Mizo ṭawng i hlut ang u
Ṭawng chungchang zirmi–linguist kan ni lo a nih pawhin kan pianpui ṭawng Mizo ṭawng erawh hi chu chhiar thiama ziak thiam tur kan nih laiin, keini ṭhangtharte hian kan thiam lo ta hle mai hi a pawi hle. Social media a awm hnuah phei chuan kan inbiakpawhna tam ber hi thu thawn/message hmangin a ni a. Chutah chuan Mizo ṭawng ziah kim loh te, ziah dik tawk loh leh ziah zawm leh zawm loh tur pawh hre mumal lo, zirna lama thiamna sâng tak tak nei ni si kan awm ta ṭeuh hi a pawiin a veiawm takzet a ni.
Kan ṭawng hi kan zah tâwk lo em ni?
Mizo ṭawng hi Sap ṭawngte angin ziah zawm leh zawm loh tur hriat kim vek a harsa a, hetiang lama mi thiamte pawh an la inlungrual loin kan insingsa mêk tih chu kan hre vek awm e. Chutih rualin, ziah zawm leh zawm loh tur chiang sa, ngaihtuah ngun îk tana hriat tur, zirlaibu pawha kan zir tam takte hi a takin kan hmang zui ngai lo nge, kan ngaihtuah loin kan ngai pawimawh lo zawk? Sap ṭawng ziah dik loh kan hlauhna aia nasain kan ṭawng, Pathianin min pêk hi kan zira a dik thei ang bera ziah leh sawite hi kan bat a ni tih kan hriat nawn a ṭul ta hle. Mahni ṭawnga ziah theih reng, Sap ṭawnga ziak tlat, Sap ram erawh la kal lo leh dam chhung pawha Sap rama kal bîk lo turte hian kan ṭawng hi kan hluta kan zah thar a ngai a ni.
Save the date
Nupui pasal kan nei dawnah awlsam taka WhatsApp/Facebook/Instagram lama tarlan theih maiin inneih sawmna kan siam thei ta a, a awlsamin a lawmawm hle. Chutih rualin, kan inneihna turah hian Mizo ṭawng thiam lote kan sawm dawn a nih loh chuan 'Inneih sâwmna' tih aia 'Save the date' tih kan han hmang ta tlat te, Pathian min pek Mizo ṭawng hmangaihtu tân chuan a rilru natthlâk hle! Hnam dang, Mizo ṭawng thiam lote lo kalna khawpa inneihna ropui hi Mizo dik takte inneihnaah chuan a khât khawp mai. 'Inneih Sâwmna' tih aia 'Save the date' hi chângkâng riaua kan hriatna hi changkânna dik lo, mahni ṭawng hlut lo zawnga changkânna a ni a. Chuvangin nupui pasal la nei turte chuan kan inneih sawmna hi kan ṭawng, Pathian min pêk ngei hmangin 'Inneih Sâwmna' tiin i ziak teh ang u. Hnam dang kan ṭhiante kan sâwm duh a nih erawh chuan Sap ṭawnga sâwm erawh chu a nih dan tur tak a ni thung ang.
Sorkar hnathawk, kohhran, NGO leh Mizo ṭawng
Sorkar hna lian thawk, hriattirna pawimawh pe chhuaka hming ziak thei khawpa mi thiamte hian Mizo ṭawng an thiam loin, ziah zawm leh zawm loh turte hi an hre lo nge ni tih tur khawpin an thuchhuahah hian Mizo ṭawng an ziak dik lo nasa ṭhin a; a pawi hle. Office bang vela an thu tarahte hian ziah zawm leh zawm loh tur hi an hre lo fo bawk. Hetianga kan mi thiam leh kan rin, kan entawn leh kan zah rawn em em te berin kan ṭawng ziah dan an hriat loh chuan keini zirlaite, an tu leh fate hian kan ṭawng hi kan thiam lo telh telh dawn tih hi a chiang hle.
Mizoramah pâwl hrang hrang a tamin thuchhuah an nei ṭhin a. Anni pawh hian kan ṭawng ziah dan hin an thiam lo fo mai a, rilru a na ru vawng vawng ṭhin. Sap ṭawng chuan chhuahtir dawn ila, tihsual hlau leh mi nuihzat hlau reng rengin uluk tak leh a dik thei ang bera chhuah ngei an duh ang. Mahse, kan pianpui ṭawng, Pathian min pek ngeia kan chhuah dawn chuan kan ziak dik tawk lo em tihte hi kan ngaihtuah pha tawh lo reng reng a; chu chu kan tu leh fate chuan Mizo ṭawng ziah dan dik emaw tiin an hmang zui zel ta niin a lang.
