Written by
Lalhminghlua NKB

LEIMININ MIN HMUAK LEH TA

India ram state tam tak zingah Mizoram hi ruahtui dawng ṭha ber pawl state kan ni a. Ruahtui hi malsawmna a nih rualin, keini tlangrama awm tan chuan chhiatna tam tak thlen theitu a nih avangin kum khat chhunga ruahtui tlak tam lai hian kan fimkhur a ngai.

Ruah hi a tam kum chuan April leh May thla vel aṭang hian a sur viau tawh zel a, June thlaah phei hi chuan khua a chen tak takin a cheng tawh ṭhin a ni. Kum 2017 phei kha chu Mizoramin ruah kan dawng hma a, sawrkarin lo hal hun a tih, March ni 15 hmain ruahtui a tla a; lo hal hlei thei lova buai tak tak Mizoramah kan awm nual a nih kha. Khami kum bik kha March thla aṭangin kum tluan deuh thawin khua a cheng a tih theih a ni.

Mizoramin leimin leh tuilian avanga kum tina harsatna leh chhiatna kan tawh nasat theihzia hi kan ngaihtuah ngai em? Tuilian tak hi chu khaw tam tak hian kan tuar lem lo a tih theih ang. Mahse kum tin maia Tlabung leh Sairang khuaten tuilian an tuar hin dante hi ngaihtuah zui tham tak a ni. Leimin erawh hi chuan Mizoram hmun hrang hrangah kum tin mai hian chhiatna nasa tak a thlen zel zawng a nih hi. Leimin avangin in leh lo kan chan a, nunna hlu tak thlengin min laksak ṭhin a nih hi. A pawi thei hle mai!

Tunah June thla, ruah sur nasat hun kan thleng ṭan a, mitinte leimin laka kan him theih nan kan in leh a vel uluk takin i enkawl ang u. Hman kum lawk Tuithiang leh Saron venga leimin te kha June thla a ni a, kum 2018 kuma Lunglei Lunglawna leimin nasa tak te, ruah sur nasat avanga Pangzawl leh Rawpui khaw inkara Siaha Bus accident rapthlak takte kha June thlaa thil thleng a ni. Leimin avang hian kan thil hlu tak a chhe kum tin a, a pawi takzet a ni. Sairangin kumtinin Tlawng lui lian an tuar thin a, chhim lamah Khawtlhlang tuipui lian chu Tlabung khuain an tuar kum tin a ni. A tlangpuiin Tlawng lui leh Khawtlhlang Tuipui len nasat hun hi June thla a ni. Mizoram khuaah chuan anni khaw pahnihte hi tui lian avanga harsatna tawk ngun ber an ni ngei ang.

Thuneituten tuilian lo hma­chhawn chungchangah hmalakna an nei ṭhin a, a lawmawm hle. Chutih laiin anni khaw pahnih tan hian ruahmanna ṭha lehzual neih a, khaw mipuite pawh hmun him lo lutukah chuan awmhmun in ben bel tir loh a ṭha ang.

Mizoram phai zawl zau ber kan neih Champhai lamah pawh khian tuilian avangin an buai ta fo a, nikum 2020 August thlaa Champhai zawla tuilianin leilet a chim nasatzia leh leilet neitute tan harsatna a thlen nasatzia te kha nasa tak a ni. Tulianin leileta an buh chin a tih khawloh mai bakah sangha khawituten an sangha khawi an chan nasa a, khang te kha a tuartu tan chuan uiawm tak tur a ni.

Mizoramah hian June thla aṭanga October thla tawp vel thleng hi chu leimin hian min tibuai kum tluan ti ila a sual lo ang. Nikum 2020 kuma Zemabawka leimin te kha October thla chawhnu lam a ni a, khatiang leiminte kha nasa tak a ni. A bikin mipui chen tamna Aizawl khawpuiah hian leimin hi a thleng tam thei hle a; Laipuitlang leimin te, Hunthar veng leimin te, Ramhlun vengthar leimin te, Saron veng leiminte leh hmun tam takah tun hnai kum ruk sarih liam ta chhung hian leimin a thleng kum tin a ni.

Mizorama leimin tam tak hi khuarel chhiatna (natural calamity) nia ngaih theih a nih laiin Aizawl khawpuia leimin tam tak hi chu khuarel chhiatna ai mah hian mihringin kan siam chawp (man-made disaster) ang hi a tam zawk niin a lang. Rem leh rem lova in hmun kan laih avangin leimin a thleng a, a nghawng tur leh a pawi theih dan tur ngaihtuah duh miah lovin kan duh duhnaah tui kan luan tir a, bawlhlawh kan paih bawk ṭhin. Chutiang avang chuan Aizawl khawpui hi kum tinin leiminin min sawisa a nih tak hi. A ṭhenawmpa inhmun laih avangin an ṭhenawmpa chenna in hmun a min phah a, ruahtui tlak tam lai takin kawng ko chu tute emawin an laih avangin leiminin kawngpui a min hnan a, kawngpui a ping kum tin bawk. Tute emaw tuichhe paih fimkhur loh avangin anmahniin an tuar mai bakah a bula in neituten an tuar tel ve zel. Leiminin Mizote nunna min laksak hnem tawh dan te, leimin in leh lo leh thil neih hlu tak a tihchhiat nasat dan hi rapthlak tak a ni. ‘Mizoram min sawp nasa bertu chu leimin hi a ni’, ti ila a dikna chen a tam thei viau ang. Fimkhur loh avang leimin thlen tirtute hi a hremna dan hi awm ṭhin se, anni fimhur loh avanga midangin an tuar ve ziah mai hi a pawi khawp mai.

Kumin chhung thla nga vel June – October hi Mizoramah chuan leimin a thleng leh nualin a rinawm. Leimin laka kan him theih nan mitin fimkhur ila. Kan tuichhe paihna avangin leimin a thleng thei em? Kan tuichhe paih dan a him tawk em? Kan tui dah hian leimin a siam thei em? tihte ngaihtuah fo ila. Tui kan dahna chu hmun him tak ni ṭhin se. Kan blawhhlawh paihna pawh leimin thlen theihna ni lo se.

Fur ruahtui tlak lai hian lei a nghet lova hemi hun chhung hi chuan in hmun laih ang chi hi awm lo thei bawk se, inhmun kan laih avanga leimin lo thleng ta hi hriat tur a tam ta khawp mai. Chuvang chuan leimin duh hun lai ruah sur tam lai hi chuan inhmun laih pumpelh theih ni hram se a ṭha ngawt ang.

Kumin hi Aizawl leh Mizoram hmun hrang hranga leimin thlen tlem kum ni turin leimin lakah mitin i fimkhur lawk ṭheuh ang u.

Lalhminghlua NKB