Written by
H. Lalthanliana

ZURUI KHIN

Kan kawmthlangah hian kawn tia sawi ve mai theih, hmun awl zau remchang deuh tak hi a awm a, chumi kawn aṭang chuan veng thlang lam pan thlakna kawngpui awihtlan deuh, chhuk bir vut si lo hian a kual thla a. Helai hmun hi a awmna a fianrial deuh avangin tunhma deuh aṭang tawhin ṭhalai awm ṭha duh lo hovin awm khawm nan tak an hmang ṭhin. A bul hnaia chengte tan bengchheng an siam fo a, zanah phei chuan insual buaite hi an awm zauh zauh a, an thawm a ring ṭhin si a, a ninawm ṭhin khawp mai. 

Tlem lai deuh khan zan khat chu, zan rei tawh lamah hian an intibuai leh a, a ri an ri leh ta mai a. Ngaiah kan neih deuh tawh avangin a nazawngah phei hi chuan kan zuk chhukthla ṭha duh lova. Chumi zanah pawh chuan ka chhuk duh lawk lova. Mahse, rin aiin thawm an neih rei tak avangin phur lo zetin ka zuk chhuk veleh ta hnuhnawh a. 

Ka zuk thlen chuan kan kawm­thlang kawngpui kama cheng, ka hmingpui tho U Thanliana te pafa an lo thleng tawh a. Anni phei hi chuan helai kawn hi an hnaih lehzual a, an tan a ninawm dan pawh a nasa viau ang tih a rin theih mai a. Mahse, anni pawh chu eng vakah an lo ngai lo tih ka zuk hmu chu ka thin a sa ta zar mai a. U Thanliana hi kei aia upa daih, kum 60 chuang tawh a ni a, a ni pawh chu an lo pawisa hauh lo tih ka zu hmuh chuan ka thin a thawk ta thut mai a. Rang takin in lamah ka let chhova, ka tairaw tiang ka han la a, sawi set set lovin a hmatiamin ka hlap ta chiam hlawm a, an eu zawk zawk a, kar lovah an tlan darh zo ta a.

JAC pawhin helai hmun hi vawi duai lo kan vil tawh ṭhin a, mahse, vil reng hman a ni bik lova, a lo fianrial deuh bawk nen, ṭhalai awm ṭha duh lo ho zu in na hmun leh damdawi an khawihna hmun a ni a. Zu leh ruihhlo ti kher lo pawhin an punkhawmna hmun a ni bawk a, thawm an dim thiam si lova, chapo zet zet lah an tam a, an ninawm ṭhin hle. A bul hnaia awmten kan han tih ve viau pawhin a sawt mawh ang reng a, an han tawmim deuh a, an rawn pan khawm leh ṭhin, tih rem an har khawp mai. 

Ṭum khat chu ka inngaihtuah a, tihdan thlak a ṭul niin ka hre ta a. Hunawl remchang ka neih hmasak berah min bialtu Police Station-ah ka va leng a, inhawng takin min lo dawngsawng a. Thil awmziate kan sawiho hnuah an hotute thurawn zulzuiin rem kan ruat tlang ta a ni. 

Chumi hnuah chuan bengchheng an rawn siam apiangin keimahnia zuk chinfel tum lovin Police Station ka phone a, police an lokal a, hneh deuh maiin an rawn chingfel duak ta zel mai a, a hahdamthlak ta hle. Police nen meuhva han tih takah chuan rei tak beih pawh a ṭul ta mang lova, an ṭiavai hret hret a, an rem zui titih ta mai a. Vanneihthlak deuh maiin a hnu deuhah phei chuan chulai kawn zau rem lai chu taxi pu ṭhenkhatin passenger channa remchangah an hmang chho ta zel a, a hulum ta telh telh a, a bulhnaia awmte pawh kan hah a dam ve ta. 

Chung thu chu khawhar ina titinaah ka vawrh a, ṭhianteho zingah chuan rem hria min ti an awm laiin, “A nachang i hre har zawk a nih chu,” min ti an awm bawk a. Kan ramah hian zu kan buaipui nasat tluk zetin zuruite hi an buaipuiawm a. Ruih deuh hleka chapo ta tlat chi lah hi kan pung emaw tihtur lah a ni a. Zilh loh fa, aia upa zah lo, nu leh pa zah lo, khawtlang hruaitute zah lo, kohhran hruaitute pawh zah chuang lo, Pathian pawh zah lo hi kan pung ta zel ni berin a lang a, a manganthlak a ni. Fa chapo, nu leh pa chapo bawk, in zilh tur bik awm chuang lo, chhechhawnga te vai dawr an sawi ang chauh chhungkua hi kan ramah hian kan pung thur thur ni berin a lang.

