Written by
Isaac Zoliana

MIZO ṬAWNG GRAMMAR Mizo Ṭawng kalphung

Mizo Ṭawng kalphung, Mizo Grammar History chu Vanglaini-ah ka ziak tawh a. Mizo Ṭawng kalphung leh Sap Ṭawng kalphung hi a inang lo hle a.

“I do not like” tih chu Mizo Ṭawng chuan, “ Ka lo duh” ti-a leh tur a ni a. Mahse, a dik si lo. ‘ What is your name?” tih chu, “ Eng nge i hming ? tiin let ta ila, Mizo Ṭawng kalphunga ni si lo. Mizo ṭawngah chuan Tunge i hming? tih tur a ni tlat si. ‘Our Leader’ chu kan hruaitu ni lovin, ‘Mizo Ṭawngah chuan, ‘ Min hruaitu’ ti-a leh tur a ni tlat.

Vanglaini November ni 19, 2021 chhuakah khan Mizo Ṭawng Ziah Dan, MBSE siam, 3rd Edition a thu inziakzawmtur leh zawm loh tur an ziak dan chu a dik lo, tiin ziak a ni a.

Mizo Ṭawng hi English Grammar dana hrilhfiah a tum avangin MLC te thu ziak chu a sawisel a. English Grammar dânin Mizo Ṭawng hi hrilhfiah theih a tlêm hle ang. Nounal phrase, verbal phrase, Adjectival phrase, tih ang zawnga Mizo Ṭawng ziak zawmtur leh tur loh hlir theih a ni hauh lo. English Grammar dâna sawi dawn chuan kan hmingte, thil hming te leh thil dang nunna nei lo hmingte pawh ziak hran tur leh hran loh tur a tam ang. Mahse, chu chu Mzio Ṭawngah chuan a dik si lo.

Mizo Language Committee (MLC) in phek No 205-naa ziak zawmleh zawmloh tur an ziakte leh, hmun danga an ziak zawmleh zawm lohte pawh hi Mizo Ṭawng a ni mai. English Grammar dân hmanga sawisel theih a ni tlat lo. Kan ṭawng kalphunggrammar a in- ang lo khawp mai. Grammar na nâ nâ chu in-ang lai pawh a awm. Mahse, Mizo Grammar, Mizo Ṭawng kalphung leh English Grammar chu in-ang lo tak a ni.

Verb leh noun kan ziak zawm­châng a awma, Noun leh Adverb te, Noun leh Adjec- tive kan ziak zawm chânga awm ang. Sap Ṭawnga ni lo va, Mizo Ṭawnga ni.

Sap Ṭawng hmangin Mizo Ṭawng ṭha lutuk, Pathian min pêk hi i tichhe lo hram ang u. YMA anga kan thathawhna, Kohhran anga kan rawngbawlna, Engnge i hming? Thana chu ka hrilh hre ta’ tih te” Thawh­lawm hlanna kan lo nei ang a, Ṭawngṭaihona kan nei a, tih te leh, a dang dangte hi Sap Ṭawng, Mizo Ṭawnga kan lakluh luih ṭalh a ni a. Sap Ṭawng hmangin Mizo ṭawng kan ‘Rûn’ nasa hle a ni. Indo kan puang a ni. Mizo Ṭawnglamah i ṭang ang u. English Grammar leh Mizo Grammar kalphung hi i zir chiang ang u.

English Ṭawng hi chu ṭawngchi hranghrang lakkhawma ni a. Mizo Ṭawng, Duhlian ṭawng hi chu kan ṭawng atan Pathianin min pe tawp a ni.Lakkhawma ni ve lo. M.A. English ka zir laiin Sap Ṭawngbul inṭan dan leh hma a sawn zel dan te, tuna an ṭawng ziak dan leh an hman danin hma a sawn zel te kan zir a, Mizo Ṭawng hi chu a ṭha sa a ni a, a ṭha lutuk a. English Medium School a duh apiangin an din sup sup a. Tuna hmaa zirtirtu hna zawnnaa, WANED TEACHER tih kha TEACHERWANTED a lo ni ta a. English Medium School kan ngah hnu hi chuan ‘Maian Bai’ kan ei ṭhin kha ‘Meien bei’ kan ei ta a nih hi. Lâipui leh lâite-in Mizo Ṭawngan run a nih hi.

Hnamdangin min chimhma kha chuan Mizo Ṭawnghi a ṭha lutuk a. Ṭawng dangin a la pawlh dal lo va. A dikin, a nalh asin. Tunah chuan hnamdang ṭawngthumal kan la lût ṭeuh tawh a. Mahse, kan ṭawng fîr hi chu i humhalh tlat zawk angu.Khawvel-a Hla thu nei ṭha ber leh nghah ber kan nih hi. Mizo Ṭawngi humhimangu. English Grammar hi Mizo Ṭawng Grammar a ni lo va nia.

Synod-in Rev. Z.T. Sangkhuma hova mi paruk te Mizo Grammar an siamtir kha Mizo Grammar kan neih chhun a ni. A dangzawng, English Grammar ṭawng hmanga, Mizo Gram- mar, ti-a ziakho zawng zawngte hi chu English Grammar, Mizo Ṭawngin an ziak a ni tih lo ngaihtuah ve se, hma an sawn ngawt ang.

- Isaac Zoliana