Stephen Hawking nghilh loh nan
Albert Einstein, kum zabi 20-na a Scientist ropui ber tha chhang dawltu tia sawi mai ṭhin Stephen Hawking, British Theoretical Physicist kan chân leh ta der mai. Mahni pawha kea ding thei lo, ṭawng thei lo bawk ni mahse khawvelin a Computer hmaa a kut zung ṭang han phêt zeuh nghakin khawvel Science University a zirlai leh Scientist-ten an chân ṭhup ṭhin pawh ni se, a hun a thlen chuan a thi ve ta tho tho mai.
“Theory of Relativity and Quantum Mechanics” an tihah phei hi chuan a aia thawh hlawk an awm lo a ni ber. Natnain a tlakbuak, a ma chilthli pawh hru fai thei lo nurse pahnihin an ven reng, a ring pawh tung thei lo thle chhu ringawt mah ni se a tumruhna leh harsatna inhnehtir a tum lohna hian a hma lam hun hneh tirin kum 76 thleng a dam a, Van theng reng chanchin a bik takin ‘Black Holes’ chanchin a ziah leh ‘A Brief History of Times’ a ziah te hian khawvel deng chhuakin copy maktaduai tam tak hralh an ni. Amah aṭânga zir tur awm chiang em em mai chu, ‘tumna a awm chuan theihna a awm’ tih hi a ni. Keini fuke kim leh piangsual lo te phei chuan amaha tumruhna ang hi nei ila chuan tam zawk kan thawk chhuak thei ngei ang le.
Hawkin-a lehkhabu ‘Hun’ chanchin a ziah denchhan leh amah hriatreng nan hun chanchin leh a hman dan
ṭha te kan han pho chhuak ve lawk teh ang.
Hun hlutzia hi
i chhût ngai em?
“Nimina mi lek kan ni, engmah kan hre si lo, Leia kan awm chhung hi hlimthla chauh a nih hi” - Joba 8:9. “Ngai teh ka damchhung hi kutphah bawk lekin i siam a, ka kum hi i mithmuhah chuan engmah tham a ni lo a; mitin hi an ṭhat lai ber pawhin an pumin engmah lo mai an ni” - Sam 39:5.
Heng Bible chang tawite mai pawh hian kan damchhung nun chungchang chu a sawifiah viau lo maw? Kum hlun leh he leia cham reng mai tura kan indah tlat na te hian kan tih tur dik tak leh kan hun hman ṭhat dan tur hi min ti khawbaw zo ṭhin.
Sana kal lai chu kan titawp thei a; mahse hun kal zel hi chu kan ti tawp thei si lo. Hunin min nghak lo va, keini kan lo awm mai mai lai pawh hian hmalam panin a kal zêl. Kan tih tur ni ta ber mai chu kan damchhunga hmalam pana thawk turin inbuatsaih ila, a tuk maia thi tur pawhin kan inpeih tur a ni, hun hi kan ta a ni si lo va! Fing taka hun hman ṭhat dan zirin, tun hun leh nakin atana pawimawh tur kan ngaihtuah ang.
Sum emaw bungrua emaw kan hloh chuan engtik hunah emaw kan hmu let leh a ni mai thei, kan hloh aia tam pawh kan hmu a ni mahna. Hun erawh chu chutiang a ni lo. Kan hloh tawh chuan kumkhua atân kan chân hlen tâwh ang. Hun liam ta kohkir ai chuan artui hêng remkhawm pawh a awl zawk ang an ti. Pathian thil min pek zinga hlu ber chu ‘Hun’ hi a ni. Chutiang taka pawimawh a nih avang chuan, hun min pek ang ang chu a hlawk thei ang bera hman dan kan zir ngei tur a ni. Hun uihawmzia leh tûn hun zel mai hi a pawimawhzia hlaphuahtu Vankhama pawhin lo sawi chhuak vein, “Maurua ang tuai leh tharin a mawi lo, kum hlui hnehin lawmna min thlen ang che” a lo ti ve lawm lawm mai a nih kha!
A tawp berah chuan Kristian kan nihna anga kan hunte chhût thiam turin kan Bible pawhin min lo fuih a, “Mi fing lote anga awm lovin, mi fingte anga awm zawkin, in awm danah fimkhur rawh u; nite hi a ṭhat loh avangin remchanna lei zel rawh u” tiin.
Hlutna nei lo anga liamtir mai mai nan chuan kan dam chhung hun hi a tawi deuh a ni. Chatuan atana inbuatsaih nan te, hmasialna nena nawmchen nan te leh suahsual bawl nana hmanah te zawng a uihawm lutuk a ni. Dam chhung hun tawite hman ṭhat i zir ang u.
Vanhmingliana (Taua), Dawrpui