Hetiang karah hian zurui, bengchheng, buaina siam ching, chapo, ruih deuh hleka huai ta ber emaw intite hi pa fing chuan anmahniin an tawng an tawng duh tawh lova, dan kengkawhtu police te hnenah rang takin an hrilh vat a, danin thuneihna a pek angin police-in an rawn chingfel mai ṭhin a lo ni a. Keini veng pawhin a nachang lo hre hma ila chu buaina tam tak kan pumpelh dawn a lo ni reng mai. 

Kan titi hre pha, kan bula doctor lo ṭhu ve sawi hmangin tunlai chhanah fimkhurna tur hi a lo tam khawp mai a lo ni a, chinchang hre deuh chin chu an lo fimkhur thiam viau tawh mai hi a lo ni a. Mi pangngai fu fu anga lang pawhin a ruka HIV hrik an pai rukna khawvela khawsa kan nih avangin zurui nena intihbuaia kut inthlakte ngat phei chu mifing chuan pumpelh an lo duh zel tawh a, anmahnia hmachhawn lovin police ah an hriattir vat zel tawh ṭhin niin an sawi. Mi insual ṭhelh thuah pawh mi hi an fimkhur tawh hle niin an sawi bawk a, a dik ngei pawh ka ring. 

Sawi leh sawi hnu, a hnam ang pawhin changkang leh hmasawn kan intih tawh tehlul nen, heti khawpa zu kan khap chung pawh hian zurui bengchheng leh buaina siam ching buaipui tur hi Aizawl khawpuia veng hrang hrang hian a khat tawkin kan nei fo a. Chuvangin, zuruiin a tihbuai che chuan vawihnih khat han kuk hlak bak chu a rang thei ang berin police hriattir vat la, an kutah dah zui la, i tan a ṭhain a him ber - nangmaha chinfel tum buai duh suh. 

Zurui khing ur ur, zurui nena khawlaia insual ṭuk ṭuk chi i nih chuan tunlai chhanah miin mi huaisenah an ngai vak lo ang che; mi naran hnuai lamah an ngai palh thei che. I taksa hriselna atan pawh a pawi thui hle thei a, i vanduai phei chuan tihdam theih loh natna i vei phah hlauh thei a. Zuruite hi khin tlak an ni lova, khin tham pawh an ni lova, zu khap burna state-ah hian an insualte pawh hi ṭhelh ṭhelh duh tur a ni tawh lo; an pawngpawrh zual mai mai a, ṭhelhtu an awm chhung chu huai ber thawkin an thaw a, an ṭhiante emaw, an chhungte emaw an awm hnaih phei chuan an huaisen hmel viau zel. Chuvangin, police kuta dah vat zel hi mifing zawkte tihdan a ni ta a, ram changkang zawkte tihdan pawh a lo ni. 

Hman deuh khan France ram khawpui Paris-ah kan zin a. Min lo buaipuitu ber kha Naga nula fel deuh mai, travel agency a thawk a ni a. An hnam pui, Naga tlangval ṭhenkhat a lo mikhualte khan zanah zu dawr (Bar) kawtah an zuruiin bengchheng an siam ngawt mai a niawm a, police in rang takin an rawn la a, an duh aia thui an buai zui ta hrep mai niawmin a sawi. Ram changkang apiangah zu a zalen a, zurui bengchheng erawh an ngai thei lo hle thung. Rui chunga mi tibuai ngat phei chu an chung a rip viau zel. 

Kan u fapa hi a hmingin police officer a ni ve a. A sawi dan chuan Mizo zingah khawlaia zurui buaina siam, thelhtu an awm chhung chu huai ber thawk a thaw, rui awm em ema lang zingah zaa sawmriat vel zet hi chu an rui tak tak vak lo niin a sawi a. “Hetiangho hi police station-ah han la ila, luhpui rual rualin an kal ding nghal awt awt mai a, constable-in an kokiah han kuah se, a tam zawk hi chu an khur nghal dur dur mai a ni,” a tia lawm. 

Zurui chu khing duh suh, miin an nuihzat ang che, anmahni ang lekah an ngai palh ang che. Zuruiin a tihbuai chein hlau miah lo mah la tlan sawn san daih rawh, a zahawm zawk a, nangmaha chinfel tum duh suh, police hrilh vat la, an kutah dah hmiah rawh. Tunlai chhanah chu chu a him ber a, chutianga tih chu a fing ber bawk tih vawng reng ang che.