Written by
JK Vanlala
Dawrpui

HEI LE CHHINLUNG CHU

Mizoram khawvelah Zofa te kan lo chawrchhuahnaah kan buai ta deuh niin a lang a, thu dik leh dik lo inhnialna ang deuh pawh a chhuak ta a. Zofate hi a ṭhenin Manase thlah kan ni an inti a, a ṭhenin puk aṭanga lo chhuak kan ni, tia Mizo History ziaktute sawia innghat kan awm bawk. Israel hnama in chhui lut kan awm laiin a ṭhenin Sinlung or Chhinlung chhuak kan ni tiin kan sawi bawk. 

'A eng ber nge dik ang? A saisa ta nuai mai si a,' tiin keini Hualtu Welfare Association chuan ni 22.01.2012 khan Executive Committee kan ko va. Zofate ṭobul kan pian leh murna China ram Sichuan Province a awm Sinlung/ Chhinlung khua (China ram Map, National Geographic Society Washington DC leh The Reader’s Digest Great Word Atlas a lang) (Longi­tude 100° leh Latitude 31° a lang) ah khan kal ila chiang takin i han chhui (research) ang u, tiin kan pass tawh a. 

Tichuan Sinlung/ Chhinlung khua a han kal tur chuan Hualtu pa Rev. Lalremliana (Rev. L. Rema) S/o Upa Biaksanga hi lungrual takin kan ruat a. Pu Rema hi China ram Chhinlung khua aṭanga kan thlahtu ṭobul kan pi leh pute thlang an rawn tlak laia Myanmar ram Chin State leh Mizoram thleng thlangtla ve lo, China ram leh North Myanmar ramri hrula hnam Kachin, Rawang, Lisu, etc. hnamho zinga kum sawm chhung bialtu Pastor-a lo thawk tawh a ni a. An ṭawng pawh, a ram mite ang chiaha thiam a ni a. Hualtu Welfare pawhin amahah rinna kan nghat thuk em avangin a kalna tur sum pawh Hualtu Welfare-ten member-te hnenah vehbur kan khawn a, kan sponsor nghe nghe a ni. 

A kal hma hian Hualtu Welfare Sr. Adviser Ronald Sapa Tlau (MP) nen internet kaltlangin uluk takin a theih ang ang an thlir dun a, an zirchian vek hnuah dt. 22.02.2012 khan Aizawl aṭangin China ram Sechuan Province hmar lama Yalong lui kama awm, Sinlung khua pan turin Aizawl a chhuahsan a ni. (Kei pawhin ka thlah nghe nghe) Pu Rema hi Aizawl aṭangin amah chauhin a kal a, China ram Yunnan Province a thlen chuan Chanchin Ṭha ipte pui a banna a thlenin pa, Professor Doshi Yongtan, Chairman of National Spoken Language Commission leh a ṭhian Pastors pathum leh Upa pahnih te nen a kal dan tur leh amah hruaitu tur an ngaihtuah a. A sum neih a beitham deuh a, China pawisa Youn te an thawhkhawm a, Yunnan Province Mangshi khuaa a ṭhianpa Pastor Yanjinfue-a nen 15 March, 2012 khan Sichuan Province Sinlung/ Chhinlung khua pan turin China bus hmangin an chhuak a. 

Kawng hi a thui deuh avangin Sinlung/ Chhinlung khua tak hi chu 20 March, 2012 khan Pastor Yanjinfue nen an thleng ta a ni. Chuvangin, Hualtu Welfare chuan Zofa te ṭobul China rama awm, Sinlung/ Chhinlung khua a hmun ngeiah kan lut a. Zofate zingah Chhinlung leilung kan rap hmasa ber a, Yalong lui kama awm Chinlung khua kan thleng a. A khawchhung hmun hrang hrang kan fang a. Thlalak leh video minute 30 chuang en theihin evidence Pu Rema’n a rawn buatsaih bawk a. Hualtu pa (Zopa) ngeiin kan pi/ pu Zofa te lo chhuahna kan ṭobul Chhinlung khua ngeia thua report te leh Chhinlung khaw chanchin leh tuna Chhinlung khua luahtute chanchin a sawi te hi ropui kan ti a. Chhinglung tualzawla an lenkualna video a rawn hawn a, college zirlai leh mipui hmuh theiha a phochhuakte hi thu dik tak a nihzia kan hria a ni. 

Date 11 June, 2012 kha Hmar Arts & Culture Society chuan Rev. L. Rema chu Sinlung khua a hmun ngeia a han tlawn avangin Churachandpur, Rengkai Community Hall-ah chawimawina thangchhuah puan an sintir a, Rs. 10,000/- leh citation an hlan nghe nghe a ni. Kan Hualtu Welfare member Rev. Lalremliana’n hetiang khawpa Chawimawina a dawng hi Zofate tobul a hmun ngeia a han tlawhchhuah vang a ni a. Chuvangin, Zofate ṭobul Chhinlung hi a awm tak tak lo ti zawngin emaw thawnthu (myth) ang chauha sawi emaw ziah emaw hi ching tawh lo ila Chhinlung hi sawi nep emaw namnul mai mai chi a ni lo. Zofate ṭobul a nih avangin kan humhalh tlat tur a ni. 

Chhinlung hi Thu leh Hla-ah pawh kan sawi ho-in kan ziak bo tur a ni lo, a ziak bo leh sawi bo chu hnam (Zofate) hmelma a ni. Hmanlai chuan Chhinlung khawlaia luang tlang lui hi Chhinlung lui an ti ṭhin a, tunah erawh Yalong lui an ti tawh a. Tun chinah chuan tu man Chhinlung khua a awm lo, ti zawngin sawi tawh suh se, tih hi Hualtu Welfare Association chuan Zoram mipuite hnenah kan ngen a ni. Hriat chian duh in neih chuan Hualtu Welfare hruaitute hnenah zawhfiah theih a ni e. 

A chhinlung khawchhung fanna leh sawifiahna video Youtube-ah pawh Chhinglung Lamtluang-ah tiin dah a ni a, a duh tan en theih a ni e. 

JK Vanlala, Dawrpui