Written by
Miltona
Vaivakawn

Lirthei accident

Tu nge lirthei khalh thiam tiin inzawt ta ila, kan chhân dan a inang lo hlawm viau mai thei. Khalh chak lo apiang thiam ti pawl, chak deuh deuha khalh apiang thiam ti pawl, traffic jam kara huaisen taka inrawlh lut zung zunga chak deuh deuha tlân thei apiang thiam ti pawl leh hmaa tlan apiang lehpelh zung zung thei apiang thiam ti pawl kan awm ngei ang.

Ka chhânna erawh chu lirthei khalh thiamte chu anmahni, an mi phurhte leh an hnung leh hmaa lirthei danga chuang vete tân pawha him tura khalh thiam a, an kal tumna him taka thleng ṭhinte hi an ni.

Rilru luahtu hlauhna mi zawng zawng ni lo mah se lirthei kan khalh leh kan chuan apianga mi tam tak rilru-a lo lang, kan sawi chhuah ngai lêm loh chu accident hi a ni. Lirthei kan khalh emaw kan chuan emaw hian hlauh kan nei a, chu chu chhan hrang hrang avanga accident hi a ni. Lirthei kan khalh fimkhur loh avang te, mi dang an fimkhur loh avang te, lirthei chiangkuan loh avang te leh kawng chhiat avang tein accident a thleng thei a. Hêng accident thlen theih dan hrang hrang zingah hian eng nge kan hlauh ber tiin driver leh mipuite ngaihdan la ta ila mi dangte lirthei khalh kan hlau ber kan tih a rinawm hle. Min tawk zawnga lirthei rawn khalhtute fimkhur loh avangin kan intipalh fo a, hei hi lirthei chetsual chhan tlanglawn ber leh kan hlauh ber a ni ti ila a sual tam lo ang. Hei vang hian sorkar laipui pawhin kumin 2017 aṭangin lirthei ke pahnih nei chhuak tharah Automatic Headlamp On (AHO) system a hman phah a, chhunah pawh headlight a êng vu reng tawh mai a ni.

Fimkhur loh nghawng

Health education subject kan zirlaiin ‘accident is caused due to carelessness’ tiin kan zir ṭhin a, kum tam liam tawh mah se ka la hre reng a, vawiin thlengin a la dik a, a la dik zel bawk ang. Chetsualna a lo thlen hian vanduai vang kan tih loh leh a aikaih te kan ti ṭhin a, chu chu a tuartu ni lo apiangin kan pawm dan chu a ni. Nimahsela, a chhan bul ber chu fimkhur loh vang a ni. Hei hian dân zawm loh thlengin a huam tel a ni.

Kan fimkhur loh avangin nunna kan chân loh leh ramtui lei loin kan awm phah a, hei hian keimahni chhungkuaah emaw mi dang chhungkuaah emaw tawrh thiam har khawpa rilru natna leh lungngaihna namen lo a thlen ṭhin a, a pawi takzet a ni. A bik takin nu emaw pa emaw accident avanga an thih hian an kalsan an kawppui leh fate hi an lainatawmin an hma hun hi a thim a, an ngaihtuahawm takzet a ni. An hmangaih an fate an an chân pawhin nu leh pa ṭhenkhat nun chhiat phah khawpa tuarte pawh an awm. Hei hi a bul berah chuan fimkhur lo taka lirthei kan khalh vang a ni.

Engtia fimkhur tur nge?

Ṭum khat chu zân sumo-ah ka zin ve a, kan driver chuan zan tlân tur kan nih avangin a mutthlûk palh a hlauh avangin zanriah pawh a ei puar ngam lo. A fimkhurin a entawntlâk hle.

Ṭum khat pawh Vaivakawn aṭangin Temple lam panin taxi-in ka chuang a, 2wheeler pakhat nen kan insu ṭep a, kan driver chu thinrim mai loin thiam takin a lirthei chu a thunun a, nui deuh chungin hetiangho hi khalh kêp an ngai ṭhin a... a ti mai a. A fimkhur ka tiin ka fak hle mai. Khalh kêp lo se chuan 2wheeler khalhtu chan tur chu a chhe viau mai thei. Mi dang khalh kêp ila, khalh kêp ngaiin awm lo thung ila. Tin, thil ṭha lo deuh mai chu mi tipalha tlan bosan kan awm ṭhin hi a ni. Hei hi misual dik tak, ISIS-ho tih âwm tâwk lek a ni. Mi kan ti palh a nih chuan tlansan loin kan buaipui tur a ni. Kan tlansan hian kan tih palh mah nise tihluih case kan neih phah thei a ni. A mizo lo a, a kristian bawk hek lo.

Zu rui chunga lirthei khalh avanga accident a awm thu sawi a awm leh zauh ṭhin a, rui chunga lirthei khalh miah loh tur a ni. Zu ruite hi mi ang lo, mi â an nih avangin lirthei khalh tlâk an ni lo. Thinrim hi zu ruih ang deuh hi a ni a, ngaihtuahna a fim lo. Chuvangin, thinrim chunga lirthei khalh pawh a him lo a, insûm hram hram a ṭha. Kawng kual lai pawha speed down duh miah lo an awm

ṭhin bawk a, tawnhriat nei tlêm leh chapo deuhte hi an ni duh tlangpui. Kawng kualah speed down ngei ngei tur a ni. Lirthei khalh chhuah hmaa uluk taka endik hmasak tur a ni. Lirthei khalh paha phone hman te, kuhva ei tur siam te, zial zuk te, hmun dang thlir vung vungte hi tih loh tur a ni.

Hman ni lawk khan pick up driver pakhat, an khaw field tlan tlang tur kha field laia tlân mai lo khan uang chungin goal-ah a tlân lut kher a, (an sawi dan chuan driver kha football striker ni ṭhin an ti) a hnunga chuang mi pahnihte chu crossbar tauhin an tla a, damdawi in panpui an ngaih phah an ti. Tin, khaw dangah pawh scooty leh car pakhat an lo insu bawk a, a chhan ka zawh chuan car khalhtuin a car tape ṭha tawh mang lo play tuma khawih reng chunga a khalh avangin a lo wrong side deuh a, an insut phah ta a ni âwm e.

Lirthei hi fimkhur tak leh serious taka khalh tur a ni. Mahni leh mi dang tana him turin lirtheite hi i khalh ang u. Lirthei hi thil ṭha tak a ni a, fimkhur tak leh ṭangkai takin i hmang ang u. Lungngaihna thlentu i nihtir lul lo ang u. I lirthei khalh fimkhur loh avangin miin lirthei lei emaw khalh emaw chuan emaw an hreh phah thei. Chuvangin, i fimkhur tlâng ang u.

- Miltona, Vaivakawn