Written by
- Sangtea Khawlhring

Berampu leh kan ram


‘Lemchanna khawvel' tih ziaktu chuan Mizo Kristiante chu Pathianni chuan angel vuak thlak ni awm fahranin kan inkhawm a, biak inah mûk zetin kan awm a, kan biak in nungchangah chuan thil ti sual thei leh rilru chhe pu awm pawhin kan lang lo. Mahse, pawn lama kan khawsak dan nen ngaihtuah chuan a inthlak hlauh si," a ti a. He thlirna tukverh hi hmangaihtu beidawng au aw pawh a ni ang e.

Kum 2022 Mizoram Statistic Handbook-a a lan chuan Mizoramah Buddist 8.51%, Hindu 2.75%, Muslim 1.35% leh Kristian 87.16% vel an awm. Thil hre zawkte sawi dan chuan, Mizote hi khawvelah sakhaw thila tih khawm ngah ber, Pathian biak inkhawm nei ngun ber kan niin an sawi a. Chuti ang taka kohhranin kan society a phuar khawm avang chuan kohhrana inhmang vak lote chu kan hmuh dan a hé deuh ni pawhin a hriat a; nupui/pasal kan inzawn kawngah pawh kohhrana inhman chu mi fel teh nan kan hman ber pawh a ni.

Statistic Handbook-a a lan danin, Mizorama kohhran hrang hrangte’n pastor kan neih belhkhawm chu 3,740 vel leh kohhran upa 20,000 chuang a ni a; anni bakah missionary leh full time worker mi 3,280 vel kan nei. The Land of Churches tih ziaktu chuan, 'Mizoram thingtlang khua 817 leh khawpui 22-ah biak in 2,520 vel kan nei,' niin a ziak a; biak in pawh kan ngah narawh e.

Chuti ang taka tam kohhrana rawngbawltu kan ngah chung chuan mihring tam dan (parcentage)-a chhûtin India ramah a ṭha lo zawnga ber nihna kan ngah em em a. Chungte chu–addiction centre ngah ber, ruihhlo addict ngah ber, sex hman sualna tam berna state, nupa inṭhen tamna, zûk leh hmuam ti nasa ber, damdawi tawlhrûk tamna ber, crime rate sanna ber, sorkar project hna hrang hrang thawh chhiatna ber kan la ni.

Kan Bible chuan, 'Tu pawh kohhran hotua ṭan duh chuan hna thawh ṭha a duh a ni,’ (l Timothea 3:1) a ti a. Kohhrana inhmang chu mi fel tehkhawng berah kan hman avangin kohhrana hotu nih châk te, nih khêl te, nih loh vanga huaikawm bâwlte kan ngah em em a. Chutih mek laiin kan Bible vek chuan, ‘Kohhran hotu chu dem kai lo, insûm thei, mi lawm dan thiam, nungchang ṭha, hming hliauna nei lo, thinram lo, zu in mi ni lo, hlêp rûk ching lo, mahni chhungkua leh fate enkawl thiam an ni tur a ni,' (l Timothea 3:12/Tita 1:17) a ti.

Thuthlung Hlui hunah chuan sakhaw rawngbawltu puithiamte chu mipui aia tawng sawmthum te, tawng sawmruktea kal hmasa zawk tura tih an ni a. Thuthlung Thar hunah chuan a chunga kan chhiarte khi kohhrana rawngbawltu ni tura qualification kan hmuhte a ni. Isua khan a zirtirte hnenah, ‘Mi hausa tan vanrama luh a va harsa dawn em,’ (Mat. 19:23) a ti thlâwt mai. Chutih mek laiin kan Zoram kohhran local church tin maiah hian kan kohhran upate chu a piangthar ṭha ṭha, nun belhchian dâwl ber bera kan neihte an ni leh lawi si lo. Chuti ang mi ai chuan, building nei ṭha, pawisa thawh tam thei tur leh mihring mihrinna lama zah kai deuhte zel chu kan berampute an ni.

