Written by
- T. Lalnunsangi Dairy Technologist Ex. Production Officer Nestle

DRINKING MILK FOR BETTER TOMORROW

Vawiin June ni 1 hi kum tinin World Milk Day ang a hman a ni ṭhin a, hemi ni denchhen hian bawnghnute ṭhatna leh taksa tana a ṭangkaina lo tarlang ila. 

ICMR data aṭang chuan mi pakhat zelin bawnghnute hi nitin 240 gm kan mamawh a, mahse Mizoramah chuan mi pakhat zelin 54 gm chauh ei ang kan ni. Hei pawh hi a tam ber chuan thingpui pawt nan kan hmang a. Bawnghnute pawimawhna hi Mizote hian kan la hre tam em em lo a, keini aia hnam changkang zawkte chuan a ṭhatna hriain an in uar hle a, bawnghnute aṭanga thil dang siamte an ei uar viau bawk a ni. 

Bawnghnute hian mihringin kan mamawh chaw ṭha chi hrang hrang Calcium, Vitamins leh Proteins te a pai kim em avangin “Milk is a complete food” tite hialin an lo sawi ṭhin ani. Kan changkan chhoh ang zelin bawnghnute ei hi kan uar chho zel a. Mahse kan in sawiselna tam ber chu bawnghnute kan eiin kan pum lam kan sawisel ṭhin hi a ni. Hei hi a chhan ber chu Mizo tam zawkte hian “Lactose Intolerance” kan neih vang hi a ni. 

Lactose hi bawnghnute  tithlumtu ber a ni a, chumi chu kan taksa in a pai ṭawih theih nan Lactase enzyme hi kan neih a ngai a, hei hi a tam zawkin kan neih loh avangin kan pumin a haw ṭhin a ni. Heng hi in thlahchhawnna emaw kan tet lai aṭanga kan ei tam loh avangte in a lo awm ṭhin a ni. Chutih rualin Dahi, Lassi leh Yogurt-ah hi chuan Lactose hi kan pumin a pai ṭawih theih tawh tura a in siam sa avangin Lactose Intolerance neite tan pawh ei theih tura siam a ni. 

Kan ram mipuiin zofate thar chhuah ngei bawnghnute thianghlim kan dawn theih nan MULCO chu kum 1983 ah Ṭhuampui-ah bawnghnute sawngbawlna a din a. Mulco Bawnghnute hi Mulco hnuaia affiliated society member (721 farmer) te hnen aṭanga lak ṭhin a ni. 

Bawnghnute chu thiang­hlim taka sawr chhuah a nih theih nan Mulco-in farmer-te awareness pe in Clean Milk Production programme a kalpui ṭhin. Kan sawi tak angin bawnghnute hi mihring tan chaw ṭha (next to Complete Food) a nih ang bawkin natna hrik tan pawh chaw ṭha tak a ni ve bawk. Hei vang tak hian natna hrik a in thlah pun lohna tur leh a chaw ṭha paite vawn ṭhat nan an sawr aṭangin darkar hnih chhung ngeiin a vawn ṭhatna khawl Bulk Milk Cooler-ah dah ṭhin a ni. 

Mulco hian Society hrang hrangah Bulk Milk Cooler hi a dah sak a, dah zel turin hma a la mek bawk a ni. Chutia vawn ṭhat chu Mulco-ah lak khawm niin Quality Laboratory-ah test hrang hrang neih phawt a ni a, a ṭha te chauh chu sawngbawl tura lak an ni ṭhin a, MBR test neih ṭhin a ni. Bawnghnute endikna paltlangte chu tihthianghlim (Pasteurised) ṭhin an ni. Hemi tihthianghlim (Pasteurised) hian mihringa natna hrang hrang: TB, kawṭhalo leh luak, khawsik, santen, pum nuam lo leh natna dang tam tak thlen thei natna hrik a tihlum vek a ni. Hemi avang hian bawnghnute tihthianghlim (Pasteurised Milk) ngei hi a himin a hrisel bik em em a ni. 

Mulco hian bawnghnute bakah bawnghnute aṭanga siam chhuah Paneer, Lassi (a pangngai leh Strawberry Flavour), Dahi, Rasogulla, Rasmallai, Gulab Jamun leh Ghee te a siam chhuak bawk.

Mizorama kut hnathawk­tute dinhmun chawikan nan leh kan state pawna pawisa fai luang chhuak tur hum a, Mizoram economy chawikan nan Mizorama tharchhuah ngei bawnghnute thianghlim hi i chawisang ang u.