Written by
- K Lalrinchhana

ROREL TLAK MIPA

Hmanah chuan pain zingah tapchhakah meilum a ai a, nuin tui a chawi a, buh a deng a, chumi pah chuan ei rawng a bawl bawk ṭhin. Nu bai chhuan chu so liam bawrh bawrh mahse pa chuan chawh a tum chuang lo, “Nu-i, i bai a liam” a ti a, sumhnun aṭangin nu ber chu hmanhmawh takin a rawn tlan lut a, a bai chhuan chu a chawk rawk rawk ṭhin. Tunlai thirna aṭang chuan hmanlai Mizo mipate kha inchhungkhura in ti pa tak, nupuite hnuaichhiah ching tak ang pawhin kan ngai mai thei. Mahse, hmanlai Mizo pate kha an inti pa lo a, an pa tak tak a ni. In lam leh ram lama hna hahthlak zawng zawng kha pa hna a ni a, pa mawhphurhna vek a ni.

In leh lo din chu pa mawhphurhna a ni a, thawmmawl thlak a ngaih pawhin pain a thlak mai a, ‘Nu-i, banril i ngaihtuah teh ang’ a ti lo. Sumhnum a tlakbal a, ar in a awngrawp chuan pa mualphona a ni. Nu thingphurna paikawng te, an tuichawina tuium leh an la dehna hmanrua zawng zawng pawh pa kutchhuak vek a ni.

Ram tuk rel aṭanga lo vah, thlam sak, buh vuakna tur hruih buat­saih, chhek in sak leh buh dahkhawl­na tur buh zem kual chenin pa mawh­phurhna a ni a, hna rum leh hna hahthlakah hmeichhia an phut ngai lo. Hnathawhna hmanrua - chem, tuthlawh leh hreipui te chu pain a ngaihtuah vek a, a bil a, tuai hriam a ngaih pawhin pumah a chher hriam tir mai ṭhin. Pumah hmeichhia an kai ve ngai lo. Loh theih loha pa nei lo leh hmeithaite pumah an kai chang chuan an dah lal em em thung a, mi zawng zawng hmakhalhin an hmanrua te chu an chher hriam sak zung zung ṭhin.

Khawtlang muanna chu mipa te koah a innghat a, nunau himna ti derthawng thei thil chu eng thil pawh nise thih ngam lu puin an hmachhawn rap ṭhin. Hmeichhia an phut ngai lo. Sapuiin an ran vulh a lak sak chuan chhuh sak ngei an tum thin a, zanlaiah pawh nise ‘Sa a tla e’ an tih tawh chuan meichher an chhi a, thawhphan awm loin sa tlakna lam panin chemtum nen an tlan liam zung zung thin. Sapuiin an ran vulh a seh chu chhuh sak ngei an tum thin a, an chhuh sak theih loh chuan tlawmpaeksanah an la ṭhin. Siruki te unau thawnthuah pawh mikhual tlangvalte zawkin sapui lak ata an ran an chhuk sak a, khawtual tlangval te chu an tlawmla hle a nih kha.

Pi pute khawvel leh tunlai kan khawvel chu tehkhin rual lohin a danglam ta. Sa hliam um tur a awm tawh lo a, nun ti ralti turin sa leh ral a hlauhawm tawh hek lo. Tui chawi a ngai tawh lo a, buh den tur a awm tawhna hek lo. Pi pute hun laia in lam leh ram lama hmeichhe hna leh mipa hna fel taka inthliar hrang ang kha a awm tawh lo a, tunlaia kan eizawnna kawng tinrengah hian mipa tih tur leh hmeichhe tih tur bik pawh a awm tawh chuang lo. A tawi zawngin, mipa tih theih chu hmeichhiain an ti ve thei ta deuh vek mai. Khawvel hmun dangah pawh an ram hruaitu lu ber ber te chu hmeichhia an ni fur mai.

Mipa tih tur leh hmeichhe tih tur bik awm tawh lohna khawvelah kan cheng a, hetih rual hian nu ṭhenkhat chuan an fapa te hi an rilruin an la voh ru deuh tlat a, an thawnhnaw bal chu anmahni’n an suk sak loh pawhin an farnute an suk tir a, an room a balh pawhin a tibaltu chu hau ta lo chuan an farnute an hau a, an tih fai tir ṭhin. Chawhrualin inchhungkhurah hian hmeichhe naupang aiin mipa naupangte hi an awm awl deuh zawk niin a lang. Nu fing chuan a fapa chu inchhungkhurah hmeichhe thawh ang a thawh tir a, insuk, innawh, thlengsil, hmunphiah leh inchhung sekrek khawih engkim a zirtir a, mipa a nih avangin awl tir a tum chuang lo.

Nupa tuakkhat, an nupaa officer hna thawk ve ve chuan fapa pakhat chauh an nei a, awmpui la loin an fapa chu inchhung sekrek khawih engkim an zirtir a, he mite nupa hian duh se awmpui pahnih pawh an nei thei ang. An fapa inchhung sekrek engkim an khawih tir hi an duat loh vang a ni lo a, puitling tura an chherhriamna a ni zawk. Chhawr than naupang chu a hmei a pain an fel nge nge bawk.

Chhawr tlak mi puitling leh rintlak mihring an nih theihna tura hmeichhia anga mipa kan chhawr mek lai hian kan fapate hi mipa an nih avanga an danglamna te, an mawhphurna san bikna te erawh kan hrilh nawn fo a tha khawp mai.

Hmeichhia leh mipa intluktlanna hi sawi ṭhin mah ila a tak takah chuan mipa te hi hmeichhia te ai chuan kan danglam bik a, chhungkuaa kan mawhphurhna pawh a sang bik. Mipa chu inchhungkhura roreltu tur, thu pawtchattu tur kan ni a, chhungkaw din tlak, chhungkaw innghahna tlak leh chhungkuaa rorel tlak ni tura mipa kan in chher hriam zel hi a tul tak zet a ni. Chhungkuaa mipa thu nei tlak lo, rorel tlak lo kan tam zel chuan chhungkaw ro a nawi lo thei lo. Hmeichhia hi fingin zir sang viau mahse hmeichhe lalna leh rorelna in chu a nuam tak tak thei lo a, tlakchham eng emaw tak a awm ṭhin.

Hmuhsit vang ni hauh loin patung uap loh hmeithai te hi an ro a nawi deuh nge nge a, fin chhuahtu mipa (nuṭa emaw) ṭha tak an neih loh emaw, an thu an zawm duh loh phei chuan an thu vuakthlak hi a nawi deuh nge nge. Thu hma thu hnu an dawn lo deuh nge nge a, mualpho a sam bik. ‘Hmeichhe rorelna chu ni lo se hetiang hi a thleng lo tur’ tih tur hi an awm nawk mai.

Chuvangin mipate hi inchhung sekrek khawih piah lamah chhung­kuaa rorel tlak, nu leh pa te mual liam hnu pawha an aiawha chhungkaw khaidingtu ni thei tura kan in chher zel hi a ṭul a ni. Chhungkuaa mipa laktlak lo leh rorel tlak lo kan tam tial tial chuan hmeichhiain loh theih lohin ro an rel ang a, (hmeichhiate dah hniam vang ni loin) kan nawi chho tial tial ang tih pawh a hlauhawm hlel lo ve.

- K Lalrinchhana