Nau tihtlak

He khawvela mihring piang chhuak tawh phawt chuan bulṭanna mumal tak kan nei vek a, chu chu nu chhula kan nu leh pate chi a lo inbelhbawm a, kan lo insiam chiah kh^n a ni. Chumi hun aṭang chuan he khawv>la mihring, nunna nei pakhat ni ve t<rin bul kan ṭan a lo ni a, hei hi medical science lam thiamna hmang pawhin finfiah thlap a ni bawk (Matthews Roth). Sam ziaktu pawhin nu chhula Pathianin a din a nih thu leh chumi hmun aṭang daih tawha amah hre zo vektu chu Pathian a nih thu a lo puang chhuak ve bawk a (Sam 14:12). Nunna chu engtik hunlai ami pawh ni sela, Pathian av^ng chauha awm a ni (Tirh. 17:28). A tawi thei ang bera kan sawi d^wn chuan nu chhul hi Pathian hriatpuia lei lam d^na nunna insiamna hmun a ni a, tualthahna hmun t<r a ni lo tihna a ni. 

Mahse, ‘nau tihtl^k’ tih thu hi chuan ‘tualthat’ tih ang em hi chuan tumah hi min deng na lem lo a ni mai thei. Inneihna pawn lama nau pai, a chhan hrang hrang av^nga, ‘tualthattu biru’ tih t^k loh theih loh t<r engzat tak awm ang maw? Nulate chauh hian nau an ti tla lo va, an bialpa te pawh hi a titlatu ber z^wk an ni thei. Chutiangin zahawmna zawnga a mawi z^wk phena bihruk tum nu leh pate pawh hian nau an titla fo tawh ^wm asin. A makin a r^pthl^k a ni tir’u...

Mi thiamte chhut d^nin khawv>lah hian kum tin naute 55,000,000 v>l zet chu tihtl^k an ni a, second khat chh<ng lek hian nausen pakhat aia tam that z>l ang kan lo ni ta reng mai! India ramah pawh hian kum tin nausen maktaduai 15.6 v>l zet chu nu chhula an awm laiin thah (tihtl^k) an ni. Ni tin hian nu nunna sawm v>l zet kan hloh phah ziah anga ngaih niin hmeichhe lam ṭhatlohna chi hrang hrang leh naupai theih tawh lohna te thlengin hmeichhiaten an tuar phah nasa a ni. 

Mizoramah pawh kum 1998 aṭang kh^n nau tihtl^k chhinchhiah (record) kan nei ṭan a, hemi kumah hian nausen 83 zet chu tihtl^k an ni a; hetiang hian kum tin nausen engemaw zat nunna chu nu chhula an awm laiin tiht^wp a lo ni tawh ṭh$n. Kum 2011 kha a tlem ber kum lo ni tain nausen 22 lai chu nunna insiamna hmunah thah an la ni tho a ni (India abortion percentage by state & territory, 1971 - 2013, compiled by Robert Johnston, 7th September 2014). Hei hi chu ziaka chhinchhiah kan neih theih chin a ni mai ang a, kan hriat phak loh lamah hian nunna engzat tak suatin lo awm tawh ang maw? Kan lo tel ve tawh palh reng em? 

Nau tihtl^k hi tualthahna chu a ni mai lo’m ni? Nge, keimahni lama inthiam lohna awm hauh lo leh nakin hun at^n pawha rilru lama nawm lohna min siam ngai lo t<r ang thovin kan ngai? A b$k takin, ṭhalaite in ngaihtuah chiang teh ang u. Min t$rtu lam chu tute pawh lo ni sela, nau tihtl^k hi kan pawm thei takzet ang em? Thufingte 14:12-ah chuan, “Mi ngaiha kawng dik ni ^wm taka lang, a t^wp chu thihna ni si a awm,” tih kan hmu a, hei hian mihring lama kan inthiam chawp ve ṭhinna hi a paithla hlein a lang. 

