Written by
Darrokima

Revd leh Mafaa

Kum 2019 kan chuang kai a, Zoram mipuiin titi inṭawm kan neih hmasak ber chu Revd. Chuauṭhuama'n Mafaa Hauhnar chungchang a ziah hi niin a lang. Mafaa chhungte leh a ṭhianṭhate tan chuan thu ngaihnawm huanga khung chi a nih lem loh turzia chu mi pangngai tan chuan hai tur a awm lo.

Pu Chuaua hian a thu ziah thupui hnuaiah bracket-in 'Chawngkhum dan tlang huat loh,' tih a dah a. He a thu dah hian awmzia a nei lem lo nge ni, Mafaa ngainatute huat rawn a hlawh phah a, Mafaa ngaina lem lotute pawhin a thu ziak hi a chaltlaiin pai dam harsa an ti hle niin a lang.

'Chawngkhum dan tlang huat loh,' tih awmzia hi Pu Chuaua hian a man fuh chiah lo em aw a tih theih. Mi chanchin nuihzatthlak emaw, a nuihzatthlak zawnga chet chhiatna emaw sawi chhuahsak dawnin he thu hi intlawh khalh nan hman ṭhin a ni a, he ṭawngkam hian fiamthu nen inzawmna thuk tak a nei. Mi diriamna leh deusawhna awmphaw atana hman chi a ni lo. 

Mafaa leh Pu Chuaua hian Vanglaini chanchinbu-ah literary debate ngaihnawm tak tak an lo nei tawh ṭhin a. Writer puitling takin hetianga debate an neih hian a takah an inhaw zui ngaiin a lang lem lo va, an mimal nun thlengin an indiriamin an indeusawh zui ngaiin a lang lem lo. Mahse, Pu Chuaua thu ziah duh dan kalhmang aṭang hi chuan literary debate-a a hneh ngai meuh loh Mafaa hi a huatna a lo thuk hle a, a thih hnu-ah pawh a hming mawi lohna tur dap khawmin a la vawm zui awrh awrh zel mai a ni a tih loh theih loh. Mafaa khan tlin lohna leh fel lohna, chak lohna tam tak a nei ve tih chu tlang hriat a ni. Chuti chung chung chuan Zofate tana thu leh hlaa a sulhnu avangin ngaihhlut a hlawh a, a thihna-in mi thin a ṭhawng a, an lainat a, a nunhluite avangin tu mahin an demin an deu phal lo ang tih laiin, a chanchin tluangtlam pangngai taka pho chhuah theih reng kha Pu Chuaua hian a leila thei ang berin a'n thur chhuak nghauh nghauh a. Pastor-ho group-a an ui thu an sawina thu tam tak zinga a rawn thur chhuah duh ber kher aṭang pawh hian Mafaa chunga a rilru put hmang chu a chiang viauin a lang.

Thu leh hlaa inpawlkhawm­na hmuna Mafaa a hmuh thu a han sawi chhuah duh dan ṭawngkam te hi mihring dam lai, inngamtlak takte inkahna ni ta se, a nuih liampui theih mahna, lei daia zâl tawh hnu chhut zui nan chuan na ve ngaih ngaih tak a ni. Mafaa sunna mittui pawh a hul chian hmaa heti taka Pu Chuaua'n a han chhu zui duh mai hi eng rilru pu-a ti nge a nih ang tih hi ngaihtuah tham tak a ni a. Vawi li emaw chauh an inhmuh avangin an inngamtlak vang chu a ni lo phawt a, a chhungte hnem a duh vang a ni lo tih a chiang em em bawk a, Mizo mipuite hmuha Mafaa chawimawi a duh vang phei chu a ni lo leh zual tih a lang chiang em em bawk a. A dam laia a hnial hneh meuh ṭhin loh kha a lo thih takah chuan phuba lak nan a chilh zui ta chiam mai a ni thei mai ang em? Mitthi khin te chu tu tan pawh nuam tawh hek i!

'Pu Chuaua hian Mafaa hi a duhsak leh a hmangaih vang zawk a ni,' ti zawnga sawi te pawh an lo awm ve zeuh a ni awm e. A hmangaih leh duhsak vang a ni lem lo ang tih rinna chhan lian tak pakhat ka nei. MBSE-ah hian Mizo subject text book committee-ah Pu Chuaua te nen hian kan awmho ṭhin a. Member zingah khan ka naupang fal deuh a, zirlai bu-a dah luh thar tur vel kan buaipui changin a thu leh hla dah luh tur lo dap khawmtu berah ka ṭang ṭhin a. A ṭha awma ka rin kha ka keng a, kan en tlang a, kan pawm tlan chuan zirlai bu-ah kan dah lut mai ṭhin. Vawi khat chu hla eng emaw zat dah luh thar tur ka keng a, Mafaa hla phuah, Pathian fakna hla ṭha deuh mai pakhat hi ka keng tel a. 

Kan han en vang vang hlawm a, ṭha kan ti tlang viau a, mahse, Pu Chuaua khan nuih hak hak pahin, "Mafaa hla te zir lek loh tur a!" a ti a, chhiar pawh a chhiar ve duh lo. Ani berin khatia a tih takah chuan kan titlang ngam ta lo. Pu Chuaua thil thlir dan hi khawvel mipui thlir dan ni vek sela chuan Christopher Marlow te, William Shakespeare te kutchhuak meuh pawh hi tu mahin zir tlakah an ngai awm lo ve! Thu leh hla ṭha hi chu amahin a awm mai a, a pho chhuahna hmanrua atana Pathianin talent a pek a mihring lam kha kan zu teh uluk lutuk chuan zir tlak thu leh hla ṭha hi a tlem ngawt ta ve ang. Pu Chuaua te ngaihdanah chuan a thu leh hla aiin a mihringa kha a pawimawh zawk niin a lang a, Mafaa te hla phuah ve te chu zir tlak a ni kumkhua dawn lo a nih hmel.

Pu Chuaua article lamah bawk khan han let leh ta ila. Mi paurau leh chaltlai tak pawhin mitthi tawh chanchin an ziahnaa an hman duh lem loh tur, tihelna ṭawngkam a rawlh luih hram ṭhin dan mawlh kha mak ka ti a. Rem lo chung chung pawhin a na laiah a khei lui ngat ngat zel ni khan a lang a, sakhaw puithiam tih atan chuan a mak em a, Mafaa ṭhiante leh a chhungte tan chuan 'a mak a na' tih ngawt mai loh chu sawi tur a vang hle-in a rinawm. Pu Chuaua hian Mafaa hi a lo haw viau a nih pawhin, a mihringpui a nihna avang chauh pawhin zah derna chhe tê tal chu han lantir ve se, tun aia tlem tala mawihnai deuh zawkin an inhmuh dan chanchin te hi han sawi sela, Mafaa hi mipui leh a chhungte hian kan sun nawn leh awn awn kher lo tur.

Mafaa kha pa inngaitlawm tak, hriatna ṭha danglam bik, chak lohna leh fel lohna erawh tam tak nei ve, Zofate thu leh hlaa arsi eng mawi danglam bik a ni a. Pu Chuaua hian a dam laia a lo inhnialpui ṭhin kha lo duh tawk tawh sela, lei daia a zâl tawh hnu hi chu diriama deusawh zui lovin, a thlarau muanga a chawlh theih nan lo ruihpui zui lo hram tawh teh se.