Kohhranin a mite pian hlim aṭanga thlân thleng a ûm zui (Thlirna tlang dang aṭangin)
Social media-ah kohhran sêlna, duhkhawp lohna sawi chhuah a ni ta fo va. Kohhran kan sêlna leh duhkhawp lohnate hian dikna chen pawh a nei mahna. Mahse, a ṭhente’na kan beih dan hi chu a lutuk deuh lo maw a tih theihin ka hria! Kohhran pawl (denomination) hrang hrangin kan member-te kan enkawl (ûm zui) dan ka hre zau lo va. Tun ṭumah hian ka awmna kohhran, Presbyterian Kohhranin a member a ûm zui dan (kohhran mal leh Synod-in) tlem han tar lan ka tum a ni.
Nau a lo pianin kan kohhran (Venghnuai Kohhran)-in Rs 2,000-in nau piang kan en ṭhin. Remchang hmasaah Pastor-in puithu (khûnkhân) takin nausente hi biak inah baptisma a chantir a. Naupang Sunday School (Beginner Department)-in heng nau piang tharte hi kum 4 an tlin huna sunday school-a lo kal turin an hual a, card (hualna) an pe thlap ṭhin. ‘Nau hual’ programme hi mumal taka hman a ni ṭhin.
Kohhran ṭhenkhat Pre-Beginner Department neite chuan kum 4 an tlin hma pawhin naupangte chu Pre-Beginner Department-ah an lo awmtir a, theih ang angin an lo zirtir ṭhin. Pre-Beginner Department nei lo pawhin kum 4 tling chin chu Beginner Department-ah ṭhuttirin, Senior Department an nih thleng mumal taka kaihruaiin, Pathian thu an kum (age group) milin an zirtir ṭhin tih kan hre awm e.
Naupang kum 14 tling chu dan zawh kima dan chhunga lawm luh turin uluk taka zirtira enkawl an ni a. Khûnkhân/puithu takin dan chhunga lawm luh zan kohhranin a buatsaihsak ṭhin. Hemi zan hian Lalpa Zanriah Sakramen pawh kilpui ṭhin an ni.
Nupui pasal nei rual, innei duh an member-te chu kohhranah puithu leh zahawm takin inneihna a buatsaihsak a, pastor emaw kohhran upa, inneihna kawltuin a inneihtir ṭhin. Kohhran dan thianghlim, biak in hawnga inneite chu kohhran leh a hnuaia fellowship ten lawmpuina an pe ṭhin.
Dam loh nikhuain kohhranin a mite a ṭawngṭaisak a, a theih ang angin a ṭanpui ṭhin. Damdawi ina awmte chu a kan ṭhin a, damlo na zualte phei chu damlo kanna rate pawh a pe sang deuh bik ṭhin.
Tu chungah pawh thihna a lo thleng thei a. Thihna hial a lo thlenin a member-te kohhranah an active leh active loh thliar hauh lovin kohhranin an chenna in, etc.-ah a vui a. Chu chu duhtawk mai lovin thlân thlenga ûm zuiin thlanmualah a vui leh ṭhin. Kan biala kohhran pakhat chuan an member thi Rs 8,000-in a ral ṭhin a, ka lawina kohhranin Rs 7,000-in kan râl thung.
Presbyterian Kohhran ṭheuh ṭheuh pawh kan tih dan a inang vek lo va, kan member-te kan chiauau dan leh ngaihsak dan pawh a inchen lo. Kohhran tam ber hi chuan rethei chhawmdawl/ṭanpui pawh kan uar fu a ni. Ruihhlo ngaite kan ṭawngṭaipui a, camp kan buatsaihsak a, theih ang angin kan buaipui ṭhin! Mi dang camp siama lut duhte tan conveyance, buaipui leh fee te tumsakin kan che ve ṭhin bawk! Kan Kohhranin a ṭul apiang kâwma titipui turin counsellor kan ruai a, ani hi a ṭul thei khawp mai! Counsellor hi thla khatah Rs 20,000 lawmman atan kan pe.
Kan veng mite tana kan kohhranin kan tih dang pakhat chu ‘Pass lawmpui’ a ni. Board exam–HSLC, HSSLC, graduate leh post graduate, etc. exam-a pass-te Chawlhni zan inkhawmah lawmpuina citation leh Rs 500 ṭheuh kan hlan ṭhin. Hemi zana thuhriltuin pass lawmpuina leh anmahni fuihna lam thuchah a sawi ṭhin bawk. A zawngchhangthlak hlein kan hria. Pass kan lawmpuite hi kan kohhran member ni lo, eng kohhrana mi pawh a huam vek ṭhin.