Chu chu kan kohhran zia leh kan sukthlek a ni a. Kan rawngbawltu langsar tak takte hi Pathian thuah harsatna kan nei a, han zawh châkawm leh kan zawhna min han chhang zung zung thei tur khawpa Pathian thu hria leh tui chilh an vâng sâwt em em a. Kan thlarau nunkhua a ngui chânga min chhêm kâng tura han pan mai turte an vâng tawlh tawlh a, chhungkua leh mimalin harsat mangang kan tawha min thlamuan tur leh kan thurûk min vawnsak thei tura kan rin, ṭawngṭaina leh thu ṭha hmanga min thlamuan keuh keuh tura han pan tur hi an vâng em em a. Kohhran tina kan rawngbawltu langsar leh kan chhuantawlawl ber berte sermon pawh kan ngaithla châk hran lo. Pathian thua kan degree nei san hote sermon lahin kan thlarau nun a châwm teh vak chuang hek lo.

Heng vangte hi em mi ni ang, kan ramah sualna chi hrang hrang a lo tam a, kan biak in ṭha leh ropui tak taka inkhawm parcentage a tlahniam tawlh tawlh lawi si ni! Synod Resarch & Evaluation Wing survey-ah chuan ram pumah Pathianni tiam lohva kohhran inkhawm parcentage chawhrual chu 22%- 32% vel a ni. Keini Pentecos kohhrante hian kan inkhawm survey hi nei ve ta ila kan ropui lua chungin ka ring chiah lo. Kan kohhran chu a ropui tawlh tawlh a, sermon nung ngaihthlak tur a vâng tawlh tawlh a, kan fakhla sakte pawh a hul tawlh tawlh a, Lalpa lo kalna ni erawh a hnai tawlh tawlh lawi si.

Tunlai hian Ṭawngṭai Bethel Camping Centre (ṬBCC) leh India leh Pakistan indona (Operation Sindoor) a lâr hle. A lâr chhan chu ṬBCC chuan a hming a put zawh loh vang a ni a; Operation Sindoor a lar chhan chu Mizoram a rawng nghawng ang a, kan retheih phah ang tih vang a ni tlangpui awm e.

Ni 8-10 May, 2025 khan ṬBCC-a awm mi 1,200 velte chu chhuah huk an ni. He Centre bakah hian Mizoramah heti ang centre 24 vel a la awm a, beidawnna khur hrang hranga tâng heng kan ṭhalai hote hi mimal tlawmngaite enkawl an ni. ṬBCC-ah chuan dawhtheihna te, hmangaih vanga inzilhna te, kawng dik zawh tura infuihna te, in ṭawngṭaisakna leh ṭawngṭai honate pawh a awm chuang lo niin an sawi.

A hnam issue thila ka sawi avangin min lo hrethiam zel ta u la. Kohhrante pawh hi ropuiin zahawm hle mah se, kan rawngbawltute pawh pa hausa leh dinhmun sang pui pui, thawhlawm thawh tam thei tak tak ni hlawm mah se, Pathian thu leh thlarau nunah min châwm zo lo va, Pathian thu ril thûk tak tak min hrilh mah se, an thusawite chu nun loh em vangin ngaithla tura biak in pan peih kan tlem tawlh tawlh a ni. Beidawnna leh sualna khur hrang hranga tângte’n chhuah ngaihna kan hre lo va, pan tura ber pawh an hre tawh lo va, kan berampute lahin kohhran tihropui bak thlarau bo veina tak tak an nei lo. Thuneih leh lansarh bak an engto lem lo em mi ni ang, heti khawpa sakhaw rawngbawltu kan tam chung sia kan dinhmun a ropui loh em em, tih hi kohhran hotua ṭan duh hote hian beng sikin ngaihtuah hlawm se a duhawm ngawt mai.

- Sangtea Khawlhring