Written by
- Sailiana Hnamte

Rajya Sabha inthlan Ve mai mai hi a….

A pawimawh vak lo nge ni ang tih mai theih turin Rajya Sabha inthlan hi a thawm a zawi a. Party te pawh hian rikpui hluai lem loa tlingtlak mai mai hi ṭha an ti zawk emaw ni? Chanchinbu, TV leh social media dangah hian Lok Sabha inthlan anga khel a hlawh loh ni. 

Pawimawh vak lo ni ta se party te hian an sawifiah mai turah ka ngai a, chutiang ang thawm chu a awm lawi si lo. Rajya Sabha member nih hi party a kei ka ni inti chin te chuan an inchuh nasa hle 
ṭhin tih thu an sawi fo ang lawi a, “MLA te chauhin vote an thlakna tur a ni a, mipui nawlpuiin an uksak vak loh hi a pawi lem lo” tia sawi te pawh ka hre nial nual bawk a. 
Kan pawm emaw pawm lo emaw India rama state pakhat ka nih ve miau avangin India Parliament a kan state-in mipui aiawh an tirh theihna lai hi Lok Sabha a ni emaw Rajya Sabha a ni emaw mipuiten kan bengvara kan ngaihven hle hi a ṭul viau lo maw tiin kan ngaihven ve ta chiam mai a. 

Kan party neih mekte hian MP election lo awm tur hi an ti mai mai deuh te hian ka hre ṭhin. MLA te chauhin vote an thlakna tur tih changchawia thawm zawi angreng taka nuai liam an chin ṭhin hi rikpui hluai zawk a ṭul ta in ka hria. 
Ka mi rin zawng deuh mai chu Rajya Sabha chungchang hi zawtin hrefiah thuk em em chuang si loin, ṭul ti siin ka rawn au chhuak ve ta chiam mai a nih hi. 

Politics vanga kan hmasawnna hi nge sawi nuam anga kan hnufualna hi ni ang? ti ten ka rilru a vak thui hle a ni. Ngati nge German hi ram changkang an lo nih, engatinge USA te hi kan chung en em em reng? Tripura te hi tunhma deuh khan kan en hniam viau ṭhin kha a ni a, tunah lah kan chung en ta deuh roh tawh tlat lawi a! 

Kohhran leh tlawmngai pawl an nei ṭha em alawm tiin lo sawi ve ngawt ila, thil chinchang hre phaten min pawmpui ka ring si lo. An politics kalpui danin kawng awmze nei a zawh vang a ni ang ti ta ila, a dik min tihpui an ṭhahnem ngawtin ka ring thung. 

India constitution Article 79 chuan India parliament chu President leh rorelna in hnih Lok Sabha (House of the People) leh Rajya Sabha (Councils of the state) tiin a sawi a, Rajya Sabha-a member awm thei zat hi an vaiin seat 250 niin thlan ni lo President in a ruat theih zat chu seat 12 a ni. Rajya Sabha-a MP ngah ber state pathumte chu Uttar Pradesh 31, Andra Pradesh 18 leh West Bengal 16 te an ni a, state pariat leh UT pakhat ten seat khat ṭheuh chauh kan nei bawk. Delhi hian UT ni chungin Seat thum an nei thung. Lok Sabha ve thung hi seat 552 nei thei tura duan niin tunah hian member 543 an awm mek. 

Rajya Sabha member ni chunga India Prime Mi­nister lo ni tawh te chu Indira Gandhi (Congress, 1966) H. D. Deve Gowda (Janata Dal, 1996), Inder Kumar Gujral (Janata Dal, 1997 leh  Dr. Manmohan Singh (Cong­ress, 2004-2014) te hi an ni a, Lok Sabha member pawh ni lote India Prime Minister an nih theih chuan Rajay Sabha chu a lo pawimawh tak zet tihna chu a ni phawt mai. Mizoram pawn Rajay Sabha MP hi kan lo nei ve nual tawh a, kum khatah MP fund pawh nuai zanga an nei a, te lo tak chu a ni. An sawi dan phei chuan Lok Sabha member-te hi chu an term tawp hma pawha ṭhiah theih an ni a, Rajya Sabha member-te hi chu thihna avang emaw anmahni an ban vang emaw a nih ngawt loh chuan kum ruk chhung an hmang tingtla ngei ngei ṭhin, hei hi India cons-titution ruahman dan a ni. 

Kan state hian 1972 aṭang khan Rajya Sabha member hi a lo nei ve tawh a, Congress leh MNF-ten member hi an inthawh chhawk a, an ni party pa­hnih bakah Zoram People's Movement (ZPM) chu kumin hian candidate neiin an rawn lang ve ta a, heng party pathum te candidate ṭheuhte hi eng ang mi nge an nih a, ram tan eng nge tih an tum, eng vanga party aiawha ding nge an nih tih hi mipuite'n zau taka kan hriat hi a 
ṭul mange. MNF hian MLA 27 an nei a, tling tur a ngaihsa chu an ni nachungin party dang ten candidate an siam ve avang leh kan state aiawh tur mipui thlan MLA-te'n an thlang tur hi kan en liam satliah ngawt tur niin ka hre lo ta em em mai a ni.

MNF lam hian Pu K. Vanlalvena, Cong­ress lamin Pu Zoramsangliana an candidate thu an puang zet a, a tuk lawkah Dr Lallian­chhunga an ruat zawk thu an puang leh a, he tia party lian vawi tam lo sawrkar tawhin an candidate an thlak hi eng nge a chhan tak chu hriat theih ni lo mah se, congress hian an ngai zam lo tih chu a chiang viauin a lang. ZPM lam hian Pu B. Lalchhanzova a vawi khat nan an candidate thung a, Rajya Sabha a Mizoram aiawha ding ngam party pathum candidate-te chanchin hi en liam mai loa kan belh­chian hi a ṭul a ni. 'Ram roreltute hi nge fim hmasa anga mipuite'  tih pawh hi sawiho a va ṭul ta em. Tu party pawh hi vote an zawn lai chuan ṭha àwm em em tur angin an inzuar zel a, an han sawrkar a, eng chiam chu an ni leh hlei lo a, tiang anga kual kual mai hi zawng a ninawm lam deuh chu a ni ta. 

Hawh teh u, politics hi hlat lutuk loin politician-te'n kan ram hi duh ang hawi zawng zawnga an ṭhuai kual vel hi hnai zawka bihchiang­in mipui­te hi I hlauhawm ngam deuh tawh ang u. Rajya Sabha MP pawimawhna hi mi thiam zawkten rawn au chhuahpui se, ram zím tê, mipui pawh nuai sawm pahnih vel chauh awmna hian chak zawka hmasawnna kawng zawh hi kan phuin ka hria. Nge ni, Rajya Sabha MP chu an lo pawimawh vak tak tak lo zawk?