Written by
Sangtea Khawlhring

Mahni vei zawng zawng

Tunlaia ka vei ve chu kan hming phuahah sap hming kan telh nasa lutuk leh kan hnam hming ziah dan kan palzût ta lutuk hi a ni.

Mi ṭhenkhat chuan, "Ka hming hi sap hming a ni lo, Bible-a mithianghlim, ka ngaihsante hming ka pu a ni," an ti a. Ṭhenkhat leh chuan, "Vai ramah pawh kan la awm mai thei a, hnam dangte’n Mizo hming an lam thiam lo," an ti. Ṭhenkhat leh chuan, "Tun ang laiah first name, second name ziah te a ngai tawh a, sap hming a tel ngei ngei a ngai," te an ti bawk.

"Bible-a mithianghlim ka ngaihsante hming ka pu," ti ho hian mithianghlim, an ngaihsante nun zia entawn an tum paw'n ka hre chuang lo a, Bible-a mite hi chu an hming hian awmzia (put chhan) mumal tak a nei a ni. A dik chiah chuan an ngaihsan, mithianghlimte hming an pu zo lo lutuk hi an intimualpho tih an inhre lo zawk a ni.

"Phaiahte pawh kan la awm mai thei a, hnam dangte’n Mizo hming an lam thiam lo," ti ho hian a enga mah hmain hnam dang lakah an tlawm nghal a tih theih ang. Kolasib nula Lalremsiami (hockey player), Lunglei tlangval Lallawmzuala (footballer), sipai huaisen Lallianzuala, Lalhnehpuia Chhakchhuak (basketball player) te pawhin hnam dang hming an pu lo va, national level-ah an hlawhtlingin an lar em em a, vai ho hlei hleiin an ngaisang. Nang, Mary Lalnunnemi kha tuin nge ngaisang ve che? Lalhnehpuia Chhakchhuak pawh America-ah a awmna state leh university-ah chuan a lar teh mai asin, tu mahin ‘William Lalhnenpuia a ni si lo" an ti lo.

"Zaninah Johnkenty leh Puhspak Verm an inhnek dawn," tih hian a hre sa tan lo chuan Mizo leh hnam dang an inhnek dawn tih a hriat theih ngawt loh. Kawmchhak kawnga kalte’n, "Zaninah Zoramthanga leh Paul Weir an inhnek dawn," tih an sawi chu in chhung aṭangin lo ngaithla mah ila, Mizo leh hnam dang an inhnek dawn tih kan hre thei. Chu tak chu hnam dang zingah hming hmanga Mizo hnam tihzahawmna a ni.

Mizo zinga kan Central Service ni hmasa hote khan sap hming an put loh vanga hnam dang zinga hmuhsit leh endawng an hlawh an ziak kan la chhiar lo. Kan officer lian hmasa hote kha ziakmi an ni fur a, an hming vanga harsatna tâwk chu ni se an ziak kan chhiar khawp ang. Tih êmah chuan Chakma ho pawhin India ram ril ber ber thleng pawhin an hming tawpah 'Chakma' tih telh an zak hleinem le.

"Document-ah first name, second name a ngai," tih ṭan chhan ho hian hria se ka duh chu, a chunga kan Mizo nula/tlangvalte khi tunlai mi vek an ni a, first name-ah sap /vai hming an dah loh vanga harsatna an tawh tu mahin an sawi kan hre lo. Lalchuhveli ni ṭha ve mai lova Alinery Lalchuhveli han nih kher te, Robert Z Hmar han nihte kha changkang ta riauvah kan ngaih vangin chhuanlam kan siam a ni lek zawk.

Kawlni hoin Colney tia an ziak pawh hian ka thinlung an hliam. American hnam hmingah Colney a awm lo va, Mizo hnam hming a ni. Mizo alphaber-ah C kan nei lo va, Y pawh kan nei hek lo. ‘Kawlni' tih aia ‘Colney' tih changkang zawk riau kan ngaih vangin kan inti Colney vel a ni ber.

Hnam hminga Colney inti hmasa Pu Lalzuia Kawlni pawhin "Matric kan zir laiin heti hian ka lo dah ta mai a, ti sual ka inti hle a ni," tih thu Vanapa Hall-ah zirlaite hmaah a sawi nghe nghe kha. Nang, Colney, Royte, Sylo tia hnam hming ziak khan eng vanga khatia ziak nge i nih?

Sangtea Khawlhring