Written by
HK.Lalbiaksanga
Mamit

Ṭawng bawk aw...

An ti teh chawk a, Khalhtelel (cellphone) wtsp leh fb, leh lehkha ziak hmun hrang hrangah te, titinaah te, a grammar zawng paw'n ziah zawm tur leh tur loh te, dik zawk inchuha inhnial deuh roh te, kan hmuin kan hre tam ta khawp mai; thil lawmawm tak chu a ni phawt e, ṭawng lama kan harh hi! A pawimawh lian tham ka tih thil chi hnih ka'n sawi ve ang.

1. Thurel-rorel (minute): Thu hi, lei mihring leh Vana mite ṭawng hmanrua a ni a, sawi leh ziah(k) chi a ni. Amah (thu) hi zuk rel lehchhawn tur a awm lo va, ro rel nan leh thil sawi hrim hrim nan hman mai tur a ni.

Mimal, chungkua, pawl, Kohhran, khaw­tlang leh ram rorel­tute'n emaw- thil kan sawi fela tih felte leh, tihtur hmachhawp kan sawia kan ruahman ṭhin hi Mizote'n, 'ro' kan tih, kan rel ṭhina chu a ni. A hmanrua pawh hei hi a ni - thu kan tih hi!

Ro kan rel ṭhin a, minute-ah pawh 'rorelte' tih ngei chi a ni. Thil tihtur duan, tih danglam leh siam ṭhatte a awm ṭhin a, rorel vek a ni. Tu tute'n emaw Komiti minute-ah, "A lian chinah 'rorelte,' tih a, a te thamah, 'thurelte' tih tur," an ti em maw ni? Hei hi ṭawng tih hmelhemna a ni. 'Rorelte' tih kan ching leh tawh a ni maithei, mah se ṭawngkamah hi chuan, 'thurel' tih ṭawngkam kan la hmang nasa.

Kan zuk sawina hmanrua leh ziaka kan zuk dah kha ‘thu’ chu an ni ngei a; kan rel ber (point) erawh chu ‘ro’ a ni. A mimal, a huhoin ro kan rel ṭhin a, a reltu tlem leh tam vangin 'rorelna chu' ṭhenin a awm lo a ni.

2. Malsawmna sawi?: Inkhawm hruai­tuin, "...kan sak zawh­ah kan thuhriltuin malsawmnain min ṭin dawn nia," (Kan thuhriltu tih a, 'kan' pawh hi a ṭul loh hmel) emaw, "Malsawmna a sawi ang a, kan inkhawm kan bang/ ṭin tawh dawn nia," tiin. Mal sawm tura in­sawmna ṭawngkam hi a dik lo deuh em?

Inkhawmho kha thuhriltuin mal min sawm ang a, kan ṭin zui tur niin a lang. Isaaka paw'n Jacoba mal a sawm mai a; Esauva paw'n, "Ka pa, mal min sawm ve lul rawh," a tih khan, "Ka pa, malsawmna sawi rawh," a ti lo.

"Heng, inkhawm ban dawna sawite hi chu thu chhamphual inang tlang, malsawm­na thu, 'pa leh fapa leh... kumkhuain lo awm zel rawh se,' tia thu awm sâ zuk sawina alawm," kan tih dawn paw'n, "Thuhriltuin malsawm­na thuin mal min sawm ang a...," tih a la ngaih tho hmel. He ṭawng­kam hi ngaihtuah nawn a ngai deuh niin a lang.

Tlem leh tam lam ni lovin thu hmangin ‘ro’ rel ila, kan rel zawh (minute) tawhte chu ‘rorelte’ a lo ni ang. Tin, Thuhriltu pawh malsawmna sawitir lovin, "....kan sak tawpah thuchah sawituin/ thuhriltuin mal min sawm ang a, kan inkhawm kan ṭin tawh dawn nia," ti tâ ila, a va fuh mawi dawn êm! Mipuiho pawh, malsawmna sawi ngaithla zo ni ringawt lovin; malsawmna dawng ṭinin kan ṭin tawh dawn a ni!

Ṭawngkam dik sâ tihhmelhem kan ching tlat. "Kohhran ṭawngkam a awm ve a," te kan ti ṭhin. Mahse, Kohhran ṭawngkam chu ṭawngkam tih­chhiat nan hmang lo ila, duh leh a dik sâ kha zuk sawi (lam rîk) puithu hle tum mai ila, a va duhawm zawk dawn êm!

- HK.Lalbiaksanga, Mamit