Written by
R.Zomawia

Midangte tana hnawksak Bawlhhlawh paih, vawk/ ar vulh rimchhia

Hmasawnna hrang hrang kan rah chhoh mek zinga pawimawh em em mai chu bawlhhlawh paih fimkhur leh vawk vulh, Ar vulhna hmun hi a ni. Mihring hriselna tluka pawimawh a awm chuang lo va, thildang zawng zawng aiin kan inveng fimkhur tur a ni ang. Bawlhhlawh awmkhawm hian rimchhia a siam a, chu chu a bula awm mihringin a rim a dawn reng chuan hrisellohnain a tlakbuak mai dawn a ni. Thuneituten mihring hriselna kawngah theihtawpin hma an la ve zel a, mipui lam zawk hi a ngai pawimawhtu tur chu kan ni.

Hriselna kawng daltu chu keimahni vek hi a tithianghlim theitu chu kan ni a, sawrkar tel lo pawh hian invawng thianghlim thei tur kan ni. Aizawl khawpui veng ṭhenkhat, hmun ṭhenkhata hmasawnna tur kan la neih tlem tarlang teh ang. Sawt phahna atan hmang ila, keimahni tan vek a ni.

Bawlhhlawh paihah hmasawn zel tum ang

Bawlhhlawh paih motor a lo kal a, a kalna kawng kama mite hriat theih turin thawm a rawn nei a, chu chu hriain in tinin bawlhhlawh an lo dahkhawm chu paih turin an phe dawr dawr ṭhin, hmuh a nuam ngawt mai.

Faina kawnga hmasawnna ṭha tak a ni ngei mai, mahni in leh a velte vawng fai ila, mahni kawt zawn a ni emaw ṭhenawmte in bul vel pawh nise, bawlhhlawh a awm phawt chuan thian fai zung zung ila. Bawlhhlawh paihna lova a remchang changa paih mai mai hmuh tur a la awm nual ṭhin hi inzirtir kan la ngaihna lai tak chu a ni. Kan awmna bul a nih loh avanga tuihawk luankawr remchanga bawlhhlawh paih mai mai, mi pangngai ang taka lang ve si hmuh tur an awm ṭhin hi a inhmeh lo ngawt mai. Hetiang mi changkang awm taka lang, thil eina kawr emaw meizial bawm motor aṭanga rawn paih chhuak ta mai te hmuh tur an awm ṭhin a, kuhva eina chinai banga tah mai te, bana tah var luk mai te hmuh tur a la tam hi kan la changkan tawk lohna chu a ni. Khawlai lunlai a ni emaw veng chhungah pawh ni se, awlsam taka kan paih mai ṭhin a, nula hmel ṭha ve tak leh inti changkang tak ni ve si, hmawmsawm eina kawr bawlhhlawh paihna bawm ni lova, remchang an tihna hmuna paih ringawt mai te hi an zahawm lo hle.

Veng ṭhenkhatah bawlh­hlawh paih fimkhur lo kan la awm nual bawk. In bul hnai luikawra bawlhhlawh paih vum thur mai, ruahsur hun nghaka paih char char hmuh tur a la awm ṭhin hi kan changkan lohna chu a ni. Bawlhhlawh paih hian rimchhia a siam a, tho a ti tam a, a bul lawka chengte tan boruak ṭha lo a pe chhuak a. Zan mutnaah pawh boruak thianghlim tak dawng tur kha luikawr ruama bawlhhlawh paih avangin boruak thiang tak an hip theih loh phah a, chu chuan mihring hriselna a khawih pawi thei hle a ni.

Luikawra bawlhhlawh paih vak vak hian a vela chengte tana a ṭhat loh mai bakah ruah rawn surin, ruahin len bo duak pawh nise, bawlhhlawh a len khan hmun dangah nasa takin harsatna a siam phah thei. Lui tui a tibawlhhlawh thei bawk a, bawlhhlawh a hmun lova paih hi chuan nasa takin mihring tan vek harsatna a siam a, kan buai phah hle ṭhin. Chuvangin, bawlhhlawh hi a paihna bawmah chauh paih ila, bawlhhlawh motor-ah paih tum vek ila, khawlaiah bawlhhlawh paih mai mai ching lo ila, a paihna bawm kan hmuh loh chuan ipte-ah ak ṭha mai ila, a paihna bawm ngeiah kan paih theihna turin. Tichuan, mi changkang tak kan lo ni ang a, kan hrisel phah bawk ang.

Vawk vulh leh ar vulh hi ṭhenawmte tan a rimchhia

Veng pakhatah ka leng a, ka lenna inah chuan tukverh an hawn chuan vawk in rimchhe tak mai a rawn thaw lut ham ham mai. Tukverh leh kawngkharpui an khar sawk sawk a, in neitute sawi dan chuan “Ti hian a khat tawkin thliin a rawn nem fuh phei chuan a rim a chhe lutuk a, kan inhawng ngam ngai lo” an ti. An kawmchhak maiah vawk an vulh a, vawk in rim chu a chhe hle a ni. Boruak ṭha tak dawng thei tur kha zanah pawh tukverh an hawn ngam loh chang a tam thu an sawi.

