Vostok
Hitler-a leh Nazi hovin an chawh chhuah Indopui vanga German sipai rualin Soviet khawpui ho an laipui nen a sai a, an run luih luih lai chuan Moscow khawthlanga khaw te reuh te Klushino-ah chuan indona te nau a chhuak ve mek a. German sipaiten khua chu rawn awpin, chhungkaw tam tak an suat a. A vannei pawl chu kahhlum niin German hoin silaimu an ui chang erawh chuan Bayonet nen a vih hlum an ni fo.
Russian chhungkaw pakhat chenna kawtah chuan German sipai in mipa naupang Boris-a chu Apple kungah a scarf a nghawnga suihin a khai a. A thil tih chu camera a thla a lak laiin naupangte nu leh a unaunu chuan lo hmuin sipai nen chuan an in nawr buai hle . Chu zawng zawng chu Boris-a u mipa chuan hmu ve vekin German ho in an chhungkua leh khaw chunga hleihlenna an thlen zawng zawng chu Yuri Gagarin-a rilru ah chuan a tla na hle.
Mihring history hi indo leh inepna a khat niin, khawvela kan awm tawh chinah hian inkalh chhan tur hi kan hmaih lem lo. Kainan thikthu vanga a unaupa Abela a thah aṭang tawh khan mihringte hi kan ropui ang hu in, in huatna anchhia in min umzui a. Indona leh ‘inepna’ nasa ber leh thawm nei na ber chu class war hi a ni awm e. Mi retheite leh mi hausa, nei leh nei lo, kuthnathawktute leh mi thiltitheite indona hi industrial revolution aṭang khan rawn alh nasa chho in tunlai khawvela kan thilthlir dan thlengin a rawn chher chho a ni.
Hriat theih chinah mi neinung, thiltithei te hian an hnuaia awm mipuite hi an hnuaichhiahin an thawh rah te chu an hlep sak ṭhin. Hmanlai lal te an ni emaw, Temple puithiamte emaw, Caste system hnam ṭha ho pawh nise an hnuaia awmte tan chuan khaw eng hmuh ve a har hle. Mihring duhamna hian mahni mihring puite hnuaichhiahna a thlen fo. He duhamna leh thikna hian khawvel hmun hrang hrangah mipuite socialist inrelbawlna te chu a chhutchhiat sak ṭhin.
Kum 1871 a Paris commune French sipaiten an ṭhiah tak te, 1930 chho a mipui thlan Spanish Republic paih thla tura indo chawk chhuaktu Spanish nationalist ho te nen lam khan history-ah hian he ‘inepna’ hi hmuh tur a tam hle. Chuvang reng te pawh chu a ni ang le, Nazi ho khan an ṭhenawm USSR a mi hnuaihnung nia an ngaih 'Juda Bolshevik' ho um chhuak a nuai chimit tura chhim lam pan a an thawhchhuah.
Khawvel thiamna zawng zawng nen hi chuan naupang rilṭama thi awm tawh tur ni lo mah se kumtin chhiar sen loh an la thi ziah si. Chutiang chiahin intluktlanga kan thawh rah ṭheuh seng thei tur society kan neih laiin, intluktlanlohna a hluar a, kan ram ngeiah pawh retheite chan a chhe hle. A chung lam, roreltute leh mi thiltitheiho aṭangin siam rawn ṭhat thu awm lo le. Mi hnuaihnung zawkte chu kan hmaa thimin, kan khawvel chhe mekah khawsak a hautak chho mek mai si. Kan hma hun thim lutuk thlak theitu chu keini bak kan ni lo, beidawnna leh harsatna vawrtawp kan hmachhawn hunah chuan kan harhchhuakin khawvel ṭha zawk leh dik zawk siam turin kan la harhchhuak ngei ang.
April 12, 1961 ah Kazakhstan ram a Baikonur space port-ah chuan R-7 rocket lian leh a phurh vanthenrenga thlawk tur Vostok 3KA chu hun fel a ni tawh a. Vostok chhungah chuan tlangval feet 5.2, puanṭhami a siam suita inthuam a ṭhu a. Kahpathir lukhum khum Yuri Gagarin chu indopui pahnihna laia naupangte nen kha chuan a danglam tawh hle. Indo tawpah khan school kalin, factory-ah a thawk a. A hnu reilote ah Soviet Air Force-ah lutin chuta ṭang chuan cosmonaut tura thlan a ni.
R-7 engine chu nungin, a chhungah chuan oxygen-tui leh khawnvartui inpawlhin hnuai lam zawnga puaka siam chuan rocket chu chho zawngin a nawr a. Tlangkang tluka sa mei phuh chhuakin, ri let 23 a chakin a thlawh chho. Control room engkim a ṭha vek e. Poyekhali! ṭhiante u. Socialism tan arsi thar a chhuak. Mihringten kan thluak kan hman thiam tirha ta kan lo thlir tawh vanthengreng, Pathiante chauh awmnaa kan ngaih chu kan ta a ni ve dawn. He khawvela thilnung lo awm tawh zingah lei pawhna khaidiat chhu chattu awmchhun kan ni ta.
Khawvel pawn thleng hmasa ber tlangval chu mi ropui teh lua a ni lo. Lal a ni lo a, sumdawng hausa emaw khawvel mi thiltithei pawh a ni lo. A hming a ropui teh chiam lo bawk.Gagarin-a, mistiri leh bawnghnute sem te fapa, kuthnathawk tlangval Russian khaw te reuhte chhuak a ni. Vanthengrenga reilote a awm chhung ang tluk khan khawvela mipui naran te hian ropuina kan chang leh tawh chuang lo ang. Khang minute zaa leh pariat chhung kha chu mi thuhnuairawlhten van khi kan rochun ve.
- Cornelius