Lalpa chu ka ‘berampu’ a ni a (The Lord is my Shepherd)
Parallel Bible leh Mizo King James Bible lehlin thar aṭanga mite ngaimawh leh an helh lai ber nia lang chu Sam 23:1-na: ‘Lalpa chu mi vengtu a ni a,’ tia kan lo hriat kumkhua chu a ṭawng bul lam Hebrai leh English awmze phawk chhuak zawkin: “Lalpa chu ka Berampu a ni a,” tia kan dah ta hi a ni awm e. Mi ṭhenkhatin a bawplawk zawnga an lak vang nge, kan lo hriat bel sa tawh tihdanglam duh loh vang maia sawisel? Sapṭawnga Shepherd tih hi Berampu nge ‘vengtu’?
2010 khan Parallel Bible, (Thuthlung Thar, Sam leh Thufingte) tihchhuah a ni a. Min sponsor-tu, Bibles for the World-a founder President Rev Dr Rochunga Pudaite chuan, Sam 23:1 hi ‘Lalpa chu ka Berampu a ni a...” tia dah tur a ni e, tiin thurâwn pakhat chiah mi pe a. Kei chuan, “Khai a! ka pu, Mizo mipuiin an pawm lovang,” ka ti a. Ani chuan, “E, chutianga i tih theih dawn loh chuan he translation project hi kan cancell vek mai ang,” a ti ta hial mai a. Chutiang chuan Thuthlung Thar, Sam leh Thufingte chu a parallel-in 2010 khan a lo chhuak ta a. Kha bâk kha Pu Rochunga ten min sponsor zui ta lo va. Thuthlung Hlui lehlin chhunzawm tur leh, a bu pum Holy Bible chhutna tur erawh chu kan u, Pu F. Kapsanga te chhungkuain min tumsak ta thung a. Duh chuan Sam 23:1-na pawh ‘Berampu’ ti lova ‘min vengtu’ tia thlak lêt leh thei ka ni a; mahse chîk zawk a zirna aṭangin thlak lêt ṭulna ka hre ta tlat lova...
Berampu tih hi Thuthlung Hlui leh Tharah a langsâr hle a. Thuthlung Hluiin Berampu a sawi chu, Israelte Berampu, Lalpa Pathian hi a ni (Sam 23:1; 80:1; Ezek. 34:11-31). Berampu chuan a beram rual Israel fate chu hlobet hring dup hmuna tlattira chawlhna tuikama bawhtir ṭhin anga chanin Sam 23-na hi Davidan fakna hlain a phuah a, a thupui pawh ‘Berampu Ṭha’ tih a ni. Thuthlung Tharah Isuan a zirtirte hnenah Berampu Ṭha a nih thu a zirtir ṭhin (Joh. 10:11-16, 26-27; 1 Pet. 2:25). Ringtute hi beram (sheep) tia sawi kan ni a, Kohhranah chuan kan Pastor te, Kohhran Upate hi ‘berampu’ an ni a; Isuan, ‘Ka beramte châwm rawh’ tia thuneihna a pekte an ni (Joh. 21:15-17). Rawngbawltute hian ‘berampu’ kan ni tih kan inhria em? Sam 23:1-in Berampu (Shepherd) tia a sawi hi berampu satliah ni lovin, kawh bik nei leh hming bik nei (Proper Noun) a ni a; amaherawhchu, common noun pawh tling lo, hrilhfiahna (adjective) ang leka teitêa ‘vengtu’ ti chauha kan dah chuan he Pathian hming ropui ‘Berampu’ a nihna hming (technical name/ title) hi kan tibo dawn tihna a ni.
Hebrai-ah Berampu tih chu ‘Jehova Rohi’ tih a ni; chu chu Pathian hming (title) pakhat, El Shaddaia tih te, Immanuela tih te ang bawka Pathian hming ropui a ni. Berampu a nihna hming ropui Sam 23:1-a lo lang ‘Jehova Rohi’ tih ni renga ‘vengtu’ ti chauhva lehlin phei chu a rem lo lehzual. A chhan chu, Pathian hming ropui tak hi lehlinna hmangin (Bible aṭangin) kan tibo dawn tihna a ni a; kei chuan hre reng chunga Pathian hming hnâwl bo zawnga Bible lehlin chu ka ngai ngam thei tlat lo a ni.
‘Shepherd’ tih hi ‘vengtu’ tihna ni lovin ‘Berampu’ tihna a ni tih hi Sapṭawng thiam chin tan chuan hai rual a ni lo. Lehlin dik a nih leh nih loh hi Zo hnahthlak ṭawng dangte lehlin dan ṭhenkhat lo thlir ila: United Bible Society (USA) a Bible Consultant tling pha Rev Dr Hrekio-a chuan, “Lalpa chu ka berampu a ni,” tiin Falam Bible-ah a dah. Hmar Bible pawhin, “LALPA chu ka berampu a ni” a ti bawk. L. Keivoma Bible (Delhi Version) chuan, “Mi vengtu berampu chu, ka LALPA a ni,” a ti a, a footnote-ah, “He thu hi a ngial a ngana lehlin chuan ‘Lalpa chu ka Berampu a ni’ tihna a ni,” a ti bawk. Burmese ṭawnga Bible lettu hmingthang Adoniram Judson-a chuan, “Chatuan Pathian chu ka Berampu a ni,” tiin a lo dah bawk. Kan Mizo Bible (BSI)-in: ‘LALPA chu mi vengtu a ni,” tia an lo dah hian a ṭawngbul leh a thu awmze pangngai ni lo, hrilhfiahna hmanga lehlin (paraphrase or dynamic equivalence) a ni tih hria ila.
