MIZORAM CIVIL SERVICE EXAM HMASA BER 1973-74
Mizoramin Union Territory Sorkar a neih ṭan ni February ni 21, 1972 aṭang khan a hma lam zawnga Mizo District Council kan neih ṭhin chu, U.T Sorkar chuan a luahlan ṭan ta a, Sorkar inrelbawl dan Administrative Setup pawh a danglam nasa ta hle a. State puitling ang deuhin, Department hrang hrang neih a lo ṭul ta a. Heng Department hrang hrang enkawl tur hian sorkar hna hniam ber aṭanga a sang ber thlengin, sorkar hnathawk tur ṭhahnem tak a lo ngai ta a ni.
Heng hnathawk tur hian Civil Service mi tam tak lak neih a lo ṭul ta a, U.T sorkar hmasa ber Chief Minister Pu Ch.Chhunga sorkar chuan Mizoram Civil Service lak ran a rawt ta a. Amaherawhchu, U.T sorkar mai kan la nih avangin Mizoram Sorkar awptu ber Administrator Lt. Governor remtihna leh Central Sorkar phalna a ngai a, kum 1973 ah chuan Civil Service hna thawk tur mi ṭhahnem tak lak an lo ruahman ta a. Chief Secretary hmasa ber Pu R.M Agarwal chuan Advertisement Order, August 1973 ah chuan a chhuah ta a. Local Newspaper awm ang angah chhuah a ni ta a ni. Application Submission last date chu August Ni 23, 1973 a ni.
Keima chanchin bik hi sawi kai a ngai tlatin ka hria. B.A Hons final result hi a chhuak lawk si lova. Ka tling dawn emaw dawn lo emaw, han dil ve chhin chu ka lo chak ve mai mai ringawt a. Han sawi thui ta deuh zel ila. Khasi ramah Gram Sevak hna 1967 November thla aṭangin ka thawk ṭan a, Moirang Development Block hnuaiah ka thawk a, ram ngaw pilril, sai leh sakei chettlatna hmunah hna ka thawk ber.
Kum 1953 ah Bukpui MAV sikulah Pawl ruk (Class VI) ka pass a, chu zawng chu ka lehkha zir a ni mai a. Khasi rama Gram Sevak ka thawh chhung hian Shillong-ah Khasi In thla khatah cheng sawmthumin kan luah ve a. Ka fa palina, kum 1968 ah a pian hnuin, 1969 kum ah private candidate in matric (HSLC) Guwahati University hnuaiah ka exam ve a, 55.25% ka hmu a ni. Shillong College ah private-in P.U.C ka zir ve leh nghal a, II Division-ah ka lo tling ve leh hram a. B.A Political Science (Hons) zir turin ka in admit ve leh ta chawt a. Khasi thingtlang hla taka Gram Sevak hna ka thawh avangin class hi ka kal hman meuh lo. Khatih hun lai khan PUC hi kum khat course a ni a, B.A hi kum thum (three years) degree course a ni.
1st, 2nd, 3rd years kum thum zir a ni. Mizoram Civil Service dil theih hun August ni 23, 1973 thlenga dil theih hi ka dil hman lovang tih ka hlauthawng hle a. August thla hian final result hi tihchhuah a ni ṭhin. Tin, B.A Hons result zawng zawng hi Gauhati-a nitin chanchinbu, Assam Tribune-ah chhuah ziah a ni ṭhin a. August thla laihawl vel aṭang chuan Shillong police Bazaar news, Stand-ah nitin Assam Tribune hi nghakhlel takin ka chang chawt ta a. A tawpa tawpah August ni 14, 1973 ah chuan Assam Tribune chu a lo thleng ta a. Gauhati University hnuaia B.A Hons result chu a lo chhuak ta uai a. Kan college Shillong College result-ah chuan ka roll number leh ka hming chu a lo lang ve ta mai a, ka lawm kher mai.
Mizoram Civil Sevice dil theih hun August ni 23 chu ka dil hman ve dawn ta niin ka inhria a. Assam Tribune chanchinbu chu ka lei a, rang mangkhengin taxi in kan College chu ka pan ta a. Kan Principal S. Bhattacharya chu kan result sheet chu ka entir nghal thuai a. Ani’n Clerk pan turin min ti a, kan Clerk nu chuan Provisional Certificate min lo siam sak a. B.A (Hons) asper Assam Tribune tih kha a bracket a, kan college hian Assam Tribune bu hi a copy an lo la dawng lo a. Tichuan, Principal a va sign tir a, ani chuan (Asper Assam Tribune) tih chu a thai chhia a, a hming a sign ta a ni.
Ka dil tum ber Mizoram Civil Service hna chu ka dil thei dawn ta a ni ka inti a, ka thawveng huai mai. Result chhuah ni 14th August tuk hi India Independence Day, 15th August Govt. Holiday a ni a. Shillong aṭanga Aizawl kal hi fur chhe lai tak, ruahtui tam lai a ni a. Aizawl pan dan tur kan bangbo khawp mai. Engtin tin emaw August ni 23, 1973 hma chiah chuan ka dilna chu Mizoram Sorkar Appointment Department-a Office Superintendent Pu Suakkunga kutah ka pe a. Shillong-ah ka haw thla leh ta a ni.
