ALL INDIA SERVICES LEH CENTRAL SERVICES MIZOTE HMABAK THLIRNA
Kum 2022-a All India Combined Civil Services examination result chu May 23th 2023 ah a lo chhuak a. All India Services leh Central Services group A a tling belhkhawm chu 933 a ni a. Chuta scheduled tribe tana dah bik reserved vacancy 72 luah tur zingah Mizote hming a lang leh ta lo a ni.
Hetianga kan hlawhchhamna hi tun hnai thil mai a ni lo va. Kum 10 chuang teh meuh chhung kha Combined Central Civil Services exam hian kan Mizo lehkhathiamte a lo hnâwl tawh a, tlâwmngaihthlâk ang reng tak a ni. Mahse tun hun hi indemna hun a ni lo va, beidawn hun pawh a ni lo. Hmathlir fel tak neih a ṭûl hun a ni zawk a ni.
A vei pawh kan vei tlâng narawh e. Sawrkar lam mai ni lovin Kohhran thlengin a sawia sawi mai ni lovin a taka hmalâkna te kan hmu nual a. Mizoram Synod chuan Study Centre ṭha tak siamin India rama civil service examna atana lehkhabu pawimawh te la khawmin civil service exam beih tumtute tan remchâng ṭha tak a siam a. Baptist Kohhran pawhin tunlaia kan rama zirna hi a tla hniam ta nge, zirlaiten an zir lo, central level-a hna lakna (recruitment) atana exam-na reng renga Mizote kan tling thei ta lo hi a vei hle.
Tichuan Education Sunday siamin June 4th Sunday hi he education campaign ni atan hian a ruat a. Chutah chuan kei pawh BCM Zonuama he thupui hi sawi turin min rawn ruat ve teh tlat bawk.
Tin, Sawrkar pawh hian Mizoram Youth Commission hnuaiah Mizo lehkhathiam zinga a beiseiawm tura an ruat mi engemaw zat thlang chhuakin Delhi leh hmun danga coaching centre ṭhaah te sum tam tak sêngin a thawn chhuak ṭhin bawk a. Media lamah pawh (local channel leh DDK, AIR thlengin) civil service leh a kaihhnawih sawihona hi a khât tâwkin a awm reng bawk a. Hetiang hian kan theih chinah chuan ṭan chu kan la ve teh meuh mai a. Mahse vawiin thlenga result ṭha kan la hmu thei lo hian mipui leh Kohhran lû a tihai rei ta viau mai a. A chhan pawh kan insawi siak thui viau tawh a, a tihdamna lam erawh chu kan inchawh thiam vak rih lovin a lang a. Heti hian kan thên vel ta mai mai rih a ni ber.
Hetianga mi hnunga kâwl-êk kan thai reng mai hi tu mawhphurh nge, ti lam zawng chuan sawi fuh a har mai thei a. Amaherawhchu, kan inenlêtna tur kawng hnih khat han tarchhuah chu a sual lêm lo vang chu maw.
Kan education system a chhe bik lo: Mi ṭhenkhat chuan hetianga All India leh central civil services-a kan tling thei ta lo hi kan education system dik lohah an puh fo va, hei hi a pawmawm lêm lo a ni. Hun hmasaa kan rual û te, IAS leh service danga tlingte kha school ṭha leh sâp school kan tih maia zirte an ni chuang lo. First division leh distinction-a pass an ni chuang bawk lo. Anni hun ngaihtuah chuan vawiina kan education system hi changkâng tawh tak zawk a ni. Sapṭawng an zir nasain an syllabus atana NCERT-in a siam pawh hian a huam zau zawk daih ang. Ka hmuh ve dan chuan tunlaia lehkhathiamte hian heng service te hi duhna tak tak neia tumruhna tak tak nena bei tâwk lovah kei chuan ka puh deuh ber mai.
Theihtawp aia nasaa beih a ngai: All India Service a ni emaw, Central Service Group A leh B tea inhlângkai tur hian lehkhathiam nih ve mai hi a tawk lo va. College/ University degree kan neih hi intuaihriamna atana hmanraw pakhat mai chauh a ni. Civil service examna tura kan subject thlan te hnehsawh viau a ṭul a. Chu mi ti thei tur chuan civil service hi kan âtchilha, kan hun leh ṭha zawng zawng kan pêk a ṭûl a ni. Vanneih thil thu-a ṭo mai tura beisei hi beiseina bo a ni duh hle. Coaching centre te kan han sawi ṭhin tak nâ a, a pawimawh ber chu a beitu thawhrimna kha a ni leh ṭhin.
Sapṭawng mawlh mai hi: Mizote hian ṭawng dang kan thiam loh avang hian exam-naa hman theih kan Sapṭawng hrim hrim hi tuaihnûm a ngai em em a ni.
