Written by
Khualluna Pautu

KAN RAM NGE THA LO AMI CHENGTE NGE, RAM HRUAITUTE?

Mithiamte chuan, Mizoram leilung leh ruahtui tla te leh a boruak hi a ṭha a, chuvangin, eng thlai pawh chin nan a ṭha, ran vulh leh sangha khawi nan pawh a ṭha em em a, chakai phei chu kan pu berin a sawi thiam viau kha.

Mizote hi lo neia eizawng ṭhin kan ni a, lo kan vat a kan hal fai a, buh leh thlai chi hrang hrang kan ching ṭhin a. Chem leh tuthlawhin hlo kan thlo a, a chang phei chuan kum 2 kum 3 ei te pawh thlawh chhuah chang kan nei ṭhin. Tuna vai buhfai kan ei ang hi chu a hmuh pawh kan hmu ngai lo, kan ei tirh phei chuan kan pumin a ngeih lo hle ṭhin a ni. Chutiang chu kan nih avangin Bagha vel aṭang khuan dan rilṭam chi kan ni ngai lo.

Engatinge, tunah chempui mai ni lo khawl hmangten lei kan let a, zawlsa chauh ni lo tlang ram lei leh (terrace) te kan siam thei a, tun hmaa mau phel dawhzawma tui la ṭhin khan rubber pipe sei tak takin hla deuh deuha tui kan lak theih bakah, chho zawngte pawhin kan pump thei tawh a. Chuti chung chuan engatinge state dang buh leh thlai te kan la rin tlat reng?

Amaherawhchu, Mizoram mau hi kum 50 danah a tam ṭhin a, Mautam kum hian sazu a lo puang vak a, buh an seh zo va, chutiang kumah chuan kan ṭam ve ṭhin. Hetiang kumah pawh hian kan nu leh paten ramhnuai bahra leh tum buh te min ei pui a, ṭam kum pawh chu min hruai kai ṭhin a ni.

Chutiang ram leh ami chengte lo ni ṭhin si, enga maha kan intodelh hleithei lo mai hi, mipuiten kan hmuhchhuah chian tak em em chu, kan ram hruai ṭhintute min hruai dan a dik lo a, an lal dan pawh a dik lo tih hi a ni ta a ni.

Kan lal dan: Kum 1989 ah Congress-in 'min thlan lal chuan in tinah Rs 30000 kan sem ang' an ti a, term 2 kan thlang lal a. Kum 1998 ah MNF-in 'min thlan chuan in tinah Rs 50000 kan pe ang che u' an ti ve leh a, term 2 bawk kan thlang lal leh a. Kum 2008 ah Congress-in min thlan lal chuan Rs 100000 kan sem ang an ti a, term 2 bawk kan thlang lal leh a ni. Hetih chhung zawng zawng hian thu ropui tak tak an sawi a, hmabak eng mai tur ni awm takin mipui min hruai a. Engamaha intodelh si loin anmahni an hausa thur thur a, a rethei ngai kan rethei reng si a. Heti em ema rei hi bumin kan awm dawn em ni tiin kum 2016 vel aṭang khan kan ram siam ṭhat duh pawl thar tam tak a lo piang a. Chung zinga ZEM, ZNP, ZRF, ZDF, MPP, PC leh MCP te a hrang hranga kal loin, kan ram politics-ah hian Pathian ram lo thleng rawh se tiin ZPM hi Pastor 20 dawn lai nen an lo din ta a ni.

Sum sem loin budget-ah kut hna­thawktute thlai thar leina tur kan dah ang a, a thawk nasa apiangin budget sum chu an tel hnem mai dawn a ni. Hei hi kalphung thar inthlan dawna pawisa tlem dawnga thil ṭha tak tak ṭawng tiamna dawng a, kum 30 chuang retheih ngaia rethei reng te, leirem rah ve na kawng chu a ni e.

He kalphung tharah hian lo tel la, nangmah chu i ding chhuak lo a nih pawhin Mizo hnam anga din chhuahna tur chu ZPM hian a pai tlat a ni. Enga­tinge Nitish Kumar te, Manik Sankar te, Kejriwal ten term khat lekah pawh an state an tih hmasawn ropui nen, keini kum 10 te kum 20 ah te pawh a ral hnua intodelhna tak tak nei loa Mizo hnam hi min siam reng bik?

Tunah pawh kum 2018 ah MNF ten 'in tinah Rs 300000 kan sem ang, min thlang lal ru’ an ti leh a, kan thlang lal leh a. Term chanve zet an lal tawh a, Rs 300000 sem thawm chu kan la hre lo a nih hi. Inthlan dawnah an duhsak zawngte chu tlem tlem an pe mahna.

Vanduaithlak takin nikumah khawvel pumah Covid-19 a leng a, March thla tawp vel khan Mizoram a lo thleng ve a. Health Minister vision nei thui tak kan nei a, Covid-19 lo thlen hma daih February thla tirah Covid do nana lo inbuatsaih nan Finance Ministerah nuai 132 a dil a, pek a nih loh mai bakah Health Department sum hi a hnu lawkah mipui ṭul tih loh em em chungin audit a ni leh nghal a ni.

Lungleia RT-PCR khawl pawh hi Dr. Thangtea kut hi phuar ni lo se chu an bun daih tawhin mi tam takin an ring a ni. Hetiang hi thil kal vel dan chu a ni e. Kum 2023 MLA thlan hi chuan Dr. Thangtea hian chhim bial leh Mizoram pum hmasawn nan, kalphung thar lam hi a hawi ve mai atan a ṭha dawnin a lang.

Khualluna Pautu