TLÂNGTE LEH RUAM, VÂN RUAHTUI DAWNG RAM
In va luah tûr ram chu tlângte leh ruam, vân ruahtui dawng ram a ni zâwk a. Lalpa in Pathian zawn chhuah ram a ni a, Lalpa in Pathian mit chu kum thar aṭanga a tâwp thlengin a fu reng ṭhîn (Deut. 11:11).
Thuhmahruai: Tun ṭum chu heti zawng hian Pathian thuchah kan sawi teh ang. Pathian khawngaihna avânga Chhandamna chang tawhte chuan, inthawina nung, thianghlim leh Pathian lawm tlâk ni tûrin kan taksa ngei kan hlan a ngai a. Pathian duh zâwng, a ṭha leh lawm tlâk leh ṭhat famkim chu kan hriat fiah theih nân kan rilru a thara awma kan danglam a ngai a ni (Rom. 12:1,2). Hripui lêng leh kan hun tawng mêk ramri buai avângte pawh hian, kumin chu kan danglam a ngai lehzual ta hle a ni. Central sum leh phailam thar chhuah buh leh thlaiah ringawt innghat tawh lova, kan mamawh thar chhuak ve tawh tûrin Lalpan a nawrin min nawr ta a ni. Chuvângin, Zofate u, i lo danglam deuh deuh teh ang u. Heti zâwng hian Pathian thu aṭangin kan ram hi en zui zêl teh ang :
1. Ram ṭha takah Lalpan min hruai lût : Israel fate ang mai khân Lalpan ram ṭha takah, a rah leh ṭhatna ei tûrin min hruai lût a (Jer.2:7). Kan ram leilung hi thlai chîn nân duhthusâm ram a ni a. A lei hi hnah ṭawihin a siamṭha a, lui kawrah zotui thiang a luang a. A climate a ṭha tâwk hle a, a vâwt lutuk lo va, a lum lutuk hek lo va, hnathawh a nuam tâwk hle a ni. Ruahtui a hun takah a tâwk chauhvin a tla ṭhîn. Kang lam a awm a, dâm lam a awm a, phai ruam a awm a, zo tlâng sâng a awm bawk a. Eng thlai pawh, nikanga chîn chi te, dâma chîn chi te, phâia chîn chi te, zo tlâng sânga chîn chi te pawh chîn theih vek tûra Pathian duansa ram a ni. Kan ram hi Israel ram ai mahin, ka châng thlan Deut. 11 :11 thu nen khian a inhmeh zâwk. Tlângte leh ruam, vân ruahtui dawng ram a ni a. Lalpa zawn chhuah ram, kum thar aṭanga kum tawp thlenga Lalpa mit fuk rengna ram a ni.
2. Mahse, thil tenawmah kan siam: Hnam taima, rinawm leh huaisen ni ṭhîn kha, kan lo suak zo ta a. Kan thatchhe zo va, kuttling lo sum kan ûm a, kan ei khawp kan thar chhuak zo ta lo. Kan rinawm ta lo va, dik lo taka ei hmuh pawh kan hreh ta lo. Mi tumruh leh huaisen hnam ni ṭhîn kha, kan huaisen hlei thei ta lo va. Ramri venghim tûr pawhin kan intodelh loh lutuk avângin kan huaisen hlei thei ta lo. Kan huaisen dân a kal sual a, hlêpru tûr leh zu rûi tûr te, vantlâng hmun nêk tûr chuan kan huaisen fu hlawm a. Kan ram kan ching phûl zo va, lui dung kan suasam a, nungchâ kan tirêm a. Ram hnuai enkawl loh, mi ram ni vek lâwi si te hian, mi taimate hmalâkna tûr a dâl a. Kan ram hi Ringtute chênna ram nih a inhmeh lo zo ta a ni. Kan tla khawp ei tûr kan thar chhuak lo va, phâi lam thil ringin kan nung a. Phai lam aṭangin engmah lo lût thei ta lo se, kan nung zo lo mai dâwn chu a ni si a. Kan ram leilung, thlai chîn nâna engkim a tâwk chauhva Pathian duansa ram hi engahmah kan chan ta lo a ni. Ram min petu kan Pathian hming kan tichhe mêk a nih hi.
3. Kut hnathawhah kan harh chhuah a ngai: Kan hun tawng hi a ṭha lo tial tial ang a, kan economy pawh a tla hniam tulh tulh mai thei. Tunah hripuiin min luh chilh a, ramriah kan buai mêk bawk. Phai lam aṭanga ei tûr châwk luh pawh a harsa ṭan ta hle, a harsa zual deuh deuh mai thei. Enganga hun harsa pawh lo thleng se, State dangte leh ram dangte tel lo pawha nung khaw chhuak thei tûra intodelhna kawng kan zawh a ngai ta hle. Phai lam pawhin min thawh chhuah kep thei viau tawh lo mai thei. Chuvângin, kan ramah ei tûr kan thar chhuah ve a ngai tawh a ni. Intodelhna lamtluang zawh tûrin Lalpan min tihharh a tum mêk.
Biak Ina Harhna kan chan tawh ṭhin bâkah, ei tûr thawk chhuak tûra Harhna chan kan mamawh a ni. Kan rilru a thara awmin, kan danglam a ngai ta a nih hi.
Tlângkawmna : Tunah chuan kan ram leilung hi Lalpan mal a sâwm thar a, Loneituten a zau dâna phu loh khawp hlâwkna an têl ta zêl mai. Ram leilung hmang ṭangkaiin, taima taka hna kan thawh chuan Lalpan mal min sâwmsak zêl dâwn. He lamah hian i harh thar zêl ang u. Pathian thu pawhin, "Buh thu ka pe ang a, ka tipung ang a, in chungah ṭam a tla tawh lo vang. Thingrahte ka tipung ang a, thlawhhma ka tihlâwk ang a, ṭam avânga hnamte zînga mualphona in tuar tawh lo vang (Eze.36: 29,30), tih min hrilh a. He thu hi kan ram leilungah ngei hian tidik tûrin Lalpan min duh a. Chhûngkaw tinin ruahmanna kan insiama, kan chhûngkaw mil zâwng tak hna kan thawh a ngai ta a ni. Engtin tin emawa Sawrkâr zâra nun tumna hun kha a tâwp ta mêk, a thlâwna dawn tûr a vang tial tial tawh dâwn. Lungawi taka dikna leh rinawmna nêna hna kan thawh erawh chuan Lalpan mal min sâwmsak ang. Buh thu a pe ang a, a tipung ang a, thlawhhma a tihlâwk ang.
Thing rahte a tipung ang a, ṭâm avânga hnamte zîngah mualphona kan tuar tawh lo vang. Ram ṭha takah, a rah leh a ṭhatna ei tûra Lalpa hruai luh kan ni si a.
- Rev VL Nithanga