Written by
C.V Lalmalsawmi
JNU

Dawhsana ding tlak Joy L.K Pachuau

Delhi Mizo Zirlai Pawl (DMZP) te’n beiseina sang tak nen huphurh ru tak chung sia Mizoram House tuala punkhawm pawimawh tak ‘Nationwide Demonstration Against Illegal Immi­gration in India’ tih kan buatsaihnaa thu sawi ve tura kan sawm ṭum khan Professor Joy Pachuau kha a inngaihtuah nasa ve hlein ka ring.

JNU Assamese Professor te kha chuan chawpchilh fea kan han sawm khan an huphurh thu leh chhuanlam dang dang bakah hetiang ang hun (occasion) danglam bik angah thu an la sawi ngai loh thu leh ‘public speaking’ chu inbuatsaihna ṭha tak nen lo chuan tih namai a nih lohzia khan min hnar fithla kha a ni a.

Mahse kan u duhtak leh kan 'puipa', Jawaharlal Nehru University (JNU) Mizoten kan mamawhnaa min phatsan ngai lotu Joy erawh chuan kha issue leh a nghawng tur pawimawhzia hriain a kipa kawia a bel hluau bik loh thupui khel tur khan nutling takin kan ‘aiawha lal hmaa din’ kha a remti a. Thu lai la mi leh thil thlir thiam mi, a rilru puthmang ang lova ngaihdan an sep rawtui khum chiam pawha pawng ve hluai mai mai ngai lo mi dam dup mai khan Mizote mita khanchhuk lian leh kan thisen ti lumtu, a sakechek nazawng pawhina kan hukpui dum dum ‘Chakma issue’ chungchang chai tur khan dawhsana din a, a vuaklet tuar pawh huama a ngaihdan fim tak tlangaupui tura a rawn penchhuak ka hmuh khan a huaisen ka ti a ni.

Mi tawmim leh ṭawng tam lo, mahni hna tuichilh bur mai, a kalna kawng tura a thlan chu sahuai thingvawn ngut mai chi Joy Pachuau tih atan khan zamawm deuh dawn khan ka lo hria a. Mahse ka ring sual der a ni. JNU Professor te tan chauhva voh bik a chenna quarters felfai, reh leh khawharthlak tak aṭang khuan Zoram khawvel chanchin hi a lo thlirin a lo ngaihven ve reng ṭhin a. Marxist rindan vawk lal lenna, liberal ideology chenchilh University-ah pawh JNU Christian Fellowship-a inhman leh a kaihruaitu nih a bang chuang lova. Hindu, Muslim, Dalit, Buddhist leh atheist te sukthlek chitin insuknawrna hmuna Kristian Professor ṭha tak kan neih tlemte zinga mi a ni. Mi buai tih takah campus-ah a awm reng emaw tih laiin US lam te a lo zuk thleng thla leh daih ṭhin.

A hnathawh chhuanawm em em pakhat “Being Mizo: Identity and Belonging in Northeast India” Oxford University Press tihchhuah te hi khawvel awm chhung leh Mizo hnam dam chhunga kan nihna hailangtu leh min zirchiangtute bulṭanna pawimawh pakhat a ni kumkhua tawh dawn a. Duhlian ṭawnga zau zawka chhiar theih tura chinglettute hi han awm tehreng se aw! Rap music leh leikapui zai inkara inla Korean em em ṭhangthar tam zawk hian Mizo kan nihnaah kan chian tharpui ngei ka ring. Mahse a inti lar thiam apiang, ṭhenrual pawl tam leh langsar apiang, a ri hut hut leh zi huai huai lam apiang bawma ngaihven ṭhin Mizo nawlpui lakah Joy Pachuau hian ngaihsan leh ngaihven a hlawh tehual lem lovang. Amah pawhin

ṭul a ti lovang. “I chanchin ka ziak dawn a hei, min pui thei em?” tia ka bekbawr pawhin, “Puih dan tur che ka va hre lo ve,” tiin min chhang zawk a ni.

Chutiang mi hnenah chuan Mizo zawng zawng huap zo tura siam chawimawina nopui, ‘Mizo Award 2017’ ngei mai chu hlan a ni ta rup mai a. Naupang dikna chanvo humhalhtu Kailash Satyarthi Nobel Peace Prize dawng te nen a mi barakhaih dan a inang reng awm e. Delhi Mizo zingah pawh a hming hretu aiin hre lotu an la ṭhahnem zawk hial mahna le! Mahse han belchiang chet chet ila, belh chian dawl famkim ni bik lo mah sela he award tihlungtu leh awmze thar neih tirtu, inhnialna ringawt piah lama ngaihtuahna thar tam tak min petu a nihzia chu phat rual lohvin a lo lang ta kan ti thei ang.

Nihna leh degree nazawng hi ngaihsan huam tur a ni hauh lova, mahse Mizote tana mellung phuntute leh Mizote ‘tih theih chin’ ramri siam sa pel raka ram leh hnam tihmingmawitute hi thangchhuah dik tak, Pawla sai loh tur zinga mi an ni tlat. Joy Pachuau academic zinkawng khawhar leh hautak tak hriatthiampui ve lotute tan chuan pawm pawh a lo har deuh a ni mahna. Mahse kum za tal tap ziak leh chhiar thiam hnam Mizote hian Historian leh Ethnographer Professor Joy Pachuau, a kila lung pawimawh kan nei hi kan vanneihzia kan hre tulh tulhin a rinawm a.

Ṭhangthar lo awm zel turah pawh kan politician hming ṭha te, kan thu leh hla thiamte leh kan sawrkar hnathawk hlun tak takte tluk zeta kan zirmi mithiamte’n ram leh hnam tana an tha leh thluak an sensona hen chawimawina (recognition) pek hi kan phur telh telh turah beisei ila. Tin, kan mithiamte pawhin mahni bial huam chin bik chhunga inhmuam up ringawt bansana zau zawka luanchhuah zel intihhmuh nan hmang sela. A tawpkhawkah chuan anni lo chu hnam issue pawimawh leh thildangah kan thlavang hauhva duhsak leh thiam taka min finchhuahtu tur an awm chuang lova.

Boruak ṭang tak leh vauthlemna karah pawh Mizo fachuam a nihna hre renga DMZP programme tihlawhtlingtu, hlawh­tlinna tlangchhipa ding tawh chung pawha chapo leh inluling ve ngai lo Mizo nula Joy Pachuau hi Zoram mipuiin kan lo hmelhriat ve ta hi lawmawm ka ti a. Thiamna lama Mizote rahbi thar min kaipuitu mi tlemte zinga mi a nihna te, Pathian leh chhungkua ngaipawimawh hmasa mi a nihna te, mi chhel leh tumruh, ze nghet tak nei mi a nihna te leh hnamdang zingah leh khawvel zau zawk hriatah pawh zah leh fak kai, mi tak tak china ngaih phak a nihna zawng zawng ka thlir hian Zofate kalsiam relna hmuna dawhsan chang zel tlak a niin ka hre tlat.

Ama’rawhchu mi inngaitlawm leh thuhnuairawlh tak a nihnaah erawh chuan phut luih te pawh a ngai ta chek ang. Hnam rohlu inphumru, haichhuaha a lo awm ta hi JNU Mizo chhungkua te chuan kan chhuang em em a ni.

- C.V Lalmalsawmi, JNU