ENGTIN NGE "WORLD MISSION GLOBAL EVANGELIZATION" KAN KALPUI ANG?
Ka thlarau ṭhian pakhat, Pathian rawngbawl tui tak mai, a sum leh paite leh a chakna leh theihna zawng zawngte pawh midangte tana malsawmna nihna tura ui leh ren hauh lova petu leh hmang ral ṭhintu, "Pathian mission" atan phei chuan ui lo lehzual nen kan inbiak ṭumin, "10/40 Window" an tih Joshua Project hote hmalakna chanchin ka hrilh a, mahse, a lo hre ngai hauh lo mai a!
Ani ang rawngbawl tui lutuk tak mai leh mi inpe takin chutianga kum 30 dawn liam ta aṭanga hmalakna leh sawi leh ngaihven hlawh, "10/40 Window" an tih chungchang a lo hre lo tlat chuan ka ngaihtuahna a tithuiin, Isua'n, "Dak ula, lote en rawh u" tia "Lo chu khawvel a ni" tih avangin, Kristiante mit leh Pathian tarmit aṭanga thlira he khawvela ramthim zual nia ngaihte sawifiah a, chu lam hawia an tukverhte chu Daniela'n Jerusalem hawia tukverh a hawng angin, kan tukverhte chu "10/40 Window" lama kan hawn ṭhin a pawimawh riau dawna hriain, 10/40 Window chanchin tlangpui ka han ziak a ni. Ṭangkaipuitute kan lo awm tak mialin, a hlawkthlak dawn em mai.
Tun laiin Mizo kristian ṭhangtharte zingah khawvel huapa Pathian Thu hlu chu, "Tuipui fawn, khawpui ri" anga puang chhuak châk leh duh mi leh tum an lo chhuak mek niin a lang a, thu ngaihnawm leh thil lawmawm tak a ni. Mizo chhuan thar te chuan, "World Mission - Global Evangelization" tuipui ṭanin, khawvela thlarau lam hruaitu nihna ( global spiritual leadership) te pawh an la chelh ve ngei ang.
10/40 Window tih chu khawvela ramthim zual, North Africa ram ṭhenkhat (rectangular) aṭanga Middle East leh Asia ram hmar lam 10 degrees leh hmar lam 40 degrees latitude inkar sawina a ni. He "10/40 Window" tia koh mai ṭhin hi "Resistant Belt" (Chanchinṭha Hnawltu khuhchin ram) ti pawhin an sawi ṭhin bawk. He 10/40 Window huam chhungah hian, khawvela thlarau bo Muslims, Hindus leh Buddhists hote chu a cheng tam ber ( majority) an ni a, chu'ng mite chu "Chanchin Ṭha" la dawng lo leh hrilh la ni lo (unreach people) tih an ni.
Joshua Project hoten an zirchiannaah, 10/40 Window-ah hian mihring tluklehdingawn 5.27 zet awmin, hnam bil (people groups) 8,867 awmin, chung zinga 6,180 (9.7%) te chu Isua chanchin la hre lo (unreached people) tih niin, mihring tluklehdingawn 3.26 an tling a ni, an ti. Chumi awmzia chu 10/40 Window a cheng mihring zinga 62% te chu Chanchin Ṭha hrilh leh hriattir an la ngai tihna a ni!
Tuihalten tui far khat em pawh an in ve hmaa tui no hnih no thum lo in a, tuikhura tuithawl pakhat pawh an dawh khah ve hmaa lo hmai lo phih fai bikte leh lo inbual a, insuk fai bik lutuk chu a chi hauh awm lo ve! United Nations chhût danin, kum 2022 tawpah khawvelah mihring tluklehdingawn 8 zet kan tling chho dawn a, chu'ng hote chu he "10/40 Window" hmun aṭanga piang pung an tam ber dawn a ni. Chu'ng hote chu tuten nge "Chanchin Ṭha" hrilh ta ang le?
10/40 Window an tih chuan pawimawhna riau bik a nei nual. Khawvel history tidanglam dawrh dawrhtute lo chhuahna leh Biblical taka hunbi danglam lo chhuahna bul a ni a, Chanchin Ṭha dawngtu la tlemna ber niin, hnam bil nawlpui (people groups) tamna ber leh khawpui (cities) lian tamna ber te, khawvela sawkhaw lian pathum- Hinduism, Islam leh Buddhism zuitu tamna ber, rethei tamna ber leh Setana phuarbeh, thlarau mit a tihdelsak tamna ber a ni.
10/40 Window-ah hian khawvela cheng mihring hmun thuma ṭhena hmun hnih (2/3) cheng ang an ni a, chu'ng ho chu "unreached people/unevangelized" tia sawi ṭhin an ni a, chu'ng Chanchin Ṭha dawng lo tih leh Chanchin Ṭha la hrilh loh tih awmzia chu, heng laia chengte hian Chanchin Ṭha chu a thawi thuakin an lo hre tawh a ni thei a, mahse, awmze nei taka dawngsawng leh hrefiah turin hrilhtu an nei mumal lo tihna a ni. Africa khawmualpuiah Muslims an tam hle laiin, Asia chhim thlangah Hindu ho, pathian maktaduai 33 neite an tamin, South East Asia ramah erawh Buddhists an tamin, a ṭhen erawh chu Maoist-Marxism Communists thurin vangin "Pathian awm ring lo" (atheist) tam tak an awm phah.
Economist hote chuan 10/40 Window-ah hian khawvela mirethei zual 10 zinga 8 an awm a ni, an ti. " Ram rethei leh thlarau rethei" bawk chhanchhuah a, an zinga Pathian hmangaihna thuchah leh thilthlawn pek chatuan nunna "Isua Krista" chu an mamawh tak meuh a ni. Mi rethei an tam rualin, an zinga Chanchin Ṭha hrilhna turin remchang a tam bik. Ram hausa leh mi hausa, economic lama intodelh rama chengte chuan Chanchin Ṭha dawngsawng turin an thinlung kawngkhar an hawng mawh tawh a, an bengdar khawn riksak leh an thlarau mitdelna tihvarsaka tihfiahsak an harsa bik tawh ṭhin a ni. Chuvangin ram rethei leh mi rethei an la nih lai chu, Chanchin Ṭha hrilhna tura hun rangkachak leh remchang tak a ni thei zawk ṭhin a ni.
Pathian chu he 10/40 Window chhungah rawn inpuang chhuakin, a hmangaihna, zahngaihna, ngaihdamna leh thiltihtheihnate a rawn puang chhuak a, chuvangin he 10/40 Window huam chhungah hian Thlarau Thianghlim pawh nasa takin a che vel a, Setana chetna pawh a nasa bik bawkin a lang.
Khawvel leh Pathian mite inhruipawhna (tug of war) chu nasa takin a kal reng a, chumiah chuan khawi lamah nge kan lo ṭan ve ang? Thutlukna chu i siam tur leh nangma thu a ni. I lo "Uipui tuilian thlir" liamin, i lo inkuangkuahsan mai bik dawn em ni le? Pathian mite chu an thawkhoin, an ṭangho ṭhin asin!
- CT Lalrinawma