‘Lalpa chu mi vengtu a ni a...’ tih hi Mizo zingah chuan kan hriat theih tirh aṭanga kan benga rimawi châm reng a ni. Lehlin dik a nih leh nih loh ngaihtuah chuang lova ngaina taka kan lo vawn reng (‘emotional attachment’ kan lo pek tawh) a ni a, thlah harsa titute pawh an thiamawm tho. Chutih laia lehlinna ṭawngkam dik leh mawi zawk vawrh chhuah tur nei chuang si lova mi ṭhenkhatin chirhtheh chunga an sawisêl ringawt hi chu kristian dik tak zia a ang lo deuh. ‘Revd’ pakhat phei chuan a khât tawkin mi diriam nan helai châng hmang hian vawi duai lo mi rawn khêng lêt tawh a. Hmanni Vanglaini September 8, 2018-ah phei chuan he “Revd’ hian Bible ka lo letling ve hrim hrim hi a thîk nge mimala mi a huatna a tilang duh hrim hrim? Tihian mi rawn khak a: ‘Bible lehlin hi tih d^n bik (technique) nei a ni a; English ka thiam alawm’ tia pawngpaw zuam ngawt chi a ni lo,’ tiin, Bible lehlin dan technique hre hauh lo turah mi dah hmiah mai le! (nikum maia Synod-in Bible Society aiawha Bible translator atana a ruat thar ve chauh ni si: ama insawi danin Bible Translators’ Workshop-ah vawi 2 a kal hman chauh va, midangte chu engmah hre lo angah a dah nghal hmiah mai!). Chubakah, ‘Lalpa chu ka Berampu a ni’ tia a ṭawng bul ang chiaha lehlin (literal translation) hian a awmzia ṭhelh duai anga sawiin, “Lalpa chu amah vengtu ni loin beram a ventir daih tihna a ni,’ tiin a bawplawk zawng bawkin a lalui tlat reng a. Heti taka ngaimawhtu chuan rawtna pawm tlak zawk neih tawh âwm tak a nih vei nen, kan Revd aṭang hi chuan beisei tur thil ṭha a awm chuang lo a ni ang e. Mahse Bible zir sang lo leh mimâwl zawka kan ngaih, Bible ngainatute leh thlarauva mi ril tak tak engemaw zat inphûm ṭeuhte hnen aṭangin thurâwn ṭha leh belhchian dawl tak tak ka dawng fo va, ṭha lehzual tura lehlin hna (revision work) kal mek tan manhla tak a ni.
Isua Krista hi kan Berampu a ni a, mimal takin ‘ka Berampu’ (my Shepherd) a ni bawk. “Ka Chhandamtu chu tawk turin kutruakin ka kal ang maw?” tih hla kan sa a, Isua hi ‘ka Chhandamtu’ (my Saviour) a ni a; ṭawng lama duhtui deuhten, ‘mi(n) chhandamtu’ tih zawk tur, an ti a nih pawhin a dik reng. Bible lehlinnaa thiltih hrehawm tak chu, letling hmasatute tih dik loh anga tih ve tho ngaih chang awm ṭhin hi a ni. Zakaia l^wnna sycamore thing kha Jeriko khawlaiah bungpui kung tia zetin a la ding buk luai a; mahse lettu hmasaten theipui kung an lo ti laklawh tawh si a, a dik lo tih hre chungin kan la ti-theipui kung tho a ngai a nih hi. Israel ramah theipui kung (fig tree) te chu inchung chen vela sanga hmuh tur a la awm reng. Chuti chunga theipui kunga Zakaia lâwntir ve tho ngai hi lu tihaitu a ni e; a sir note-ah ‘sycamore thing’ tiin kan dah tal a (Lk. 19:4). ‘mi vengtu’ tih hi kan lo bel tawh êm e, tih lohvah chuan ‘Dikna’ nena Bible kan letling dâwn a nih chuan a phû êm êm, a hming thianghlim “Berampu” a nihna hming ngei hian kan ko dawn lovem ni?
‘Lalpa chu mi vengtu a ni a,’ kan la ti zel dawn nge, ‘Lalpa chu ka Berampu a ni a,’ kan ti tawh dawn? tih hi mimal tinin ngaihtuah zui ila. Sam 23 hi Berampu ṭha S^m a ni. ‘Berampu ṭha ka fak ang che, Nangma biakbûk chhung ngeiah.’ Mi pakhat chuan, ‘Lalpa chu ka tan Berampu a ni,’ tia thlak turin a rawn rawt a. A ṭha tho, mahse a kual (indirect) deuh. Kan helh lai ber nia lang ‘ka Berampu’ tiha ‘ka’ tih hi tel lo mai se; tichuan, “Lalpa chu Berampu a ni a...” ti ta ila, kan rual tlang thei ang em? Lehlinna dan (principles of translation) chuan hetianga siamrem hlek hi chu a phal asin! A thlûk pawh a in ‘rhyme’ deuh zaih a nia. Hemi chungchanga rawtna nei chuan he mobile number-ah hian thehluh theih a ni: 9436152472/ 9612522201.
- Dr P.C. Biaksiama