Written by
Achhuana Saza
TUIRIAL HYDEL PROJECT COMPENSATION MIPUIIN KAN LA HRE RENG; SUAL HUAT DÀN INANG LO SIAMṬHAT A NGAI
Kum 1996 Congress sorkar laia bul ṭan Tuirial Hydel Project hnathawh ṭan a nih dawn khan mi 48 hnenah chéng nuai 34.06 kha Compensation pek tura tih fel a ni a. Mahse, kum 1998 aṭanga MNF in sorkarna a siam hnuah khatih laia Chief Minister leh tuna Chief Minister Pu Zoramthanga chhungkhat laina te leh an duhsak záwng dah belh vak an nih avangin Compensation pek tur kha mi 1021 teh meuh an tling chho a, sum senso pawh chéng nuai 2502.02 a ni ta daih a nih kha. Kha Compensation uchuák tak avang khan Mizoram mamawh kawlphetha siamna tura hnathawh theih lovin kum 7 chhung zet chawlhsan a nih phah a ni.
Kum 2008 MLA Election neiha Mizoram mipui hnena a intiam angin Congress Party khan kum 2012 ah hmathar la lehin Compensation avanga tlusawp tawh Tuirial Hydel Project, 60MW pe chhuak thei chu hman theih turin kum 2017 khan hnathawh zawh a nih kha. Khatih hunlaia Congress sorkar kha an fakawm ngawt mai. Mizoram hmasawnnaa a hnufùm tur an tungding leh a ni ber a. State Refferal Hospital leh MIMER thlengin rilruah a rawn lang. Ar ina hman mai mai hnu, tun COVID-19 hripui rawn lèn lai pawha a ṭangkaizia kan hmuh hi maw! Léngpui Airport, rél kawng etc., a va tam èm. Sawi thui rih lo ang, tun atana ka subject a ni lo tlat.
Tunah Silchar leh Tuipang inkar kawngpui, National Highway-306 double lane-a siam turin National Highways Infrastructure Development Corporation Ltd. (NHIDCL) in survey an neih mek laiin, he kawngpuiin a paltlang tur Kolasib District chhunga Bilkhawthlir, Thingdawl leh Kawnpui area-ah mi 165 zetin Periodic Patta thar an dilna Settlement Office, Kolasib District in a dawng a. Bilkhawthlir khaw area chhunga dilna lut zinga mi 16 te dilnaah thil fel lo tak, VC seal lem leh VCP Signature lem hman a awm ngei nia hriain Joint Village Council, Bilkhawthlir chuan ni 16 January, 2021 khan Bilkhawthlir Police Outpost-ah FIR an thehlut tih kan hre leh ta. Bilkhawthlir Joint Village Council hmalakna hi a ṭha hle mai a. Tin, Kolasib chanchinbu mite'n hemi chungchang an rawn hailang ngam hi fak an phu hléin ka hria.
Dik lo taka seal lem leh VCP Signature lem hman na ah khan a bultumtu zingah MNF block Treasurer leh a nupui, MNF Unit Vice President leh a nupui, MNF Unit President nupui te pawh an tel thu Congress Party thuchhuah chuan a rawn tarlang a. A ram neitu dik tak te chuan he zángnadawmna (Compensation) hi la ngei se. Dàn lo anga titute hian an phu tawk hremna hmuh ngei an phuin ka hria. Ka mi ngaihsan fám ta, Pu K.L Liana chuan, zu fakna ni si lovin, "Zu leh Corruption" kan huat dan inang lo lutuk chungchang a rawn ziah ka hmu a. Khata a thil sawi ka la hriat reng chu, "Zu a in tih kan hmuh miah loh pawh a ruih ṭhin avangin zu a in tih kan nemnghet mai a. Eiru (Corruption) lai kan hmuh miah loh, a hlawh phu loa hausa erawh chu a eiru lai kan hmu loh avangin kan sawi huai leh ngam lo a, engkimah kan pawm vek lawi si", a ti a. A dik ngawt mai. Sual kan huat dàn hi inang tlat hek lo. Eng ber hi nge sual ni ta ang? Tu hian nge Vanram kái ang a, tu hi nge hremhmunah tla ang? Kan tehna a zir mai maia kan sual huát dàn inang lo lai siamṭhat hi a pawimawh hle mai.
Democracy ram, mipui thlan tlin. An thuneihna hmang thiam hauh lo te hnena thuneihna pèk nawn fuh lohzia kan hre zel zawng a nih hi. Fel famkim chu a awm theih hauh lo ang. Mahse, mi dik, mi pamham lo hi Mizoram kaihruai turin Party hrang hrangah hian an la awm ṭeuh a sin. Politics-a tel, a chhung aṭanga siamṭhat tuma lut zawng zawng erawh an pamham vek kher lo tih hria ila. Ram siamṭha tur chuan a páwn aṭangin ni lo, a chhung aṭanga siamṭhat a ngai a. Puanven sàwi chhing a, hma thar lák hi a va ṭul tawh tak èm.
Compensation sorkar hi a thlang theitu mipui hian paih ngam ang ila. MLA nih dàn tura a inziah dàn (Anti-Defection law) hmanga tling lo pawh kan paih ngam tàk hi. Kan ram hian hmá a sawn a, lei rem a rap ṭan mek zel a. Chutih rualin Political Party te pawh hian ram hruai tur hian mi dik, mi ṭha hi chhawp chhuak ngam ila, Politics-a senior ringawt ni lovin, ram hruai kawnga mi ṭha tur hi thlang chhuak zel ang u. Mizorama sorkarna siam tawh, Congress leh MNF khaikhin chuan, tun dinhmun thlenga thlirin Congress chu an lo chungnung fé zawk tih a lang.
Achhuana Saza