Ni e, sual chuan min bum a, dik lo chu dik anga min ngaiht$rin, a dik z^wka pawh chu pawm hlei thei tawh lo t<rin min tibuai fo va; sual man chu thihna a nih miau av^ngin ch<ng mite t^wpna pawh chu a lungchhiatthl^k leh viau ṭh$n reng bawk a ni. Mi dang ngaihd^n ni lovin nangma ngaihd^n kha a pawimawh ber ang a, mah se Pathian laka nangmah ngei (a ruk deuh z^wk pawhin a ni thei e) thiam loh chant$rtu che chu i t^n chuan sual a ni tho vang. A chhan chu, Pathian n>na in ink^rah kh^n tla zep siamin a ṭhen hrang daih d^wn si che u a. Nau tihtl^k chu engtin nge kan ngaihtuah z>l tak ang le? 

Kristian kan ni a; kan kuta mihring nunna tit^wp t<r khawpa chhan ṭha t^wk nei thei t<rin kan ngai em? Randy Alcorn-a chu Radio Talk Show-ah kawm a ni a, a kawmtu chuan, miin nau tihtl^k pawmtu a ni an tih ṭhin av^nga a l^wm loh thu a hrilh a. Chutah chuan, ani chuan a lungawi loh chhan chu zawtin nau tihtl^k chu engnge a sualna tiin a chh^ng let a. “Nau tihtl^k chu a harsa alawm, tumahin an duh tak tak av^ngin an ti ngai lo,” tih chu a chh^nna hmuh chhun a ni ta. “Eng v^ngin nge miin nau tihtl^k chu an hreh ringawt ang?” tia a zawh let leh chuan, “Aw… mahni fa thah te chu a hrehawm alawm!” tiin amah kawmtu chu thinrim ṭeuhin a lo au chhuak ta hial a ni. 

Chutih laia Randy-a kawmtu chu nau tihtl^k chungch^nga thiangzau ang reng tak, mimal duhthlanna alawm ti theite z$nga mi a ni a; mahse a t^wp kh^wkah tak tak chuan nau tihtl^k chu a lo duh b$k reng reng lo tihna a ni a, a hriat reng chu a lo haider lui mai mai z^wk tihna a ni (Why Pro-Life). Chu chuan engang fakauva nasain nge mi dangteah nghawng ṭha lo a lo neih tawh ang tih lam phei chu ngaihtuah ngam pawh a ni tawh ^wm lo ve. Nau tihtl^k hi a harsat chhan chu a dik loh v^ng n>n thuhmun reng a ni ngei t<r a ni.

He thu zirt$r hi kan rawngb^wlna ^wm reng a ni. Nazareth Manifesto (Luka 4:16-20) hi ngun z^wka kan zir chuan Lal Isua rawngb^wlna kh^n danglamna ṭha z^wk thlent$r hi a tum ber pakhat a ni a, chu chu chhandamna hmangin fiah takin puanchhuah a ni ta m>k bawk a ni. ‘Father of Modern Missions’ tih hiala khawv>lin kan hriat lar, William Carey-a kha India rama Chanchin Ṭha hril t<ra koh a nih angin a lo kal a, a rawngb^wlna t<r hmuna mite mamawh a hriatna chuan rawngb^wlna zau z^wk neiht$rin India rama hmeithai hal hlumna d^n (Sati) chu December ni 6, 1829-ah chuan khap a lo ni ta a, nunna hlu tak chu chhanhim a lo ni ta tihna a ni. Chu chu danglamna ṭha z^wk chu a ni a, hetiang hmang hian khawv>l hian ringtute tel vena hi a hre thei ṭh$n t<r a ni d^wn lo’m ni? “Amah av^ngin kan nung, kan che, kan awm a ni si a” (Tirh. 17:28). 

“Sual ka nei lo,” kan tih chuan mahni leh mahni kan inbum a, thutak chu keimahniah a awm lo a ni. Kan sualte thupha kan chawi chuan kan sualnate ngaidam t<r leh kan fel lohna zawng zawng tl>ngfai t<rin amah chu a rinawmin a fel a ni. (I Johana 1:8-9)

- H. Lalroluahpuia