Written by
H. Neihchungnunga
Durtlang North

Bawlhhlawh a bawmah

Thil hmantlak tawh lo, a awmlohna turah hmun fai laiah te a awm chuan bawlh­hawh a ni a, a bawmah a awm erawh chuan bawlhhlawh a nih hmain an paih ṭhin.

Zuk leh hmuam kan tihna themnawi te, cigarette leh biscuit tuamna kawr nawite chu a dahna bawm (dustbin) ah dah zel ila, hmun fai laiah kawng dungah leh a sirah te, mi in bulah te kan paih mai mai chuan a hmaa hmun thianghlim kha hmun bawlhhlawhah kan siam ta ṭhin a ni.

Khawlaia bawlh­hlawh paihtute hi mi tlemte, mahni invawng fai lo, mi thatchhia leh luhlul takte an ni ṭhin.

Kawngdung te, a bula zunin te hi mi zawng zawngin kan inṭawm avangin mahni ta angin en ṭheuh ila, zah takin i vawngfai ang u. Bawlhhlawh a bawma paih zeltu chuan khawlai a vawng thianghlim a, mite entawntlak an ni. Kan thil eina kawrte paihna tur bawm kan hmuh mai loh pawhin ipte ah emaw polythene-ah khai ila, tui luan kawrah paih mai loin a bawmah ngei i paih zel ang u.

Ramhnuaiah chuan hnahthel tla tam mah se bawlhhlawhah kan ngai lo, a awmna turah an awm vang a ni. Mahse kan mitah bawlhhlawh te reuhte a luh palh chuan kan ngai­mawh a, kan paih chhuak vat ṭhin. Zun­inah ek a awm chuan inthiartu tan hrehawm tak a ni. Ramdang mi­ten rawn hmu ta se kan mualpho tlanna a ni.

Kawng dunga in­thiarnate hi zan lamah chuan kalh vek zel ni se a va ṭha dawn em! Dawr bang leh kawng sira chinai tahna var hmuh tur tam lutukte hian kan khawpui chhung a tilang ṭawp a, an bula awm a ti ve lote'n ti tawh lo tura lo hrilh hriat chu an tih tur a ni ve ngei ang le? Mi ṭhenkhat chuan tuk tin zing takah anmahni in zawn kawt leh kawngpuite an phiatfai a, khua leh tui ṭha an ni a, an ṭhenawmten entawn zel kan fai tlang ang.

Tui luan kawra thil sakhat leh sarangte paih tam lutuk hian tui luanna a dal a, rimchhe takin chirh nen kawngpuiah tuihawkin a chhuahpui leh a, YMA kut no tak takten tlawmngaih chhuahin an thianfai leh ṭhin. A paihtu chuan ‘bawlhhlawh a bawmah' tih hi bawlhhlawh paih dawnah lo hre chhuak ve sela, kan thianghlim sawt ang.

Ṭhenkhat chuan an tui hman bawlhhlawh kawng dungah an luan tir ṭhin a, mit a kam ṭhin. Tui nu bawlhhlawh bawm chu tuiluan kawrah a ni. Khawlai thian fai­tute zingah a tibawlh­hlawhtute an tel ve lo ang, an tel ve theihna turin kan zavaiin thawk chhuak ṭhin ila, a tibawlhhlawh ṭhintuten an then fai ve hunah chuan ‘bawlhhlawh a bawmah’ chauh paih a ni tawh ang.

Mizote hi thu awih leh zirtir nuam tak kan ni a, tunah chuan kan kawngpui leh khawlai pawh a thianghlim sawt hle. Hma kan sawn zel a, Mizo nih a nuam leh ṭhin.

- H. Neihchungnunga, Durtlang North