Tute hian nge lal dâwl ang le?
A rei tawh deuh a, a kum ka hre chiang ta mai lo; MLA inthlan result hi chanchinbua mi kan lo en ho laih laih a. Chutih lai tak chuan Rev. LZ Zolawma (RIP) zing lêng haw khan result chu a rawn en ve a. Chumi ṭuma a thusawi, "Heng ho zingah hian tu tute hian nge lal dâwl ang le?" a tih kha vawiin thleng hian ka rilruah a la châm reng ṭhin. A thu sawi hi a sei lo nâin thuchah pawimawh leh thûk tak niin ka hria a, mi zawng zawng huapa thuchah pawh lo ni teh se.
Mihring nihphungah hian lalna leh thuneihna te hi mi tin duhthusam a ni a, politics-ah phei chuan a chuha an inchuh a ni. Lalna leh thuneihna han chan chiah hian mihring mizia a lo inthlak fo ṭhin a; Mizo upate pawhin, "Lal ngai lo lal a ná, an lal a khà” an lo ti hial reng a ni. Kan pastor zahawm tak pawh khan kan ram rorelna kalphung leh roreltute rorel dan te, thuneihna an chan hnua an lo kal dik loh ṭhin dante a hre chiang ni ngeiin a rin zawn theih a ni. ‘Lal dâwl’ tih a hman hi thuneihna hmang dik leh hlemhle lo sawina a ni ngei ang. Lal dâwl leh dâwl lo an awm ṭhin avanga he thu hi sawi ni ngeiin a lang bawk.
Ram roreltu, sawrkar hna lian thawkte leh thil ti thei dinhmuna han din hian mi ṭhenkhat hi chu rilru leh nungchang dang ta daih hi an awm fo ṭhin. An dinhmun ṭha leh an thuneihna chu hmang sualin, mi dang chan ai leh hamṭhatna thlenga laksak ching an awm ṭhin a, hei hi thuneihna hman sualna, lal dâwl lohna leh corruption kan tih hi a ni.
Hruaitu fel tak tak awm zingah hetiang lal dâwl lote hian ram hmasawnna an dâl a, Mizo hnam an tihmingchhia a, hetiang mite hi ram leh hnam hmelma an ni tih kan pawm tur a ni ang. Ngun taka ngaihtuah phei chuan heng lal dâwl lote hi Kristian an ni a, Kristian sakhua pawh an tihmingchhe tel bawk a, a pawi hle a ni. Hetiang ang kan ram hmelma dotu tur chu ram neitu mipuite kan ni a, dikna leh rinawmna nen kan do tlat tur a ni ang. Mipuite ralthuam ṭha leh pawimawh tak chu inthlan huna kan vote hi a ni a, hei hian awmzia pawh a nei thui hle ṭhin a ni.
Heng bakah hian rinawm tur leh corruption ṭhat lohzia hi ni tin sikul bakah, naupang sande sikul aṭanga kan zir ṭan a hun tawh hle. Mihring rilru siam ṭha (moral reform) tur chuan naupang zawkte rilruah thu ṭha kan tuh ang a, chu chu an lo ṭhan lenpuiin an nunpui dawn a ni. Kan ram ṭhalaite sal bettu ruih theih thil leh sualna hrang hrang bul hi corruption a ni mai lo maw? Ngaihtuah tham tak a ni awm e.
Political party ruih chilh ve lo, ram hruaitute nungchang leh ram an hruai dan ngun taka lo ngaihven ṭhin hi mi tam tak an awm tih hi politician-te hian hre reng se a finthlak hle ang. Kan ram politics a lo thianghlim zawk nan kan kohhran hruaitu te, MPF leh tlawmngai pawl hrang hrang thurâwnte hi kan politician-te hian lo zâwm ṭhin se, hma kan sawn ve zel mai ang.
Kan ram tana theihtawp lo chhuahtu hruaitu hmasate an fakawm hle mai a, vawiina kan dinhmun min thlentute an ni; i fak ang u. Hetih lai hian, kan hruaitu ṭhenkhat, mipui nawlpui pawhin corrupt nia kan hriat tlan ṭhup leh kan ngaihdam theih loh an awm ve thung a; i dem thung ang u. Sum lak luh leh khawsak dan inmil lo lutuka hausate hi chu mi tu pawh ni se, kan hnâwl a, kan ngaihsan loh ngam tak tak a hun hle tawh a ni. Kan state hi India rama ziak leh chhiar thiam zaa za ni hmasa ber kan ni a, kan ṭhalai lehkha thiam rualte hi ram leh hnam hmangaihna rilru puin kan ram tan lo pên chhuak teh u.
Dik taka sawi chuan, kan politician ṭhenkhatte hi chu kan ram hruai tura ṭhangtharte’n in iai leh hnâwl rilrûkte kha an ni fur tawh a, in rawn thlak an hun tawh hle. Ram tana ruahmanna ṭha nei si lo, mahni tana duham thiam takte hi chu lo châwl tawh se la; ram hmangaihtu hmel tharin rawn thlak an hun tawh hle a ni.Ram hruaitu hmasate an liam zel a, hruaitu tharte hian rinawmna leh taimakna nen an sûlhnu ṭha chhunzawm chungin hma rawn la u la, ‘Lal dâwl ram roreltu’ rawn ni ngei teh u le.
- H Lalchhuanliana