Written by
~Darṭhakunga

Office kal hma hi a va ṭha em!

Zing tho tlai ai chuan tho hmte chuan an thawk ṭan hma zawk ngei ang a, thawk hma na nâ nâ chuan an thawk tam ngei bawk ang.

Kan sorkar hrawn mek tih ṭhat tam tak zinga ṭha ka tih em em chu, sorkar hna thawkte office an thleng hma tawh leh an bâng tlai tawh hi a ni. A nihna takah chuan office an kal hma a ni lo va, tin, an haw tlai pawh chu a ni lo. Sorkar office order-ah chuan sorkar hna thawkte chu zing lam dar kua (9 AM)-a office thleng tur leh tlai dar nga (5 PM) thleng hna thawk tura tih an ni. Office order hi zawm thlip thlep se, kal hma leh bâng har an ni lo. Kan fak duh ṭâlh a nih chuan sorkar thu an zâwm ṭha a, an fakawm hle mai tih mai tur a ni. Mahse, tun hma lamin sorkar hnathawk tam tak hian hun an vawn dik loh em avangin office order anga dar kuaa office thlengte hian ti ṭha an ang mai chauh a ni. Tun hma zawng aiin an kal hma a, an bâng har deuh tih mai chauh a ni. A nih tur ang taka zing lam dar kuaa office thleng leh tlai lam dar ngaa office chhuahsan ang thlap thlap chu a la ni pha chiah lo.

He kalphung thar hian sorkar hnathawk bakah mipui tam tak rilru sûkthlêk a her rem chho zel a, a sap ṭawng tak chuan ‘moral reform’ a thleng mek a ni. Kan sorkar hrawn mekin hun hmasa lamte thlir kirin office kal dan chu her rem ngai nia hriain hma a la ta a, tunah chuan sorkar office tam zawkah chuan attendance pawh register-a hming sign mai duh tawk tawh lovin bio-matric emaw, KAI Apps emaw te hmangin sorkar hnathawkte office kal hun leh bân hun chu a vil zui mek a. Hei hian chawp leh chilhin hmasawnna a thlen a; sorkar hnathawk tam zawk chu office an thleng hma a, tlai lamah pawh a hun takah an bâng ta hlawm a ni.

Tunah chuan Aizawl khawpuiah chuan zing lam dar riat 8:00–8:30 inkarah office kal lirthei a tlan zung zung tawh a; dar 9:00 – 10:00 inkara traffic tâwt (jam) mup mup pawh a zia ta hle niin a hriat. He kalphung thar hi nihphunga neiha zawm reng ni ta se a lawmawm ngawt ang.

Aizawl khawpui kawngpui dung zim em em leh lirthei tâwt em em chung pawha state dang khawpui ang lo taka lirthei horn ri chuah chuah awm lo hi khualzinte mak tih a la hlawh rêng a. He kalphung mawi em em hian Mizoram min timawi a, a chhunga cheng Mizote pawhin zah kan kai phah a, a hria apiang mak tih a hlawh. Hei hi kum tam pawh vei leh mah se kan chhawm nun zel a rinawm. Hetiang bawk hian office hun vawn dik hi i chhawm nung zel ang u.

Delhi-a cheng kan ṭhianpa, vai pakhat hi a office kalna a hla hle a, mahse, dar 9 AM-ah office a thleng zat zat thei reng. Engtin nge i tih theih bik a tia ka zawh chuan, zing dar 9-a office thleng tur chuan kan in aṭang hian zing dar 7 velah ka chhuak tlangpui a ti. A va fakawm em. Sorkar hna thawk, mahni hnaa rinawm, office hun vawng dik tlat tan chuan Aizawlah pawh mahni in aṭanga chhuah hma chu a ngai ve tho ang.

Sawi tawh angin, tunah hian office kal dan hi attendance register hmang tawh lovin department tam zawk chuan bio-matric emaw KAI apps emaw an hmang a. A hun taka sign-in/register tur chuan an kal hma a ngai a, an kal hma ta reng bawk a. A pawimawh ber chu rilru hi a ni. Kan attendance lakna chu eng register emaw, eng apps ber emaw pawh ni se, kan rilru ber kan chhum hmin loh chuan hotu lam an strick loh hun emaw, sorkar inthlak hunah emaw kalphung hluiah bawk kan kir leh dawn a. Chuvangin, mimal tinte’n hun vawn dik hi kan kalphung pangngaia seng lut ṭheuh tura hma kan lak zel a ṭul awm e.

Kan tunlai nun han thlir hian moral reform kan mamawh tlang niin a hriat. Zirchianna mumal tak awm lo mah se, kan ni tin khawsak phung, inṭhenawm khawven dan te, kan politics inlumlet te, contractor-te contract hnawh thawh dan te, kan in saka kan inrawih dan te, kan office kal hun leh office chhunga kan hun hman dan te, ai kal chhawr chungchang te, kan sum ûm dan te, kan in leh lo din dan te, chhungkua kan din dan kawng te, social media-in min thunun mek dan te, a… sawi tur a tam mai. Kawng engkimah hian kan insiam thar a ngai a nih ber tâk hi.

Sorkar hnathawk zing dar kuaa office thleng duh rêng rêng lovin a in satu, hlawhfaa a rawihte zing dar kuaa hna thawk hman tura a phût lui tlat hi ngun taka ngaihtuah chuan a fair thlawt lo. Sorkar emaw, department hotu ten emaw hremna an lekkawh loh vanga ni tin, kum tluana office hun vawn dik loh mai hi chu, a nia lawm, a fair thlawt lo. Chutiang mi chuan hlawhfa a chhawr ve a nih pawhin zing dar kuaa ṭan kher leh tlai lam dar ngaa bân kher hi a phût a thiang lo. Mahni chunga tih duh loh, mi dang ti tura phût hi mi sual ber zia a ni.

Kan ram ei leh bar dinhmun ṭha lo tak siam ṭha tur hian kan rilru siam thar ila, rinawm i zir zel ang u. Kan Home Minister-in Mizoram Journalist Association (MJA) General Conference vawi 51-na IPR Auditorium, Champhaia March ni 26, 2025-a hmanpui ṭuma a thusawi, “Mizoram mamawh ber chu siam tharna (reformation) a ni,” a tih khan a tawp ka han khâr ang e.

~Darṭhakunga