Kan bial chhunga kohhran pakhat chu chawlhkar tluanin Inrinni leh Chawlhni tih lovah chawhnu dar 2-ah an veng chhunga ruihhlo ngaite pualin biak inah an ṭawngṭai ṭhin. Hemi inkhawmah hian ṭawngṭaina tur (prayer item) dang telh an remti lo. Hetiang khawp hian ruihhlo ngaite tan ṭan an la a, an entawn tlak tak zet! Kohhran eng emaw zat, ruihhlo a rêm theihna tura thawktute sum faia ṭanpui ṭhin an awm. Heng kohhrante hian VDP, YMA leh ruihhlo dotu pawl dang hnenah sum an pe ṭhin bawk.
Kohhran mal, pastor bial, presbytery leh Synod-in kohhran member-te ṭanpui leh enkawlnaa an thawh, an insensona kan sawi kim seng lo vang. Presbyterian min khai khawmtu Synod hnathawh ṭhenkhat (mipuite hmakhaw ngaia a chetna) i lo thlir teh ang.
1. Lungin tângte zinga rawngbawl ṭhin Prison Ministry a nei. He Ministry hian Central Jail leh District Jail-a rawngbawlin, jail tâng chhuak tan ‘aftercare’ pawh a kalpui.
2. Campus Ministry-in zirna in hrang hrang luh chilhin rawngbawlna a nei ṭhin a, online pawhin biak theih reng an ni. Campus Ministry hi an buai viau mai.
3. HIV/AIDS veite tan Grace Home, Durtlangah a nei. Doctor, nurse etc. inpe tak takten an enkawl.
4. Rescue Home, Durtlangah leh Champhaiah a nei. Tunah hian eng emaw zat enkawl lai an nei.
5. Nau hnuchham enkawlna Hmangaihna In, Durtlangah a nei. Central Kohhran Hmeichhe Committee-in an mamawh an pe ṭhin.
6. Kum 2021 khan Synod-in Zirlai Viltu Committee a siam a, chu Committee chuan Mizo zirlaite all India service, central services etc. an tlin theih nan hma a la chho a. Zirlaite hman ṭangkai theih tur Synod Resource Centre, Synod Conference Centre-ah a hawng a, chuta kal ṭhin zirlai hlawhtling, UPSC Prelims-a tlinga Mains exam tur a awm, ani lo pawh MPSC exam-a hlawhtling a awm bawk. Hlawhtlinna changtu lo pung zel rawh se.
7. Presbyterian English School hi din a nih chhan pakhat chu, khatih hun laia English medium school (private-a din ṭhenkhatin) fee an tisang lutuk a, nu leh pa leh mipui min ‘exploit’ nasa lutuk a, chumi tinêp tur leh zirna standard ṭha zawk sikul neih a nih theih nana tih a ni.
8. Synod Multipurpose Training Centre pawh eizawnna fumfê miin a neih theih nana din a ni. Chutiangin Kohhran Hmeichhe enkawl ‘Women Centre’ pawhin hmeichhe eng emaw zat lifeskills a zirtir mek.
9. Family Guidance & Counselling Centre (FGCC) hi chhungkua leh mimal harsatna neite tan pan theih tura siam a ni.
10. Kum tin Synod Hospital, Durtlanga damlo awm man pe thei lote leiba Synod-in a rulhsak ṭawk ṭawk a, ba rulhsak zingah Presbyterian Kohhran ni lo an tam khawp mai.
11. Synod Relief Fund aṭangin kum tin khuarel chhiatna tâwktu eng emaw zat a ṭanpui. Hetiang ṭanpui zingah Presbyterian Kohhran mi ni lo pawh an tel nual ṭhin.
12. Zirlai harsate chhawmdawlna scholarship pein, dinhmun tleute a chhawmdawl ṭhin.
13. Synod Archive hi mipui tan ṭangkai tak a ni; record hlui mamawhtu kan tam tual tual.
Kohhranin a mite a ûm zui dan
Heng thil tlemte ka han thai lan aṭang mai pawh hian kohhranin a member leh ram mipui tana tha leh sum a sen ṭhinzia kan hre thei awm e. Mi thiam leh thil chîk zawkte’n ziak phei se ka ziah bak pawh ziah tur tam tak an hre ngei ang.
Hei erawh i hre reng ang u: Kohhran hian mite hmuh leh fak an hlawh nan thil a ti lo va, kohhran neitu leh lu ber Pathian tan leh Ama ropui nan a ti ṭhin! Mite’n Pathian chhandamna he leiah leh vanah chang se, khua leh tui ṭha ni se tih hi a duh a, chumi atan chuan a thawk mai ṭhin zawk a ni.
“...thil ṭha tih chu kan awmna turin Pathianin a buatsaih lâwk a ni”
- Prof. Lianzela