Tlawm huaisenna

Huaisenna veikhawr chu ‘tlawmna’ hi a ni ti ila kan sawi sual tam lovang. Huaisenna hi engtin chiah nge kan lo hrilh ve le? Mi huaisen chu sahrang, mihrang hma zam ngai lo. Hmelmate tudawl ṭhin, mite ngam loh hreawmna leh harsatna, hlauhna leh khurhna, ralṭitna hmun, lungngaih leh manganna ruam chap ral ṭhin nun hi mi huaisen chu an ni ngei awm e.

Hmanlai Rom sipaite khan ral an beihin an hnungtawlh ve ngai lo an ti. An hmelmate an hneh hma chu theih tawp an chhuaha an hneh loh chuan an thih chilh tawp zel mai a ni. Chutiang zel chuan ‘Barbarian’ ral hrat khawkhengho pawh kha an huaisen em em a, an thih hnu thlengin an hmelmate an bei thei an ti ṭhin. An lu an laksak pawn an lubung chuan an hmelmate an la seh thei e an ti ṭhin.

Nepolian pawh kha Mizo pa tiat lek, mau pum 10 pu zo tawk tur lek nimahse, a ke veilam vawi khat per khah khan Europe khawmualpui a nghawr nghing e an ti ṭhin a ni kha maw!

Alexander ropui a kha mihuaisen sawi tawh chuan hmaih phal chi a ni lo. A hun laia khawvel awptu, a mah anga mihuaisen ral beih tur an awm loh avanga ‘ṭap’ ta chiam a nih kha maw. A huaisenna a ṭahpui e ka ti lo phal lo; ṭap huaisen tak a ni.

Captain Nelson pawh kha ka va ngaina em! Nepolian meuh mantu kha ‘jection’ hlauva khur chi-ah ngai miah suh. An indonaah a mit khing khat chu a chhe palh hlauh mai a, an hmelmaten an tam hneh nasa mai si a, a nauten hnungtawlh turin an rawn a, "Kan hmelmate khi an tam si a, an thalmu pawn ‘ni’ a hlim thei” an ti a, a ni lah chuan a mit ṭha lam hupin “tumah ka hmu lo” an ti tlat mai te kha a ‘pa’ a ṭan a chakawm loh ngei mai! Huaisenna hian hlauh a hre lova, hnungtawlhin a tlawm ngai lo, a tisa chak lo mah se a rilru erawh kahpathir a ni tlat.

Tlawmna chu eng nge a huaisenna?

Huaisenna hnuchhawn ram chu tlawmna hi a ngei ang le. Amaherawhchu, mihuaisenten an neih ngam loh chu ‘tlawmna’ hi a ni. A nih chuan a va huaisen thlak leh si ve. Mi tlawm ngamte hian an thinlung leh rilru an thuhnuaiah an dah thei a, chu chu an huaisen vang a ni. ‘Mahni inthuhnuai nun’ hi nun huaisen dik tak zawk a lo ni. Tlawm hreh ngawi ngawihho hi an huaisen vang a ni lova, tlawm zawk nih an hlauh vang mai a ni.

Tlawm turin an huaisen tawk lova, mi an en anmahni an in en theih loh vang a ni. Lal Isua khan mi tlawmte chawimawia an awm tur thute pawh a sawi kha. A mah lah kha a la tlawm em em zui, a lo huaisen reuh em lah taka a thilsiam a lo chang duh te, chuta chhapah pianna pangngaiah pawh a piang lo leh nghal thlaler ram ro chi leilungah... awi... awii... awi America te pawh a pian theih teh reng nen. Tute emaw thlamte pawh piang se a la zia, Raninah ber kher an piang leh a, a mak tal tal kuang mawi tak nawrlir zaih zaih a dah a, granite lung mawi tak lungphun sak a phu teh reng nen misualte thih dan ang zela an thi leh te kha nia mak.. Lei leh van lal ber ve si, a tlawm leh lutuk hi a zak lo nge ni?

Ṭhian pangngai Mr. Obama tih vel kawm awm ngawih ngawih kha a nia, nawhchizuar/ KS te, drug leh zu addict te, mi corrupted hote an kawm leh tlatte kha a tih loh tawp tur a ti em ni? A kawm loh tur a lo kawm zawk nge le? A bodyguard te lah kha, sangha mantu, theipui kung hnuaia mu tih vel mai mai kha an nia, ISIS ho bei tur chuan an thehlep deuh lo maw aw?? A mak hi ka ti lutuk a, tinge a tlawm em em le? Saruak ngial ngatin nia kross-ah khan an khenbeh ni. Tlangval ve ta fam chu a va zahthlak dawn em! Kei ni ila ui... ui... ui... ka duh hauh lo. A ni lah taka tiang em ema tlawm tur chuan ‘Vana Serafimte, Vantirhkohte lei leh leihnuai mite’ zingah mi huaisen tawk an awm lo.

Tlawmna chuan chhan­damna min pe a, Setana leh a sualna hnathawh chen nuai bo sak a ta si a, tlawmna avang... Aw thihna khaw nge i tur chu? Aw thlan khawnge i hnehna chu kan lo tih theih phah ta a ni.

Tlawmna nun nei tur chuan kan huaisen tawk a va ngai si em! Kan tlawm ngam loh chuan huaisennaah kan la pachhe hle a ni ang. Tlawmna hi huaisenna rahbi hmasa ber leh a hmawr bawktu a ni.

- Pate Lyno