Written exam hi ka hriat sual loh chuan December thla bul 1973 ah Govt. Mizo High School ah mi 384 in kan exam ta a ni. Written exam result hi an ti chhuak hma hle a. Interview turin mi 105 koh a ni a. Kei pawh koh zingah ka lo tel ve a. Kum 1974 January thla ah Interview hi koh a niin ka hria.
Interview Board member te:
Chairman: Pu R.M Agarwal IAS,
Chief Secretary
Member te :
Pu Gurung IAS (Development Commissioner),
Secy to GOM
Pu Lalkhama IAS,
Secy to GOM
Pu S.R Vala IAS,
Secy to GOM
Result hi an tichhuak tlai hle mai a, thla nga liam hnuah July 1974 ah a lo chhuak ta a. Kei pawh chu telegram (Thirhrui) in min rawn hrilh a. Ka beisei phak hauh loin, merit list ah pakuana (9th position) ka lo ni a. Ka lawm rualin mak ka ti ngei mai, ring deuhin “Officer ka ni ve ta…” ka ti vak a. Ka lawmzia chu sawi phak pawh a ni lo. Kan hlauh ber kan BDO nen kan lo intluk ta kha ka lawmna tizualtu a ni bawk a ni.
Han let leh ta ila, kan hnu lama MCS exam tawh te leh Combined Exam la bei tur te lo hriat ve mai mai atan. Kei ni 1974 MCS exam ah khan Optional Subject paper kan nei lo a. Kan exam na chu -
1. English I & II Full Marks 150
2. G.K. Full Marks 150
3. Essay Full Marks 100
4. Interview Full Marks 100
Kum 1974 July thlaa appointment hmu zinga merit list 10-na thleng (top ten) te hi Thla 10 chhung chauh kan thawk hman tihin Delhi-a training tura tirh kan ni ta a. June Ni 10 atangin thla 10 chhung IIPA (Indian Institute of Public Administration) ah kan zuk training a, kan training zawhah hian a hmaa kan hna ngaiah chiah Sorkarin min dah ta chuang lo.
Kan training naa kan zir ber te chu :
1. IPC (Indian Penal Code)
2. CRPC ( Criminal Procedure Code)
3. Indian Evidence Act
4. And others
5. GFR ( General Financial Rules)
6. Treasury Rule
7. CSS Conduct Rule
8. TA (Travelling Allowance) Rule
9. Etc
Kan training zawh dawn lamah practical training kan nei bawk a. Delhi khaw chhunga Police Station hrang hrangah mi pahnih zelin detailed Police hna kalhmang zualpui kan hriat phah a, a ṭha hle.
Tin, Delhi Court pui ber Tis Hazari court ah Metropolitan Magistrate court ah a mal mal theuhin min attached leh a. Kar hnih vel Session Court nen, a building lenzia, zau zia chu ‘massive building’ ti mai ila a dik ber ang. Metropolitan Magistrate ngawt pawh 38 chuang niin ka hria.
July 1974-a a tling result Mizoram sorkarin an tihchhuahah hian mi 33 tlinga puan kan ni a. Merit list pawh kan la kawl ṭheuh awm e. A hmasa berin July thla ah hian mi 17-in Appointment Order kan hmu a. Heng zingah hian Autonomous District Council 3, heng – Pawi District Council, Lakher District Council leh Chakma District Council aiawh (special category) te an tel a. Anni pathum tel lo chuan General List ah mi 14 chauh Appointment hmu hmasa kan nih chu. Appointment Order la hmu lo te hi zawi zawia Appointment pek chhoh zel an ni ta a. A tling te hi kum khat chhung a valid avangin Appointment hmu hmasa ber te aṭanga thla 11 chhungin seng luh vek kan ni ta a ni.
MCS hmasa ber te hi kum 50 a lo tling dawn ta hial a. Tunlai ṭhalaite lo hriat atan an hming tal hi chu ka han tarlang ta ila a ṭha awm e.
Merit list ni lo upat dan indawt deuhin :
1. Pu K. Malsawma
2. Pu F. Hmingthanga
3. Pu S. Lianhrima Hauhnar
4. Pu S. Liansailova
5. Pu F. Lalhuthanga
6. Pi Lalkungi Hnamte
7. Pu S. Ronghinglova
8. Pu Liansuama
9. Pu Lalsawta
10. Pu Yogoraja
An kum dik tak hi ka hre chiang tawh lova, a dik thawkhat turah ka ngai.
Thil hi ka lo hriat loh nasatzia hi! Kan ṭhatna turin khawngaihtu Pathianin min lo kaihruaiin rem min lo ruatsak a ni tih ka hre chiang tulh tulh a ni. Pa Pathian chungah lawmthu awm se la. Tunah hian kum 2000 August thlaa ka pension aṭangin kum 22 lai dam leh hrisel takin kum 86-na hmel hmuin; ka nunna min lo la zuah hi ka va lawm tak em. Chubakah kan nu, ka nupui Lalziki kum 86 mi pawhin chak lo tak chungin min la dampui te, Pathianin min awmpuina leh a ṭhatna min vur zozai te hi ama hnenah lawmthu awm rawh se.
- S. Lianhrima Hauhnar