INNEIH
Ram leh hnam, Mizo tinzawnin sawi ta ila. Sum leh pai, fa leh ro chungchang thlenga nupa inṭhen hnua (court-a) buaina hi a awm ta fo a ni awm e. Ṭum khat (1998 – 2000) chu pawl pakhata ka telnaah ‘dan (constitution)’ siam ṭhat a ni dawn a. Member zinga kan u rual zet hian, fa nula tlangval nei chungin nuthlawi a buaipui tlat a; fa hial pawh an nei tawh a; a chang chuan a riah chilh mai a; a nupui fanaute pawh chuan khap leh dîp enah an en tawh lo niin ka hre hial a. Mipa tan chuan tawn fuh chang chu awm pawh awm theih a ni ang. Mahse, nupui pasal te aia rilrua lian zawk maha buaipui neih hi ka tei theih loh zawng tak a ni a. Chu ai chuan kan pawm lai kha, fel takin, dan angin ṭhen phawt ila, a thianghlim zawka hre tlat mi niin ka inhria.
Kan pawla nupui pasal sun buaipui leh ral dan turte, an chenpui chungchangte sawi a ni a. Ka mi sawi khi u ena ka en, innel tak kan ni a; min haw hialin a thin ka tirim dawn tih hre rengin, dik leh ṭha nia ka hriat tlat si vangin, hauh huamin, kan inkhawmnaah chuan, ‘Nupui pasal chungchangah chuan lehkha (certificate) nei chin chauh huamtîr ila’ tiin ka sawi chhuak ta pawp a. A thin ka tiurin min ngei ta reng a; mahse pa fing tak a nih vangin min chhuahchhalin hauh erawh min hau ta em lo va!
Chumi hnu (?) chuan chanchinbu pakhatah ‘Eng nge inneihna?’ tih ka chhiar fuh a. Tichuan, sawi awmna deuhah ka sawi ta fo va. Man inhlanin, lehkha ziak fel thlap pawh ni ila, mipa ina a lawi hma khan nula emaw, tlangval emaw kha thi ta thut se, nula ruang kha tu in lamah nge ni ang, inchuh theih a ni ang em? Tin, nula duhna ngeiin mi dangin ru se emaw, tihluihna pawha ruin, tlangval lam khan duh leh lo se eng anga kalpui tur nge? Nula emaw, tlangval emaw kha hel leh thutin duh leh ta lo tlat se! Tin, lawi tura nula hruai lai pawh khan, vanduai vangin nula emaw, tlangval emaw kha thi thut se emaw, lawi fel hnuah pawh, an mut dun hmain chutiang chu thleng ta se.
Tin, nu leh pa leh chhungte remtihna tel lovin emaw, man leh mual inhlan lovin, lehkha ziah pawh awm lovin, nula tlangval emaw, mipa leh hmeichhia emaw kha, nupa anga awmin, tu leh fa pawh nei ta hial se. A chunga sawi hun chhung khian hmeichhia kha mi dangin ngai se ‘uire’ tih a ni ang em? Hmeichhia khan pawngsual tawk se, a pawngsualtu kha, hmeichhe tla-hlang chunga che aia sual uchuakah kan ngai ang em? Heng hun hian zan khat mit chhîn tawk se, ‘nupa ṭang ṭhen’ angin Kohhran hian a vui ang em?
Chhungte remtih thlapa ‘kum tling lo’ innei hi engtia en tur nge? Kohhran (Prebyterian) hian khati ang inneihna kha ‘khawvel dana innei’ tiin, kutthlaktute (palai, man hlantu leh dawngtu) kha a thunun ṭhin khan ka hria a; dan kha an leklam ngam ta lo nge an siam danglam ta le?
Hman deuh, 2000 chho (?) khan pawl pakhata an pawl mi pakhat hian, an pawla dan (constitution) an siam tur min hrilh a. Kei chuan, a chunga ka pawl sawi laka ka ngaihdan kha hrilhin, ‘Lehkha (certificate) nei chin chauh nupui pasal vanduaina tawk ràl tur ti rawh u’ ka ti a. A sawi chhuak a, mahse a tlang ta lo va. An dan siam hnu lawk chuan an zinga pakhat nupui, hmeichhe tla-hlang lutuk, a ṭhiante pawhina an duhpui loh leh innei hlen tur pawha an ngaih loh, thla pawh tling lo inpawm, man leh mual inhlan loh kha a vanduai ta hlauh a. ‘Nupui emaw, pasal emaw thi chu ral tur’tih kha an danah a chuang kiau si a; bet lo zet leh hreh hial khan an ral ta nge nge a ni awm e!
Tun (July, August, 2023) chhova kan rorel khawl (assembly) lama inneih chungchang sawi rîk awm hi tihzia hlein ka hria. Mahse hàwl zauva, mi ràwn tam a, ngaihdan lakkhawm tam ni se; hun pawh fàn deuh a, chumi chhunga a ruangam pawh, mipui nawlpui hriat tura chanchinbu lam thlenga thehdarh tam fo ṭhin ni se a ṭhain ka ring.
- C. Biakzuala