Mizorama Coaching centre ṭhenkhatah hian MCS written test-a tlingte kha mock interview ka neihpui ve nual tawh a. Tin, MPSC ah khan a taka interview vawi engemaw zat ka lo neihpui tawh ṭhin. A tlangpuiin Saptawnga ṭawngah Mizo lehkhathiamte hi kan inring tawk lo ṭhinin ka hmu. Sapṭawng hi mawi leh dik (polished and grammatical) taka ziak theih a pawimawh a. Chu bakah hahdam tak leh nuam ti taka ṭawng nana hman theih a pawimawh lehzual. Sapṭawng kan command ṭha lo a nih chuan central levela inelnaah hian tlin kan harsat fo dawn a ni.
Kan rilru put-hmang (mindset) thlak a ngai: Mizote hian India mi nihna rilru kan pu zo lo fo hi civil service-a min dâltu a ni em loh pawhin min tisawngkawlawitu a ni ngei ang. India ram ropui takah hian hnam tin chi tin, sakhaw hrang hrang bia a tluklehdingawn tel kan chengho a ni a. Chuvang chuan hnam dang tih dan ṭha leh anmahnia zir tur awm te kan zir tam poh leh hma kan sâwn mai dawn a ni.
Mahnia thliarkara awm ang maia midang ngaih theih lohte hi hmasawnna dâltu a ni. “Mizoṭawng thiam lo chu Chief Secretary atan kan duh lo”, tia Sawrkar Laipuia zualkova, han nawrh deuh thaw te hi chu a pawi a, “Kan la mâwl tluang zel e” tih nen thuhmun reng a ni. He rilru put hmang avang hian Mizote hian hnam dang zinga hnathawh leh hnam dang te entawn hi kan hreh a. Chuvangin, All India service-a awma State dang daih pilril tak taka awm ai chuan Mizorama nu leh pa bula hna hniam zawk thawh pawh kha pawi kan ti lo thin. Hei hian kan lehkhathiamte a tizuau va, an tumruhna a tihphêtsak a, an thlen theih tur kha an thleng ta ṭhin lo a ni ber mai. Ngaihtuah ngai tak a ni e.
Mizote kan uang hma: Mizote hian theihna tam tak kan nei ve. Rimawi, infiamna leh hnamzia rangah pawh hausa ve tak kan ni, kan ti thei ang. Han inchhuan chhan tur te pawh kan nei ve a ni mahna. Mahse he khawvel ram inelna, a ruh no no innêkchhuahna ramah hian tualchhunga arpa sual huai ang nih ngawt hian ram ropui tak min thlen dawn lo. Hnam dang el pha kan nih hma loh chuan inchhuanna tak tak tur kan nei lo vang.
Chutianga Mizote tana kawng awm chhun chu all India leh central civil services-a luh ve zung zung hi a ni a. Chu inelna pawh chu khawngaih mark ang deuh quota leh reservation hnute tui nena bei kan la ni. A enga mah hmaa 'super’ invuah ngawt maite hian hma mi tisawn thei lem lo va. Super model, super CM leh super IAS etc te kan han ti chiam naiin min la thlen hlatpui lo hle zawng a nih hi.
Ko i thlâk teh ang: Aizawlah ngei hian Sawrkarin coaching centre ṭha tak din sela. Mizoram University hnuaiah din ni thei nghe nghe sela. Zirtirtu atan chuan University leh College aṭangin subject expert te zirtirtu-ah hmang ila. Chu bakah civil service lama tawnhriat nei tawh, a thawk lai leh chawl tawhte pawh trainee te tiphûr (motivate) turin lecture pe turin an sawm fo theih bawk ang. Tuna Mizoram pawn coaching centre-a inthawn chhuaha sum nuai tam tak kan sên ngam chuan mahni ramah ngei chuan kan sêng ngam ve tur a ni dawn lawm ni?
Tuna coaching centre kan neihte hi chu State Civil Service lam hawi vek an niin a lang a, All India Service leh Central Services atan chuan an rintlâk rih loh vang.
Zirlaite kan chher dan ennawn a ṭul maithei: Hmannia HSLC leh HSSLC result chhuakah khan zirlaite zinga tiṭha tak tak, distinction mai bâkah subject tina letter hmu te an awm ṭeuh mai. Khatiang kha kum danga kan result neih dan pawh a ni tho, a danglam vak lo. Khatianga result ṭha nei zirlaite khan civil service kher an tum turah kan ngai thei lo vang a. Nu leh paten thiamna dang engineering, medicine, teaching emaw business administration emaw an lo thlan sak daih thei. Chuvang chuan civil service-a Mizote kan luh theih nan chuan zirlaite hi fuiha high school level aṭanga kan chher chhoh a ngaiin a lang.
Hman kum (2016?) khan CYMA hian hetiang deuh hian college level-ah campaign an nei tawh a. Kei pawh T. Romana College-ah min tir a ni. College leh University zawh hnu-a civil service tum chawp hi a tlai ta deuh emaw ni chu aw a tih theih. Keini hun lai erawh kha chuan high school-ah civil service hi a rim a ra pawh kan hre lo thung.
- P.C.Lawmkunga