Dam chungin bei nawn ila, hlawhtlin tum ang aw - Inhau hun a liam a, infuih hun a inṭan e!
Nizanah Tlawng lui kam aṭangin chanchinthar kan ngaithla a, zirlai hmeichhe pakhat chu HSLC result-ah a hlawhtlin loh avângin a intihlum tih thu a ni. He thu hian min ti phu zawk mai! Hreh tak chungin kan thlahliam a ngai. Khawvel hmun danga zirna in lian zâwk leh hnam dang zingah pawh, tum ang thlen loh avánga mahni nunna hlu tak la an awm leh ṭhin. A pawi.
Han ngaihtuah kir theuh ila, mi tam ber tan hian engtik lai mahin lehkha zir hi thil nuam a ni lo. Ṭan a ngai a, beih fe a ngai a; zirna kawnga harsa zual tan phei chuan thawhrim ngai tak a ni. Hetiang hi zirnain a ken tel a nih avangin, kum tluana zirna kawng kan zawh han hlawhchham ringawt hi a hrehawm a, a zahthlakna lai a awm a, indawmkun pawh hi awl tak a ni.
Mihring hi hlawhtlin tir tuma kan chher hian, hlawhchham thei an ni tih erawh a chhertute pawhin kan hriat sa reng a ni. Sawi nawn hrim hrim a ṭul mai thei. High School kal lai phei chu, an kum ngaihtuahin, kawng tinrenga fuihna dik an mamawh zual lai tak a ni tlat. An hlawhchham ni lo thleng se, engtin nge an rilru kan kaihhruai ang, an hlawhchham ni a lo thlen palh huna an rilru put dan turte hi kan lo buatsaih lâwk em? tih thlenga ngaihtuah lâwkte pawh a ngai ta a ang. Heng thil hi zirtirtute ngat phei chuan a sawi pawh an sawi zingin ka ring.
Kan NGO leh zirlai pawlte hian HSLC result chhuah apiangin thuchhuah an nei ziah a, thu tlanglawn tak, kum hmasaa mi lak chhawn emaw tih tur an sawi ziah chu, hlawhtlingte lawmpuina leh hlawhchhamte tawrhpuina thu a ni. Helai thu hi thu chhia a ni hran hauh lo, tuna thil thleng hian heng thu piah lam hi sawi a ngai ta tih min ngaihtuahtir thei em? ngaihtuah a ngai e.
Zirna kawnga hlawhchham hi, vawi khat, vawi hnih, vawi thum pawh, a aia tam leh hlawhchham tluan zak pawh awm thei a ni a. Mihring kan inan miau loh avangin zirna kawngah hian kan hlawhtling vek thei hauh lo. Mahse, kan hlawhchhamna hmun aṭang hian, a hma aia nasa zâwk, a hma aia thawkrim zâwk, hlawhtling tura thutlukna siam ngam hi a pawimawh hle. Hei hi khawvela mihring piang tawh zinga mi sing tam takin an hmachhawn tawh thil a ni. Kan fail a, hlawhtlin leh kan tum hian, chu kawng chu kan zawh ve mai a ni a. Inhau hun a liam a, infuih hun a inṭan tihna a ni.
Khawvel leh keini Mizote zingah ngei pawh, 'fail' thin zingah mi ropui ni ta hi thawhkhawm dawn ila, an tam riau dawn a nia. Miin kum hnih khat min lo tlansan pawh ni se, a sual chi phei chu an lo sual hlawhchham hma mai maite hi a lo ni a. A pawl sâng chinah emaw, zir zawh hunah emaw kan innghak khawm leh tho tih fiamthute hi a dik tak tak tlat a nia.
A dik tak chuan, zirna kawng ti hleithei lo hi kan tam teh a nia. Nakina kan eizawnna tur kawng hi, kut themthiamna lam hawi (skill development) lamte a lo reng thei a, music, sports lamte a lo ni reng thei. Hei hi khawvelin a hawi mek a ni pakhat. Vawiina matric kan fail rih lawk avângin nun zawng zawng, eizawnna kawng zawng zawngah kan hlawhchham nghal vek tihna a ni teuh lo.
Tum anga kan hlawhtlin nghal loh avânga mahni nunna la zawng ni loin, dam ve tlat tum chungin, hlawhtlin ve tlat tum zâwk ang aw. Vawi khat fail hi, beidawn a, mahni nunna hlu tak lâk nan a rang mah mah a nia! Kan nu leh pa, kan thiante leh khawvel pawh hian min la mamawh alawm. Khawvel mihringte hi vawi khatah hlawhtling nghal thup thup vek ila, khawvel a ni nang!
Tunah i fail rih a, nang dem turin kan ropui bik lo a, nuihzat tur khawp chein kan sâng hran bik hleinem. He zirna kawngah emaw, eizawnna kawng dangah emaw, i la hlawhtling dawn khawp. I pualin kut kan la beng dawn. Kan lo inring e aw. I nghawngah pangparṭhi kan la awrhtir zâwk mai thei che a nia. Khawvel hi nuam ringawt awmna khawvel a ni lo a nia. Lehkha zir hi thil nuam a ni lo kan tih khi. A aia nasain bei leh hlek teh. Dam chungin bei nawn la, hlawhtlin tum rawh le. An 'sir,' an 'miss' pawh i la ni thei a nia. Eng kawng berah emaw mi hlawhtling i la ni thei tih kan pawm.
Tuna pass hmasate hian an la 'sir' thei che tih hre reng rawh. I motor-ah pawh min la phur ang chu mawle. Han zir leh rih lawk teh le.
- Lalnunṭawma Fanai