USAGE HIAN ZIAH DANAH GRAMMAR A BAWH CHHE THIANG CHUANG LO
USAGE HIAN ZIAH DANAH GRAMMAR A BAWH CHHE THIANG CHUANG LO
Mizo ṭawnga ṭawngkam kan chelek dânah hian formal taka teh fet hleih theih loh, ṭawngkam hman ṭhan dân eng emaw hi kan nei ve a; nimahsela, chutiang ṭawngkam chelek dân kan lo neih ṭhan tawh (usage) chuan Mizo ṭawng ziah dân chungchângah hian grammar a kalh chuang lo a ni.
Entirnân- “Kan in chung a far nasa,” tiin leh, “Kan in a far,” ti tein kan sawi mai ṭhin niin a lang a. He ṭawngkam hi ngun taka han ngaihtuah chuan ‘in chung’ emaw, ‘in’ emaw hi a ‘far’ tak tak lo a, in chung pawp aṭangin ruahtui a rawn far lût zâwk a ni ang. Hei hi formal taka kan sawi dâwn a nih chuan, “Kan in chung pawp aṭangin ruah a rawn far nasa,” ti emawa kan sawi deuh kher a ngai maithei a ni; nimahsela, hei hi kan hman ṭhan dân ang zâwka, “Kan in a far nasa,” tia kan sawi hi ziaka kan dahnaah hian eng vàng mahin grammar dân bawh chhiaa, ziah dân dik lova kan ziah a thiang chuang lo a ni.
“Ka Aizawl kal khân...” tia kan han sawi mai ṭhinte pawh hi formal deuh hleka kan sawi dâwn chuan, “Aizawla ka kal khân...” tia kan sawi deuh kher a ngâi ang a; nimahsela, hetianga formal taka ṭawngkam chelek kher lo hian, ṭawngkam hman dân (usage) kan lo neih zâwk hmang hian, “Ka Aizawl kal khân...” tiin kan sawi ta mai ṭhin a. Hêngah pawh hian ṭawngkam formal lo zâwk, usage zâwk hi lo hmang pawh ni ila, a ziah dân thu-ah hian grammar dân bawh chhiaa, ziah dân dik lova ziah a thiang chuang lo a ni.
Chutiang zêlin, “Kawng kan bo,” tia kan han sawi mai ṭhinte pawh hi formal taka teh râlah chuan ṭawngkam dik niin a lang lo a; a chhan chu: he ṭawngkam hi, “Patling kan bo,” tih te, “Naupang kan bo,” tihte nen ṭawngkam kalphung thuhmun reng anga ngaih theih a ni a, “Kawng kan bo,” tia kan sawi hian, ‘kawng’ hi keimahni kan insawina (subject) a ni daih thei a ni. Amaherawhchu, ṭawngkam chelek ṭhan dân (usage)-a kan lo neih ngheh tawh a nih miau avàngin, “Kawng kan bo,” tia kan sawi mai hi ṭawngkam dik lo anga ngaih hleih theih a ni tawh kher lo ang. Tichuan, hetianga formal lo taka hman ṭhan dân (usage) anga kan sawi pawh hian, a ziah dân thu-ah hian grammar bawh chhiaa, ziah dân dik lova ziah a thiang chuang lo leh ta a ni.
Hetiang hian, kan ṭawngkamah hian formal lêm lova ṭawngkam chelek ṭhan dân (usage) hi kan nei ve a. Hetianga hman ṭhan dân kan neih hi formal taka teh fet hleih theih ni lo mah se la, ziaka kan dahnaah rêng rêng chuan grammar kalha ziah dân dik lova ziah a thiang chuang rêng rêng lo a. Hei hi tam takin hre fuh tâwk lovin, Mizo ṭawng ziah dân chungchâng han khel honaa te hian, ṭawngkam chelek ṭhan dân (usage) kan neih hi grammar bawh chhiaa, ziah dân dik lova ziah thianna 'licence' emaw tiin, “Hman ṭhan dân (usage) te hi a awm ve tih hriat a ṭha,” te an ti fo mai a. Nimahsela, ṭawngkam hman dân (usage) kan neih hi a ziaha kan ziahnaah grammar dân bawh chhiaa, ziah dân dik lova ziah theihna 'licence' a ni chuang rêng reng lo a; eng ang pawhin kan ṭawngkam chelek dân kha lo formal lo pawh ni se la, ziaka kan sawinaah chuan ziah zawm leh ziah zawm loh turte kha grammar dik taka ziah tur a ni tho tho mai a ni.
Chuvàngin, ṭawngkam hman ṭhan dan (usage) hìan Mizo ṭawng ziah dânah kawngro a su danglam phâk lo a; Mizo ṭawng ziah dân chungchângah grammar a bawh chhe thiang chuang lo tih hi kan hriat a pawimawh a ni.
PC Thang Zikpuia