Written by
Malsawmdawngzela Hrahsel
MLP Rules - Ka hriatthiam loh chu
Mizoten kan buaipui ber pakhat chu zu hi a ni awm e, a in leh in loin kan buaipui hlawm hle. Zu khap burna dan Mizoram Liquor Total Prohibition (MLTP) Act, 1995 chu February 20, 1997 aṭang khan hman ṭan a ni. MLTP Act hi kum 17 zet hman a nih hnuah khap zu zawrh phalna tur bill tia sawi mai Mizoram Liqour Prohibition & Control (MLPC) Bill chu ni 10.7.2014 khan Assembly House-ah pass a ni.
MLPC Act hmang hian ni 16.3.2015 aṭangin phalna neite'n zu zuarin, phalna neite'n zu an lei thei ṭan a ni. MLPC Act hmang hian hun engemawchen zu zawrh a nih hnuah kum 2018 kum tawp lama MLA inthlanah sorkarna a inthlak a, MNF chuan he dan hi awm tho mah se, dry day rei tak puangin zu zawrh mumal theih a ni lo. Court-a zualkote an awm avangin zu hi hun engemawchen MLPC Act hnuaiah zawrh leh a ni. Mizoram sorkar chuan zu khapna bill The Mizoram Liquor (Prohibition) Bill, 2019 chu March 20, 2019 khan a pass. MLP Act hmang hian April 1, 2019 aṭangin zu khap tum nimah se, election model code of conduct avangin tum hunah khap theih a ni lo.
Mizoram sorkar chuan MLP Act hman a nih theihna atan May 28, 2019 khan notification a tichhuak a, hemi hnu aṭang hian vawiin thlengin MLP Act hman a ni ta a ni.
MLP Rules chu
Dan siam a nih reng rengin rules a awm a ngai ṭhin a, a peihfel hun bituk a ni chiah em chu ka hre lo. MLP Bill chu March 20, 2019 ah pass a ni a, MLP Act a lo ni ta a ni. MLP Act atan hian hun engemaw chen rules a awm lo a, sorkar chuan a duanfel hnuah MLP Rules chu December 19, 2019 khan notification hmangin a tichhuak a ni.
MLP Rules chungchangah hian Excise & Narcotics dept. thuchhuah chuan, "He rules hi The Mizoram Liquor (Prohibition) Act-a hmalak dan tur kaihhruaina a ni," a ti nghe nghe a ni.
Rules-a tarlan ṭhenkhatte chu chanchinbu lamah tarlan a ni a, khawlai titi leh social media lamah sawi zui a hlawh hle. Chanchinbua a chhuah ni hian Excise & Narcotics Secretary chuan MLP Rules hi sawifiahin, "Chanchinbua inziak kha a dik lo kan ti lo a, a dik pawh kan ti chuang lo," a ti hial a nih kha.
December 19, 2019-a MLP Rules tihchhuahah ang chuan Mizoramah beer leh wine siam leh zawrh a phal a, hun bikah chuan phalna nei tan country made liquor (zufang, zupui etc. nia sawi) pawh siam theih a ni dawn. Tin, zu lei phalna bik nei thei an awm dawn a, chungmite chuan sorkarin kudam a siamah an lei thei ang.
Kan CM thu leh hla
Chief Minister Pu Zoramthanga chuan, zu khap ṭha an tih avangin zu khapna dan an siam tih sawiin, "Zu kan khap tlat dawn. A zuar chi chuan kan kal dawn lo hrim hrim. Zu khapna dan hi a ṭul angin kohhran leh mi dang dangte nen inráwn tawnin a ṭul ang zela kalpui a ni ang," a ti.
Pu Zoramthanga chuan, zu khapna dan duan mekah rawtna hrang hrang a awm tih sawiin, "Dan hmasa lama lo awm tawh, zupui leh zufáng ang chite kût nía entira pholante a ṭha em, tihte rawtna a awm. Inrâwn tawnna kalpui mek a nih laiin zu zuar leh tur ang lek leka sawina a awm," a ti a; Mizoram Liquor Prohibition (MLP) Rules tur chu Cabinet-in a ngaihtuah tur thu a sawi.
Ka hriatthiam loh chu
Cabinet-in a la ngaihtuah chauh tur ni si ngatinge notification hmanga MLP Rules hi tihchhuah a nih le tih hi a ni. Hman chuan loh tur, a chhunga tarlan turte pawh la ngaihtuah chauh tur rules hi ngatinge tihchhuah a ni tak mai le?
Ka ngaihtuah chian pauh leh ka hrethiam lo tulh tulh a ni. Eng vanga hman chuan loh tur rules hi sorkarin notification hmang meuha a tih chhuah le tih hi ka inzawt nawn awn awn a ni. Tun hmain rules hman loh tur hi notification hmanga tihchhuah a ni tawh em tih ka hre hauh lo. Kha rules tih chhuah tak kha hman ngei tum niin kei chuan ka lo ngai a, a chhan chu END thuchhuah khan "He rules hi The Mizoram Liquor (Prohibition) Act-a hmalak dan tur kaihhruaina a ni," a ti tlat a ni.
Mi thiam zawkte kan be kual a, notification hmanga rules tihchhuah a nih tawh chuan sorkarin a pawm tawh tihna a nih thu min hrilh a, "Draft a ni thei lo notification a chhuah tawh chuan. Sorkarah an thawn anga an lo pawm a tih danglam duh an neihho an tih danglam hnuah notification-ah an tichhuak ang," tiin min chhang.
Mah se, thil chiang ta chu kan ram hruaitu lu ber Chief Minister-in MLP Rules chu Cabinet-ah ngaihtuah tur thu a sawi avangin, notification hmanga tihchhuah MLP Rules hi hman a ni dawn lo tih hi a ni. Tin, Mizoramah zu khap tlat a la ni hrih dawn tih pawh a chiang a, sorkarna inthlak hun a la awm thei a, chung hunah erawh sawilawk theih a ni lo.
- Malsawmdawngzela Hrahsel