Zirna Ngaisangtu Subedar J. Rosanga
Tunhnaia Social Media lama hriat hlawh tak pakhat, Mizo kum upate chawimawitu leh Thingsai tihmingṭhatu Subedar J.Rosanga chu a chenna Khatla-ah kan kawm thei hlauh a, hun ṭha min pek avangin kan lawm hle. A chanchin hi a ngaihnawmin a ropui em em a, ngaisangtu leh lawmpuitu pawh tam tak a nei a; chutih rual chuan khual thuthang leh ar pan chuk chu a pun ngai an tih ang deuhin thudik hrula thu vawrhdarh te pawh a awm a, (MA English pass chhuak tawh angin, adt,.) tuna a chanchin kan chhiar tur hian thudik a lo hriattir thei dawn cheu a ni. Subedar J. Rosanga hian nupui a nei lo va, tunah hian a tunu te chhungkua nen Khatla, Aizawlah an cheng mek.
Pu J. Rosanga hian kum 86 na a hmang mek a, a upatna hian zirna lama a tuihalna chu a tireh mai lo va. Tin, amah ngei pawhin cancer damleh a nih thu a sawi a, a kum upatna leh natna a tawrh te pawh chuan MA (English) zirchhuah ngei a tumna kawng a dal hek lo.
Kum 1935 ah khawvel eng a hmu a, pawl ruk (6) a pass hnu kum 20 a nih kumin (1955) Assam Regiment-ah a ṭang a. Thingsaiah dawrkai hmasa pawl an ni a, dawr bungrua la tura Aizawl an thlen hnuah sipai an la dawn tih a hriat chauh thu sawiin, Pu J.Rosanga chu a intlar ve nghal a. Hemi ṭumah hian mi 6 lak tur a ni a. Chhim bial aṭangin pathum (3) leh Hmar bial aṭangin pathum(3) an la ṭhin. Thingsai aṭanga kal ve F.Pazawna leh K.Pamawia te nen an pathumin an tling ta a. “Kal dawn ṭepah lehkha hlai lian deuh hi Pamawia chu an pe a, lak thar leh hmasa ber rualin i lo kal dawn nia. Hei kan la tawh che a. Mahse, tun ṭumah chuan i la tel thei rih lo’ an ti a. K.Pamawia chu kan rualin a kal lova, a dawt lehah a rawn tel ta reng a ni. Khatia kan khaw mi 3 in chhimbial quota kan luah khat kha an siamrem duh vang a ni mai thei” a ti.
Sipaia a luh tirh hian 1st Assam Regiment Unit-ah a lut a, kum li a awm hnuin 4th AR-ah sawn a ni a (an din thar a ni), chutah chuan kum li a awm hnuin 5th AR ah sawn a ni leh. Sipaia a post hmasa ber chu Kashmir niin, a hnuah China ramri-ah hmingṭhatna chang tawk lekin an awm a, chumi hnuah 1971-a Bangladesh a lo pianna tur indonaah Punjab-ah a insawn leh a, hetah hian vanneihna leh hmingṭhatna an chang leh tih a sawi.
Zirna lamah a thiam pawl leh a tuichilh nasa a ni em? Lehkha thiam tak a ni ṭhin em tih zawhna chu heti hian a chhang- “I am going to Shillong” tih kha kan thiam chhun a ni mai a. Keini ang pawl 6 pass chauh kha chuan sapṭawng pawh kan thiam lem lo” a ti.
Kum 1983 ah Lucknow hmuna an awm laiin 5th AR aṭangin Subedar-in a pension a. Aizawl lamah inbengbelin, kum 1990 ah IGNOU Open chu hawn thar a ni a. Hetah hian Class X zir turin a inziak lut ve nghal a, kum 1993 velah Class X chu III Division-ah a pass a. Hetih lai hian kum 58-na a hmang vel mek. Kum 1995 ah PU (tunlaia Class XII) chu zir turin IGNOU ah bawk a inziak lut leh a, kum 1997/ 98 ah III Division-ah bawk PU hi a pass leh ta a ni.