Hmun ṭhenkhatah kawng­puiah han kal ila, in bul maia vawk vulh an lo awm ṭhin a, kawnga kal tan pawh a rim a chhe em em a ni. Veng ṭhenkhatah vawk vulh, ṭhen­awmte tana rim chhia leh hnawksak hmuh tur an la awm nual hi a ṭha lo hle a ni.

Vawk vulh lotu zawkin zai an dawh hram hram loh chuan ṭhenawmte intih thiamlohna a thleng awlsam bik a ni. A vulh lotu zawkte an inthlahrung a, mi ṭhenkhat chuan inthlahrung dekin an han hrilh a, vawk/ ar lo vulhtute zawk kha a pawr hlei hlei an lo ni zawk mah ṭhin. “Kan duh leh kan vulh ang, kan ram chhung a ni a, in sawi phak a awm lo” te kan inti mai ṭhin. Inzahtawnna awm miah lo, midangin eng angin nge an lo tawrh tih pawh ngaihsak ṭha duh lo, mahni hmakhua chiah ngaihtuah hi kan la awm ṭhin a, a pawi tak tak a ni. Lehlamah Christian chhungkua chu kan inti a, kan ṭhatna lamah chuan kan lang fel leh viau lawi a, “Hemi te chhungkua hi chu an fel tak tak a ni” ti khawpa lehlama felte hi mahni ṭhenawmte mit timim tlat kan awm ṭhin.

Ar vulh pawh hi chenna in bul hnai a nih chuan rin aiin a rim a lo na phian a, ṭhenawmte tan a lo rimchhe duh khawp mai. In inhlat deuhah te chuan a rimchhia hriat phak loh tawk a awm ve thei bawk. A tlangpui thu chuan in hnai te te kan ni hlawm a, ar vulhna hi a hmun kan fimkhur tawk loh chuan ṭhenawmte tan hnawksak awlsam te kan lo ni mai ṭhin. Ṭhenkhatah chuan in chung sangah an vulh a, chu chu ṭhenawmte tan a hnawksak vak lo a ni mai, a rim chhia hriat tur a awm lo deuh ṭhin. Vawk vulh leh ar vulh te pawh Aizawl veng ṭhenkhatah chuan an ti tawh meuh lo, a chhan chu midangte tana hnawksak kan ni a, rimchhe siamtu kan nih vang a ni.

Mawhphurtuten thianghlimna kawnga hma an lak chak a ngai

Khawpui a lo thianghlim zawk nan, veng tin a lo thiang­hlim zawk nan a hmasa berah chuan chhungkaw tinte kan pawimawh hle. Thianghlimna kawngah theihtawpin hma la tlang ila, ṭhenawmte tan hnawksak kan lo ni reng thei a, kan in ngaih pawimawh tawn a ngai. Bawlhhlawh a bawmah paih zel ila, luikawra paih mai mai lovin... pahnihnaah chuan thuneituten rualkhai zawka hma an lak ngam a ngai. Veng tinah bawlhhlawh paihna mumal lo enfiah vat vat sela, a chhehvela bawlhhlawh paihna hmun loa paihten harsatna engnge an neih tih te, luikawra bawlhhlawh paihte pawh hian harsatna an lo nei ve mial thei bawk. An awmna aṭangin kawngpuia bawlhhlawh motor paihna a hla viau pawh a ni thei, chutiang a nih chuan an harsatna te enpui vat ni thei se, local council te an viak a ṭhat a ngai ṭhin hle a ni.

Bawlhhlawh paih kawngah te, vawk vulh, ar vulhna hmun dik loh avanga ṭhenawmte tana hnawksak siamte zingah luhlul tlat a awm theih a, heng mite hi chu thuneitute inrawlh vat chi a ni. Ṭhenkhat erawh chu han hrilh a, rilru zau tak pu, hotute thuawih tak an awm bawk ṭhin. Rualkhai taka hma la tur chuan khawtlang hruaitute an pawimawh hle. Veng chhung a lo thianghlim zawk nana hmalaknaah hian khauh takin dan kenkawh ni thei se a ṭha ngawt ang. State dang aṭang te, India ram pawn aṭang tein khualzin min rawn tlawhtu an awm ve neuh neuh tawh a, khawpui hulun lai chauh ni lovin khawpui chhunga veng hrang hrang hian faina lamah belhchian an dawl tur a ni. Mahni in leh a chhehvel fai taka vawn te, luikawr fai tak neih te, zun ram thiarna hmuna inthiarte hian midang tan hmuh a nuam a, an kum khaw sawi a tling dawn a ni. Hriselna kawngah pawh nasa takin hma kan sawn ngei ngei dawn.

Fai hi a nuam a, kan fai chuan Aizawl hi khawpui thianghlim takah kan siam thei. Khawpui mawi takah kan siam thei a, boruak thianghlim takah kan siam thei, chumi tur chuan kan ṭanrual a ngai a ni. Bawlhhlawh chu eng atan mah hmanna a awm lo va, mihring chenna bula kan dah reng chuan hriselna a khawih pawi thei. A hmun taka paih bo vek tur, hetiang chiah hian keimahnia sual bet tlat hi kan paih bo loh chuan kan tan pawn a hnawk a, keimahni pawh kan buai phah ṭhin a, midang tan kan hnawksak bawk ṭhin. Hmasawnna thianghlim nei turin kan vaiin kan pawimawh vek a ni.

- R.Zomawia