun khat (Source khat) aṭang chauha hmuh phal a ni. Pakhat chu Mizoram sawrkar aṭanga Post Matric Tribal Scholarship ka dil a ni a, a dang erawh UGC aṭanga Tribal Student graduate exam-a tiṭha deuhin an dil ang chi a ni. Hostel-a zing ka tho chu tuk dang ang bawkin, fianrialah Pathian ka pawl (Quiet time ka hmang) a. Thufingte bung 22:1 “Sum tam tak aiin hmingṭhat hi thlan zawk tur a ni a, "Tangka leh rangkachak aiin duhsakna a ngainatawm” tih hi ka chhiar fuh a. Chaw ei kham chuan class kal turin ka chhuak a. Department ka thlen chuan ṭhianten Scholarship a lo thleng a, a lak theih thu min hrilh a. Administrative Building-a kan Scholarship ‘deal’ tu ka hmuh chuan Source hnih aṭanga Scholarship ka hmuh thu min hrilh a. Source hnih aṭanga lak chu danin a phal lo tih ka hria a, chutih laiin ‘dealing clerk’ pawisa pe ve a, source hnih aṭanga Scholarship la an awm ka hre bawk. Sum lama kan chhungkua kan harsatzia ka hrechiang a, sum ka mamawhzia pawh ka hria! Mahse, zinga Thufingte ka chhiar kha Pathian min pek tih ka chiang bawk si a, rinawm ka thlang ta (harsa ti takin)! Mahse khami ṭuma ka thuthlukna (decision) kha tun thlengin ka tifuh ka la ti reng.

9. Room No.13-ah record siam a ni hlauh :

Gauhati University-a kan zirlai hian P.G exam hi darkar 4 exam thin a ni a, zawhna 5 chhang turin, zawhna pakhatah minute 45 vel hman theih a ni. Note kan siam hian minute 45 chhunga ziah hman tawk tur milin siam kan tum a; chutianga ziak hman turin ka roommate nen kan writing speed kan test ṭhin.

MA Final exam dawna kan lehkha zir, mahni dawhkan ve vea kan bur char char chu ka ṭhianpa Sangchema chuan, “Zela ka dik hauh lo mai, ka thluak a chawl – a ‘function’ lo ka thiamsa ka theihnghilh vek, engmah ka ngaihtuah chhuak thei tawh lo,” a ti a. A nih tak chu, zu inti harh ila, boruak ṭha (fresh air) dawngin thingpui in ila, i ‘normal’ leh mai ang ka ti a. Rei lo te kan zu intih harh chuan ‘normal’ a inti ve leh ta a. Ni 2 emaw hnuah chuan lehkha kan zir dun leh malh malh lai chuan ka tal buai ve ta, ka thluak a ‘function’ lo, ka thiamsa kha ziak chhin tura ka ngaihtuah dawnin a bo vek! Buaithlak tak a ni! Ka ṭhianpa'n a hma nia kan tihdanin min hruai chhuak a, kan zu in-‘refresh’ hnuin ka ‘normal’ ve leh ta.

MA kum khatna result a chhuahin H.Sangchema Political Science-ah 1-na a ni a, kei Economics-ah 2-na ka ni thung. MA Final kan ṭan dawnin vai ṭhiante (min duhsaktuten) in room hi thlak rawh u, Room No.13 Unlucky No. a ni, in Final Result-in a tuar ang an ti a. Hetiang thil Luck/Luck loh tih ang reng kan ring lo, Van Pathian thu thu a ni ka/kan ti mai ṭhin. MA Final result (1975) a chhuah chuan Pathian vang liau liauin keini RCC 3 Hostel Room no.13-a awm (roommate)te chu kan Department ve vea First Class First ni ve vein Gold Medal kan la ve ve ta a ni. H. Sangchema'n Gold Medal, Political Science-ah a la a, keiin Economics-ah, Room Mate Gold Medal a ruala dawng ve ve hi kan hunlai khan ‘record’ a nih hmel a, tun hnuah pawh thil vang tak chu a nih tho hmel.

Keini ṭhiandun hian Pathian ṭhatna zar kan zo nasa teh a nia!

- Prof. Lianzela