Highland Enterprise-ah Manager-in a thawk ṭhin a. Hetah hian a thawhpuiten BA pawh a pass theih an rin thu fiamthuin an sawi ṭhin a. Tichuan, BA (English) zir turin IGNOU ah chuan kum 2003 velah inziak lutin, kum 2008 khan BA (English) hi a zo leh ta a ni. ‘BA hi chu ka hriatna tizautu (knowledge) atana zir ka ni’ a ti. Tin, Sainik Computer Training Centre, Khatlaah Computer course a kal tawh bawk. Tichuan, a ngaihtuahnaah MA (English) zir leh chu ṭha a ti a. Hetiang ang kumah (upa tawh) hian Mizo zingah MA pass hi an vang ang, record te pawh kan siam thei mai thei asin tiin hrat-lak in a zir leh chawt tih a sawi.
Nikum Covid hripui len ṭantirh khan a inziak lut a, assignment te pawh a hun takah a submit vek. IGNOU-ah hian Assignment hi mahni kut ngeia ziah vek tur a nih avangin a thawhrim dan tur chu kan hrethiam mai awm e. Zirlaibu an dawn aṭangin assignment hi a ti vek a. Nikum December khan First Year exam tur an ni a; mahse, hrileng avangin kumin February thla khan 1year hi an exam thei ta chauh a. Subject/ paper 4 a exam tawh. 2nd year Assignment tih turin tunah hian a hmuak mek tih sawiin, hei pawh hi a hun taka submit hman tumin a inbuatsaih mek a ni. MA (English) zir chhuak tura hun bitiam a neih chu kum 2023 June thla hmaa zawh tur a ni.
Pathian zarah a dam ṭhat chuan zirchhuah ngei a inbeisei tih a sawi. Mahse, ‘Kei hi hrawk cancer dam leh ka ni a, covid a lo leng leh nen ina awm tam a lo ṭul ta a. Hrat-lak thilin MA pawh hi zir leh mai ka ni, rilru pawh a chak tawh lo. Amaherawhchu, Pathian khawngaihna zarah dam ṭhat chuan zirchhuah hi ka inring tlat a ni’ a ti.
English subject kher a thlan chhan zawhna chu – ‘I am going to Shillong’ tih bak thiam lova sipaia lut kan ni a, sipaiah English kan hmang lo. Hindi pawh kan hmang tam lo. A chhan chu kan hunlai khan Battalion tinah Mizo kan tam em a, Mizo ṭawng kan hmang tam phian. Ka pension hnuah kum 1990 aṭangin ‘Evangelical Fellowship of India’ tih bu hi ka chhiar nasa a. Sapṭawng vek a ni a, ka chhiar lui ve ṭang ṭang a. Ka tui chho ta a, an sermon a ṭha thei em em a. Tichuan sapṭawng lam hi ka tui a, MA (English) thlenga ka zir duhna chhan pawh he lehkhabu ka chhiar aṭanga tuina vang hi a ni’ a ti.
Subedar J.Rosanga, Enrollment no.: 186014749 (MEG - Master of English) leh Pu Lallunghnema, (Thingsai khua tho, Consumer activist; tuna Republic, Aizawla cheng mek) Enrollment no.: 198900710 (Certificate in Consumer Protection) ten February thlaa IGNOU study centre - Government Aizawl College-a an exam lai chu anmahni vengtuten an thla lain social media lamah an thehdarh a. Saikhawpui mi hratkhawkheng pahnih chu a hria apiangin an fak a, Thingsai khuain zirna kan uarzia pawh an hre tel zel awm e.
Pu Hnema hi kum 65 a ni mek a, The Zozam Times chanchinbuah huang neiin Thawhṭanni tinah a thuziak tihchhuah ṭhin a ni a. Lehkhabu pawh a ziak nual tawh bawk. An ni ang kum tawh Mizo pa hriatnaa tuihal a, zirthiamna kawng zawh fan fan hi an tam kher lo vang. Entawn tur atana ṭha tak hnutchhiaha kan awm hi entawnin ṭhalaite hian zir thiamna kawng zawhin chhiar zau zai i rel zel ang u.
Zirna hian tawp ni a nei lova, kan dam chhunga inzirbelh zel tur kan ni tih hre thar ang u.
Zonunmawia Fanai