Written by
LH Hauheng
Nghilhloh Rûn

Kum pui sul a lo vei chang hian

"Dam takin aw kan intawh leh hma zawng, Hlimin zai ang che muttui mangṭha."

- Rokunga (Fam)

Kan kal bek bek a, engkar lovah krismas kan thleng ta reng mai! Hring fate hi pangtina neih lem loh hian chuan kum khat hi ava rei lo lulai fahran em...

Khawtin han chuan ila, zân lamah u-ama fakna thawm ri a kat nuk ṭan ta; khawlai dung fanga fehchhuak (masi carol) hmuh tur an awm fur a, engkim mai hian he hunpui krismas hi chu a va tiphuisui chiang si em!

Kawngpui dungah lah nise, a khat mawi tawkin, Japanhlo pâr, Tlangsam pâr, Midum pâr, Builukham pâr adt... hmuh tur a awm fur a. Pangpâr khawi nuam ti a, a mood-a cheng laklawhte pawn an in kawtah langsar tawk fakauvin Bethlehem pâr an chin te pawh he hun puiah zet hian zawng an pâr an chhuang ve ta bawk a. Hmuh a va nuam em-aw tah chuan hringmi nun hi a dam famkim ṭhin si a.

Tuk khat chu zing takah hian kan ṭhenawmte hian an woofer thum ṭha zet mai hi an zaitir ta cheng a. Chu a chhapah ka hla duh ber mai, kum 55 chauh he leia mikhual ni tura min champuitu, kum tamlote ni-a mut hilhna thuruk changa muhil ta, amah Rokunga (L) hla phuah ngei mai chuan min va vel ṭap nasa em. Kei chauh lo, 'Ka mihringpui dangte mittui ngei pawh hi a va luantir hnem ngai dawn em?' tiin, ka ngaihtuah neuh neuh va... Ka zep lo; ka ṭap a ni.

Tihian, a hla thu chang khatna (1)-ah kan hmu a:

"Kum pui sul a lo vei chang hian,

Lunglen a tho leh ṭhin;

Ngailo leh lâwmlo reng

an awm hlei lo,

Kan ngaih krismas ni êng

a lo zam thar leh ta,

A mawi tizualan Bethlehem pâr nen;

A lo vul ta e pâr ang kan lâwm."

Krismas a nuna lo thleng chiang taka thlarau mit aṭanga hmu fiah tu a va ni em. Lunglen a thar leh ṭhin a ngaihna khawvelah hian krismas hi a la thlen fo chu a ngai si a. Bethlehem pâr ti vulmawitu tur atana a pâr kan lâwm a hlut bik si zia tak hi chu aw...

Tihian a thunâwnah a lo dah leh a:

"Aw a va mawi em,

he ni lâwmawm hun tawite hi,

Kan vannei em e,

lâwmna ni kan tawng leh ta;

Lungrual takin hlimzai i vawr ang u,

I lungngaihna chu puan ang

hlip rawh."

Masi boruak hian chuan engkim a timawiin a tihlu a, damlai ten hetiang hun ṭha kan han tawng/ chang bik hi chu kan vannei ngawt mai pek a; lungngaihna dah bovin, hlimin hmang ila, lawmna awrawl tawp tawpa Lalpa fak turin min chah lawm lawm a ni ber zawk zaw mah a.

Fak hla mawi siamtute hian, an rilru leh ngaihtuahna tam sengin, ṭawngṭaina nen Pathian an kar ve fo ṭhin tih hi ka lo hre tawh a.

Amah Rokunga ngei pawh hian, he hla a phuah lai hian, lu sûn leh khawhar chhûngte nun dan tur lamin engkim a dawn a, hun liam tawh ngaiin an ṭap dawn a ni tih hi pha hauh lovin a hmu dik thei a; hmana hlim taka an chen ho laite kha he hun hlimawm leh ropui a lo inherchhuah hian, chhungkima an lenlai ni te dawn kirin ṭapin an rùm ngei dawn a ni tih hi a va hmuh thiampui em - Lu sûn chhungkua zawng zawngte hi... tihian a hla chang hnihnaah kan hmu a:

"Awmlai vei leh lu sûn fate,

Chan tawk hi dawn ve teh;

Hnutiang mualliam hnu ngaiin

an ṭap e,

Pâr ang an lawm hnu he ni

ropui lo thlen hian,

Chhungkim dâr ang lenlai kha

ngai zualin;

Ṭapin luaithlipui an nul ngei ang."

Khual kar lam hla tak taka awm,

ṭhenrualte chu indam tlan lai a ni em, krismas ni lawmawm a rawn thleng leh ta tiin, Pathianin dam takin min vengin min hruaizel se, dam taka intawh leh hma zawng - hlima zai chungin mut tui mangṭha vek u' tiin thlahna thu mawi min hnutchhiah leh a. Hring fate thinlung hi a va vel ṭap nasa tawh lulai em - Fam Rokunga hian...

"Kar hla a lenrual duh zawng te,

In dam lai em ni le?

Krismas ni lâwmawm a lo êng leh e,

Chung Pathianin damten

min veng tawn zel rawh se;

Dam takin aw kan intawh leh

hma zawng,

Hlimin zai ang che muttui mangṭha."

Tin, fakna hla krismas lam hawia ka duh em em pakhat, C. Lalkhawliana phuah, Bawngkawn bial zaipawl te'na lungkuai zet maia an sak hi a ni leh bawk a. He lai chang hnihna hian mathei lovin min vel ṭap fo bawk a (hetiang hun pui-ah hian):

"Leng zawng thinlai damten

lawm kim tak ang maw,

Rual duh kal ta suihlung

rualpuite zawng kha;

Ngaimah ila kohkir leh

theih awm si lo,

Rem lal piang chuan thinlai hnem rawh."

Tih lai hian thinlung hnuk a khawih a, thlarau, ruhtuah leh thling phel hrang khawp hialin thu tam a sawi si a ni. Kan ṭahpui a, kan hlimpui bawk a...

Tihian a chang thumnaah C. Lal­khawliana hian min lo dahsak leh a. Chhungkuaa hlima kan hman tlan lai nite kha a va ngaihawm zual em.

"Chhungkim lawm lai pâr ang vul

ni leh hun te,

Engtin hmang maw kar hla

a lengrual duh te;

Thinlai damten hmang la

he hun lawmawm hi,

Hlimin lâwm la Lal lo piang chu."

Tihian, Fam Rokunga hla "Kum pui sul a lo vei..." tih hla, chang li (4)-na thu hmang hian a tawp i han khar dawn teh ang.

Pathianin kan chungah zah ngai se, hlimin i zai ang u hmiang i; kan thinlai nâ hliam kan tawrhte hi dam se la, kan nghahfak krismas lâwmna ni kâwl êng lo thlengah hian, kan rit phurh zozaite kalsan vekin - Hlim takin hun ṭha kan neih chhung hian nasa takin i hlim ang u, tiin he hla phuahtu hian ngen ngawl takin mi tinte ang khat vekin min sawm a ni.

"Chung khuanu lengin min hual se,

Lawmin i zai ang u;

A ṭhen thinlai nâ pawh hi dam rawh se,

Kan ngaih ni lawmawm tak chu a lo thleng leh ta;

I phurrit zawng zawng te chu kalsan la,

Hlim la hun ṭha i neih chhung hian in."

[He thuziak hi - fam ngai lu sûn, khawhar chhungkua zawng zawngte tan ka hlan lo ni se.]

- LH Hauheng, Nghilhloh Rûn