Mizorama kohhran hrang hrangte thuchhuah pawh kan hmuin kan lo chhiar ve ṭhin a. Kohhran hmunpui aṭanga an thuchhuah hi chu a dik tlangpui a, a lawmawm hlein ka hria. Chutih rualin, dik tawk lo leh tihsual chu an nei fo tho a, kan ṭan tlan a ngai hle. Pastor te, kohhran committe chinte leh kohhran ṭhalaite hian kan ṭawng ziah dan hi i zir nawn teh ang u. Pathianin min pek kan ṭawng zah lo leh dik hlel taka kan hmanga kan ziak fo mai hi Pathian pawisawina a ni mai lo maw?
Facebook lama pawisa hlawh theihna leh kan ṭawng
Facebook lamah pawisa a hlawh theih hnu hian a hma aiin kan khawih nasa ta a. Chutah chuan kan mi lar leh kan ngaihsan te aṭanga mi hriat hlawh ni lote pawhin kan theihtawp chhuahin ṭan kan la ta suau suau a nih hi. Chutah chuan kan thlalak leh video pho chhuahah te thu kan ziak a, mahse, kan ṭawng kan ziah dan kan uluk loin nakin zela kan tu leh fate inzirna tur leh hnam dangin kan ṭawng an zirna tur atana rintlak hi a tlem zawk an ni awm e.
Mizorama sikul ṭha leh hming lang tham khawpa thawk zirtirtu pakhat pawhin Facebook lamah video dahin, Mizo ṭawng a ziak tel ṭhin a. Mahse a Mizo ṭawng ziahah chuan 'a ni' leh ani' hi a hre hrang miah lo. Chutiang vel chu kan sikul ṭha pâwla kan zirtirtute Mizo ṭawng ziah dan a nih chuan, zirlai naupangte chuan Mizo ṭawng ziah dan dik an hriat kha a rinawm loh.
Miss Mizoram lo ni hial tawh khawp Mizo hmeichhe chhuanawm pakhat pawhin ṭhahnemgai takin Facbook-ah pawisa hlawh tumin a chanchin a tarlang ṭhin a. Mahse, Mizo ṭawng a ziak uluk loin a kalpah viau bawk a; ṭum khat chu, Mizo ṭawng ziak kim hram hram turin ka han ngên ve tawp tawh mai a ni. Amah bîk ka tihna ni loin, pawisa kan hmuhna tur chauh hi em ni kan buaipui tihte hi rilruah zawhna lian tak a awm a ni.
Lâr châkna leh Mizo ṭawng
Social media lama mi lâr nih châk, tunlai ṭhalaite duh zawnga thuziak tawitê tê vawrh darha mi dangte pawhin an thu leh hla an lo put darhsak tam zawkte thuziakah pawh hian Mizo ṭawng ziah zawm leh zawm loh tur hre lo hi a tam zawk an ni. Hengte hian rilru an tina êm êm. An lâr avanga rilru nâ ni loin, Pathian min pek kan ṭawng an ziah dik loh vâng zawkin rilru a nâ a ni.
Instagram lama sumdawnna lam hawia inpho chhuak ṭhin pakhat pawh hi ṭum hnih khat chu Mizo ṭawng ziak dik turin ka va ngen ve râwih tawh a, mahse, hma an sâwn mawh hle. Chu chuan a hmaa kan sawi tawh angina, kan ṭawng chu ziak dik lo mah ila, pawisa kan hmuh tho chuan a tâwk, tih rilru chiah hi kan pu ta mai em ni tih awl tak a ni.
Heng kan ṭawng kan ziah leh kan dahte hi kan tu leh fate chuan kan ṭawng ziah dan tûr ve rêng emaw an ti ṭan mek a, a pawi hle. Hetianga mahni pianpui ṭawng hlut lo leh kalpah êm êmte hian Pathian min pek kan ṭawng hi an hlut lo a, min petu Pathian pawh hi an zah lo hle a ni. Chuvangin, kan inenfiah a, kan pianpui ṭawng hi hlut thar turin kan inngên a, chu chu Pathian thu kan awihna tur kawng khat a ni bawk.
- Rinfela Zadeng